Jazǵy demalys kezinde shetelderge shyǵyp, teńiz jaǵalaýlarynda tynyǵyp, tarıhı jerlerdi tamashalap, serpilip qaıtqanǵa ne jetsin! Qazir týrısik fırmalar kez kelgen baǵytqa jol siltep, aparyp-alyp qaıtý qyzmetin kóterip alady. Qaı elge baram deseńiz de jol ashyq. Tek demalýǵa baratyn eldi tańdaǵanda eń aldymen adam ómirine, densaýlyqqa qaýipsizdik jaqtaryn eskergen jón. Shetelderge baryp demalatyn týrıser búginde kóp nárselerden qorqatyn boldy. Oǵan saıahatshylar úshin sol elderdegi ártúrli qaýipti jaǵdaılar – terorıstik aktiler, juqpaly aýrýlar, epıdemıa, tabıǵat apattary, alaıaqtyq, urlyq sebep bolyp otyr. Shetelderdegi kez kelgen kataklızm týrıser úshin úlken problemaǵa aınalýy múmkin. Al aldymen óz elimizdiń baı ólkelerin tamashalap, tolyqtaı bileıik. Qazaq eliniń tabıǵat sulýlyǵy kimniń tańdaıyn qaqtyrmas?!

Ózime keletin bolsam, osy ýaqytqa deıin elimizdiń batysyndaǵy Oral, Atyraý qalalarynda, ońtústiktegi astanamyz – Almaty, shyǵysyndaǵy Óskemen, Semeı óńirlerinde, soltústigindegi Kókshetaý jáne, árıne, Qostanaı aımaǵynda boldym. Al, endi, alda atamekenimdi barynsha bilgim keledi. Meniń osy jylǵy jazǵy demalysym da jaqsy bastaldy: jazdyń birinshi kúninde Kókshetaýdaǵy Býrabaı kýrortynyń aýmaǵyndaǵy lagerde bir apta jumys istep, demalýǵa bardym. Bylaısha aıtqanda, paıdalyny unamdy ispen ushtastyrdym. Al jaz mezgiliniń qalǵan bóligin qalada ótkizý josparym bar. Siz de óz qalańyzda demalatyn bolsańyz, jazǵy demalysty qyzyqsyz ótkizetin boldym dep adaspańyz. Ýaqytty qyzyqty ári paıdaly ótkizý óz qolymyzda! Josparlaryńyzdy aldyn ala belgileseńiz bolǵany, burynnan ýaqyt tapshylyǵynan qol jetkize almaı júrgen maqsattaryńyzdy oryndaýǵa endi ýaqyt keldi! Kelesi keńesterge kóz júgirtip, ózińiz durys dep tapqan oılardy óz tájirıbeńizge qoldana júrińiz.

1. Áýelgi baılyq – densaýlyq, deneńizdi shynyqtyryńyz. Oqý jylynyń ýaqytyndaǵy aptasyna eki ret bolatyn sabaq bolmasa, dene shynyqtyrýmen bárimiz birdeı aınalyspaıtynymyz aıdan anyq. Eger siz buǵan ýaqyt taýyp júrseńiz, bul keremet. Jaz boıy deneńizdi jattyqtyra túsip, birtindep jattyǵý jumystaryn óz kún tártibińizge engizýge tyrysyńyz. Tańerteńgi ýaqytta ystyq túspeı turyp taza aýada biraz serýendeýdi de qapy jibermeńiz, erekshe áser alasyz!

 2. Tazalyq – densaýlyq kepili, úı jınańyz. Ózińizdiń jyly qorǵanyńyzdy tazalap, qajet dep tapsańyz, bólmeniń ishki kórinisin ózgertińiz. Tazalyq ta, bólmedegi ózgeris te kózderińizdi qaýantpaýy áste múmkin emes! Baý-baqshańyz bolsa, onda da jumys istep, qol ushyńyzdy tıgizýińizdi umytpańyz. Jumys isteısiz, ónim alasyz, taza aýaǵa shyǵasyz!

 3. Demalyńyz. Demalyp,tynyǵýdyń da retin tabyńyz, jumyspen tym asyra siltep jibermeńiz.

4. Otbasy, týǵan-týystaryńyzǵa kóńil bólińiz. Kúndelikti ómirde oqýyńmen, odan syrt ózińniń jumystaryńmen aınalysa júrip, januıa, týystaryńmen jaı otyryp, áńgimelesýge de ýaqyt azdaý ekeni ras. Jazda ýaqytyńyz kóbirek, múmkindikti jiberip almańyz!

 5. Dostaryń bolǵan qandaı jaqsy! Jaz ýaqytynda kópten kórispegen dostaryńyzben kezdesip, ýaqytty birge ótkizińiz. Men úshin bul – meniń synyptastarym. Jan-jaqta, osy qalada oqıtyn dostarymmen kezdesýge, shyny kerek, ýaqyt jıi túsip jatpaıdy. Bul múmkindikti de jiberip almaı, josparymdy tolyq iske asyrýdy bastap ta kettim.

6. Oqý – bilim bulaǵy, oqyńyz. Kitap, gazet-jýrnal oqýǵa mindetti túrde ýaqyt tabyńyz. Gazet-jýrnal oqýǵa ýaqyt taýyp jatsam da, kitap oqýǵa ýaqyt túse bermeıdi. Sebebi, ony zeıin qoıyp oqý kerek, atústi oqýǵa múldem bolmaıdy. Oqysańyz, ózińizge de unaıdy, bilim-biligińizdi de kóbeıtesiz.

7. Fılm kórińiz. Jaqsy jaıǵasyp, unatatyn fılmderińizdi tamashalańyz. Jańa zamannyń belsendi jasy bolsańyz, buǵan da qolyńyz tıe bermeıtini anyq.

8. Bıik maqsattaryńyzdy iske asyryńyz! Árkimniń súıikti isi, soǵan sáıkes maqsattary da bolady. Meniń jaz ýaqytyna qadaǵan maqsatym – aǵylshyn tilin jetildirip oqý. Al sizdiń muratyńyz qandaı?

Alıza QURMANǴAZY