Bundaı usynysty áleýmettik jelide belgili saıasattanýshy Rasýl Jumaly jasady.
«Meniń oıymsha, 2017 tek qorshaǵan álem emes, Qazaq úshin betburysty jyl bolmaq. Soǵan aqylymyz, jigerimiz, namysymyz, azamattyǵymyz ázir tursyn. Óz basym FB-daǵy orysshamdy ótken 2016-da qaldyrdym. 2017-ni Qazaq tiliniń Jyly dep jarıalaıyq. Túsinbegenderi aýdaryp sorly qalpynda qala bersin», - dep jazdy saıasattanýshy.
Qoǵamdyq saıası jaǵdaılarǵa beıjaı qaramaıtyn ultshyldar ókiliniń usynysyn jeli qoldanýshylary biraýyzdan qoldap jatty.
Rasýl Jumaly 2 jyl buryn «Qamshy» portalynda ınternet-konferensıa qonaǵy bolǵan kezde de til máselesi týraly «qazaq tilin dáripteý, Qazaqstanda ulttyq sana-sezimdi qalyptastyryp asqaqtatý bul tek qazaqqa ǵana emes, el bolam degen bar ultqa qajet», - degen edi.
Sol sondaı-aq, bıylǵy jyly qolǵa alynǵan «úsh tilde oqytý» saıasatyna da qarsy shyǵyp, «Menińshe, bul baryp turǵan rýhanı genosıd. Úshtildilik degenimiz — syrtqy kórinisi, syrtqy pishini ǵana. Ánsheıin kóz aldaý. Shyn máninde bılik úshtildilikti jeleý ete otyryp, qazaq tiliniń qazirgi onsyz da aıanyshty jaǵdaıyna, bolashaǵyna balta shappaq. Bul beker sóz emes, joǵarydan jasalǵan naqty jospar» dep qatań pikir bildirip edi.
Sonymen qatar saıasattanýshy jarty jyl buryn Abai.kz-ke bergen suhbatynda «Qazaq tili qoǵamnyń talabyna, málimdemelerine qaramastan, áli kúnge óziniń Konstıtýsıalyq mártebesine jetken joq. Buǵan birden bir kináli tarap bıliktiń ózi. Eger bılik qazaq tiline qatysty Konstıtýsıalyq talaptardy oryndamaıtyn bolsa, qoǵamnyń basqa bóligi ony qaıdan oryndaıdy?! Alaıda, qazaq tiliniń zańdy memlekettik mártebesine qatysty qoǵamnyń talaby kúsheıe berýi kerek. Sebebi, bılik tilge qatysty qandaı da bir oń ózgeristerge qadam jasaıtyn yńǵaı tanytyp otyrǵan joq. Kerisinshe, orys tili qala bersin deıtindeı ustanym basym. Bul jerde de birneshe sebep bar: Reseıge tabyný, reseıshil tuǵyrdan aını almaý jáne sovet zamanynan qalǵan daǵdy, bıliktegi kóptegen laýazymdy tulǵalardyń sheneýnikterdiń jáne olardyń otbasylarynyń da qazaq tilin bilmeýi osy qatarly jaǵdaılar qazaq tili máselesiniń sheshilýin tejep keledi. Sol úshin qoǵam, halyq tek demografıalyq ósimge ǵana qaramaı, bılikke tilge baılanysty talap-tilekterdi údete berýi kerek» degen edi.
Qazaqstannyń shırek ǵasyrlyq táýelsizdik ǵumyrynda áli kúnge deıin qazaq tildi BAQ-tan, orys tildi medıanyń úles salmaǵy basym. Sondaı-aq atqarýshy bılik memlekettik tilden góri orys tilin áli kúnge kóbirek qoldanyp keledi.
Oqyrmannyń esine salar bolsaq, Qazaqstanda 2020 jylǵa deıin is qaǵazdardy 100 paıyz qazaq tiline kóshirý kózdelgen.
Nurǵalı Nurtaı
