Jańartylǵan Úkimettiń alǵashqy otyrysy ótti.

Premer-mınıstr Baqytjan Saǵyntaev Mınıstrler kabınetiniń jańartylǵan quramymen Úkimettiń alǵashqy otyrysyn ótkizdi. Onda jýyrdaǵy keńeıtilgen otyrysta Elbasy júktegen máseleler talqylanyp, elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damý jaıy qaraldy. 

Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev óziniń Jarlyqtarymen Úkimettiń jańa quramyn bekitti. Kórip otyrǵandaryńyzdaı, kóp kadrlyq ózgerister bolǵan joq. Muny Elbasynyń bizdiń bárimizge kórsetken úlken senimi dep qabyldaýymyz kerek. Sondyqtan, Úkimet músheleriniń atynan, ózimniń atymnan kórsetip otyrǵan qoldaýy men senimi úshin alǵys aıtqym keledi, dedi B. Saǵyntaev.
Úkimettiń jańa múshelerin tanystyryp ótken Premer-mınıstr negizgi máselege kóship, keńeıtilgen otyrysta Elbasy bergen tapsyrmalardy naqtylaı tústi. Osy tapsyrmalar úshin suranys qatań bolady. Onyń barlyǵy belgilengen merzimde jáne sapaly oryndalýy tıis. Elbasymen birge bolatyn saparlar bolmasa, búkil sheteldik saparlardy jyldyń sońyna deıin toqtata turý kerek. Asa bir qajettilik týyndaı qalsa, onda meniń jeke ókimim boıynsha shyǵasyzdar. Elimizdiń óńirlerine jumys saparlaryńyzdy da kelisim boıynsha jasaısyzdar. Sizderge Úkimet basshylyǵy tarapynan qandaı sheshimder kerek, tez arada anyqtap, usynystaryńyzdy engizińizder. Taǵy bir másele, biz qabyldaǵan sheshimderdiń barlyǵy qarapaıym xalyqqa túsinikti ári jeńil bolýy tıis. Bizdiń kez kelgen sheshimderimiz jurtshylyqqa der ýaqytynda jetip, maqsat-mindetter men olardy sheshýdiń joldaryn únemi túsindirip otyrý kerek, dedi Úkimet basshysy. 
Elbasy tapsyrmasyna sáıkes Úkimet aldynda turǵan mańyzdy mindetterdiń biri – halyqty baspanamen qamtamasyz etýdiń keshendi qadamy retinde «Nurly jer» baǵdarlamasyn ázirleý. Osyǵan baılanysty Ulttyq ekonomıka mınıstrligine oblys ákimderimen, múddeli memlekettik organdar jáne ulttyq kompanıalarmen birlese otyryp, «Nurly jer» biryńǵaı turǵyn úı qurylysy baǵdarlamasyn ázirleý tapsyryldy. Atalǵan baǵdarlamaǵa qoldanystaǵy baǵdarlamalardaǵy baspanaǵa qatysty máselelerdiń barlyǵy shoǵyrlanatyn bolady. Bul rette Úkimet basshysy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine qoldanysta bar jer qoryna tıisti saraptama júrgizýdi, al óńir ákimderine bas josparlarynyń ózgerýine qatysty tıisti usynystar joldaýdy tapsyrdy. Áleýmettik mańyzdylyǵy joǵary bul baǵdarlamany halyqpen, bıznes ókilderimen jáne qoǵammen tıanaqty talqylaý kerektigi aıtyldy. 
Memleket basshysynyń Úkimetke júktegen taǵy bir tapsyrmasy – aǵymdaǵy jylǵy búdjetti naqtylaý. Iaǵnı, ony júzege asyrý úshin búdjette tıisti qarjy shyǵyndarynyń aldaǵy úsh jyldyq búdjette qamtamasyz etilýi qadaǵalanady. Sondaı-aq, Úkimet AÓK boıynsha jańa mindetterdi qolǵa almaq. Osy oraıda, Premer-Mınıstr Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine eldiń qanshalyqty ınfraqury­lymdarmen qamtamasyz etilgenin anyqtaýdy, Ulttyq ekonomıka mınıstrligimen jáne ákimdiktermen birlese otyryp, tıisti sharalardy qabyldaýdy tapsyrdy. Osy máselelerdiń sheshilýi AÓK-ti damytýdyń jańa memlekettik baǵdarlamasynyń negizine enedi. Premer-Mınıstr sonymen qatar, Investısıalar jáne damý mınıstrligine, Ulttyq ekonomıka mınıstrligine kóliktik ınfraqurylymdar boıynsha jobalardy júzege asyrýdy jyldamdatýdy júktedi.
Úkimet basshysy eldegi ınflásıa kólemin tómendetý tapsyrylǵanyn eske saldy. Ulttyq ekonomıka mınıstrligine bıyl aımaq ákimderimen birge baǵalardyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etýdi jáne tabıǵı monopolıalar qyzmetiniń tarıfterin ósirmeýdi tapsyramyn, dedi B.Saǵyntaev. Sonymen birge, bıznesti qoldaý quraldaryn ári qaraı jetildirý men memlekettik-jekeshelik áriptestik qoldaný tetikterin engizý boıynsha tapsyrmalar berdi.
Úkimet otyrysynda budan ári aǵymdaǵy jyldyń naqtylanǵan búdjetine qatysty birneshe qujat qaraldy. Bul rette áleýmettik-ekonomıkalyq damý boljamy jáne kepildendirilgen transfert týraly zań jobasy boıynsha ulttyq ekonomıka mınıstri Qýandyq Bıshimbaev baıandady.
Sizderdiń qaraýlaryńyzǵa eki qujat engizilip otyr, ıaǵnı birinshisi – Qazaqstan Respýblıkasynyń 2016-2020 jyldarǵa arnalǵan áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń naqtylanǵan boljamy, al ekinshisi  – «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynan 2016-2018 jyldarǵa arnalǵan kepildendirilgen transfert týraly «Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna ózgerister engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasy», dedi mınıstr.  
Vedomstvo málimetine qaraǵanda, álemdik ekonomıkanyń aǵymdaǵy jaǵdaıyn, taýar naryqtaryndaǵy konúnktýrany jáne aǵymdaǵy jyl basynan beri Qazaqstan ekonomıkasy salalarynyń damý qorytyndylaryn eskere otyryp, 2016 jylǵa arnalǵan makroekonomıkalyq kórsetkishterdiń boljamy naqtylandy. Bul rette munaıdyń ortasha jyldyq baǵasy bir barreline 30 AQSH dollarynan 35 AQSH dollaryna deıin ósti. Metal baǵalarynyń ózgerý ındeksi 2015 jyldyń deńgeıine 15,0%-dan 12,7%-ǵa deıin tómendedi. AQSH dollarynyń ortasha jyldyq esepteý baǵamy bir AQSH dollaryna 360 teńge deńgeıinde saqtaldy. Aǵymdaǵy jylǵy qazan aıynda «Qashaǵan» ken ornynyń iske qosylýynyń josparlanýyna baılanysty munaı óndirý kólemi 74,0 mln. tonnadan 75,5 mln. tonnaǵa deıin ósti, dedi Q. Bıshimbaev.
Sondaı-aq, bıyldyń basynan bergi ekonomıka salalarynyń damý serpinin jáne jańartylǵan senarılik jaǵdaılardy eskere otyryp, 2016 jyly İJÓ-niń ósýi buryn maquldanǵan 0,5% deńgeıinde qalady. Al nomınaldy İJÓ 44 trln. 354,0 mlrd. teńge kóleminde boljanyp otyr, bul aqpan aıynda maquldanǵan kórsetkishten 187,5 mlrd. teńgege artyq. Al halyqtyń jan basyna shaqqandaǵy İJÓ-i 6,9 myń AQSH dollaryn quraıdy.
Úkimet otyrysynda 2017-2018 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq búdjet jobasy boıynsha qarjy mınıstri Baqyt Sultanov baıandady. Búdjettiń shyǵys bóligin naqtylaýdyń basty maqsaty – tıimdi jumys oryndaryn qurý, ekonomıkalyq ósimdi yntalandyrý. Bul baǵyt­tarǵa 283,4 mlrd. teńge jumsaý kózdelip otyr, dedi qarjy mınıstri. Sondaı-aq, úsh ne­gizgi blok boıynsha búdjet shyǵystaryn arttyrý kózdeledi. Atap aıtqanda, agroónerkásip sektoryn qoldaýǵa qosymsha 97,3 mlrd. teńge bólý qarastyrylady. Indýstrıalyq-ınnovasıalyq damýdyń ekinshi kezeńine qosymsha 112 mlrd. teńge kózdeledi.  Al kóliktik ınfraqurylymdy damytýǵa 74 mlrd. teńge bólinetin bolady,  dedi B.Sultanov. Aǵymdaǵy búdjetti naqtylaýǵa áleýmettik turaqtylyqty saqtaýdan bólek, memleket pen azamattardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý baǵytyna da búdjetten qosymsha qarajattar qarastyrylyp otyr. Búdjet jobasynda osy maqsattar úshin kúsh qurylymdary baǵyttaryna qosymsha qarajat 72 mlrd. teńge shamasynda bólinetin bolady.
Ulttyq bank tóraǵasy Danıar Aqyshev Ult­tyq banktiń negizgi ındıkatorlary týraly áńgimeledi. Aıtýynsha, jyl sońyna deıin elimizdegi ınflásıanyń boljanǵan deńgeıden asyp ketý qaýpi bar. Degenmen, Úkimet pen jergilikti atqarýshy organdar baǵa men tarıf­terdiń ósip ketýine jol bermeý boıynsha sharalar keshenin iske asyrǵan jaǵdaıda 2016 jyly ınflásıany bekitilgen deńgeıde ustap turýǵa bolady. Al Ulttyq bank óz tarapynan aqsha jáne valúta naryqtarynda turaqtylyqty qamtamasyz etýge baǵyttalǵan aıqyn aqsha-kredıt saıasatyn jalǵastyrýdy qamtamasyz etedi, dedi D.Aqyshev.
Otyrys qorytyndysynda Áleýmettik-eko­no­­mı­ka­­lyq damý boljamdary men zań jobalary maqul­dandy.

Botagóz ÁBDİREIQYZY