Qazaqstan Respýblıkasy Investısıalar jáne Damý mınıstriligi jarıalaǵan qazaq jerindegi ózgergen temir joly beketteriniń ataýy týraly jańalyqty estip, qatty qýandyq. Alaıda, Qostanaı oblysynda ornalasqan Jitiqara temirjol beketiniń jańadan beriletin ataýy nemese transkrıpsıasy «Jetiqara» dep kórsetilipti. Bizdiń oıymyzsha, bul óreskel qate. Óıtkeni, sol habarlamada bekettiń ornalasqan jeri Qostanaı oblysynyń Jitiqara aýdany dep atap kórsetilgen. Bir aýdanda Jetiqara jáne Jitiqara degen eki túrli ataý bolmaıdy ǵoı.
Jitiqara qalasynyń ataýy biraz ýaqyt Jetiqara dep jazylyp kelgeni ras. Jitiqara orys tilinen qazaqshaǵa kóshken ataý emes, kerisińshe, aldyna «D» árpin qoıyp, burmalanyp jazylǵan ataý boldy. Sodan oryssha Djetygara bolyp aıtylǵan sóz qaıtadan «shala qazaqshalanyp», Jetiqara bolyp burmalanǵan bolatyn. Qazirgi ýaqytta tarıhı ádilet qalpyna keltirildi.
Orys patshasynyń ókili Tevkelevtiń 1748 jyly jazylǵan qujattarynda: «Abýlgaır-han kochýet nyne ot Orska na vershıne Kamyshlak-rekı na dvýdennýıý ezdý, a Djanebek-tarhan – po reke Tobolý ý nazyvaemoı gory Djıtykara ezdy na trı dná» («Istorıa Kazahstana v rýsskıh ıstochnıkah HÚİ-HH vekov», tom 3,152 bet)» – degen derekter bar. Osy orys tilindegi taý atynyń jazylýynan da, onyń ataýy Jetiqara emes, Jitiqara bolǵany kórinip tur.
Keıingi ýaqytta jaryq kórip jatqan barlyq ensıklopedıalyq anyqtamalyqtar men kitaptarda, Ýıkıpedıada Jitiqara - Qostanaı oblysynyń Jitiqara aýdanyndaǵy qala, aýdan ortalyǵy dep atap kórsetilgen. Qostanaı oblysynyń Jetiqara qalasy men Jetiqara aýdany ataýlarynyń transkrıpsıasyn ózgertý týraly jáne Jitiqara qalasyn aýdandyq mańyzy bar qalalar sanatyna jatqyzý týraly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵyna nazar aýdraıyq. Onda: «1997 jylǵy 30 sáýirdegi N 3475 «Qazaqstan Respýblıkasynyń ákimshilik-aýmaqtyq qurylysy týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń 1993 jylǵy 8 jeltoqsandaǵy Zańynyń 9-babyna sáıkes qaýly etemin:
1. Ataýlardyń transkrıpsıasy: Qostanaı oblysynyń Jetiqara qalasy men Jitiqara qalasy; Qostanaı oblysynyń Jetiqara aýdany Jitiqara aýdany bolyp ózgertilsin.
2. Qostanaı oblysynyń Jitiqara qalasy Qostanaı oblysynyń Jitiqara aýdanynyń quramyna engizilip, aýdandyq mańyzy bar qalalar sanatyna jatqyzylsyn» - dep taıǵa tańba basqandaı jazylǵan.
Olaı bolsa, ketken qatelikti tez arada ózgertken jón.
Aqylbek Shaıahmet,
Ahmet Baıtursynov atyndaǵy QMÝ profesory, jazýshy
Qostanaı qalasy
