Búgin qazaq ádebıetiniń klassıgi, tarıhshy, jazýshy Muhtar Maǵaýın 77 jasqa toldy.

Muhtar Maǵaýın 1940 jyly Semeı oblysynyń Shubartaý aýdanynda dúnıege kelgen.

Ár jyldary «Qazaq ádebıetinde», «Jazýshy» baspasynda, «Jalyn», «Juldyz» jýrnalyndarynda  qyzmet etti. «Keshqurym» atty alǵashqy áńgimesi 1964 jyly «Juldyz» jýrnalynda jarıalandy.

Keıingi jyldary ol «Aqsha qar», «Bir atanyń balalary», «Qıandaǵy qystaý», «Kók kepter» povester men áńgime jınaqtaryn, «Shaqan sheri» romandaryn, «Alasapyran» roman-dılogıasyn, «Ǵasyrlar bederi», «Qazaq tarıhynyń álippesi» ǵylymı-zertteý eńbekterin, «Qazaq handyǵy dáýirindegi ádebıet» oqýlyqtaryn, hrestomatıa jáne basqa da oqý quraldaryn jazdy. Onyń shyǵarmalary álemniń birneshe tilderine aýdarylǵan.

«Qobyz saryny» 1968 jyly jaryq kórgen qalamgerdiń basylǵan tuńǵysh dara kitaby. Halqymyzǵa keńinen tanymal sýretker laıyqty baǵasyn alǵan talant. Áý bastaǵy ǵylymı zertteýlerinen «Áıel mahabbaty», «Tazynyń ólimi», «Kók munar» tárizdi alǵashqy jyldardaǵy kórkem ádebı týyndylarynan bastap túp-túgel oqyrman nazarynda.

 «XVIII ǵasyrda ómir súrgen qazaq aqyn-jyraýlarynyń jınaǵy «Aldaspandy», «Bes ǵasyr jyrlaıdy», «Aı zaman-aı, zaman-aı» aqyn-jyraý shyǵarmalary jınaqtalǵan antologıany da Muhtar Maǵaýın qurastyryp, Shalkıiz, Qaztýǵan, Asan Qaıǵy, Buqar jyraý, Aqtamberdi sıaqty babalarymyzdyń búgingi urpaqpen qaıta tabysýyna mol úles qosty.

1984 jyly Memleket syılyǵynyń laýreaty, 1996 jyly Qazaqstannyń halyq jazýshysy, «Túrik dúnıesine qyzmet» atty halyqaralyq syılyqtyń ıegeri atanǵan qalamy qarymdy jazýshy 2007 jyly Chehıaǵa qonys aýdarady. Muhtar Maǵaýın qazir AQSH-ta turady. «Shyńǵys han» epopeıasynyń sońǵy tórtinshi kitabyn aıaqtaǵanyn habarlady.    

«Ýaqyt pen zamannyń tynysyn tap basyp tanýshylyq, adam tanyǵyshtyq, ańǵarǵyshtyq, asqan baıqampazdyq, aıryqsha sezimtaldyq, erekshe sezingishtik, júırik ıntýısıa, shalqar daryn, tereń bilim, mol tájirıbe... Muhtar Maǵaýınniń boıynan artyǵymen tabylatyn osy qabilet-qasıetter oǵan Qazaqstannyń ultsyzdanýǵa urynǵanyn da barshamyzdan buryn sezdirtip, bárimizden erte dabyl qaqtyrdy. Qazaqstanda 700-den astam aqyn-jazýshy bar bolsa, sonyń ishinde bizdiń ultsyzdanýǵa urynǵanymyzdy, urynǵanda da ońbaı urynǵanymyzdy alǵash ret tapjyltpaı dáleldep, túbeıtteı saralap, keńi­nen taratyp aıtyp bergen jazýshy – osy Muhtar Maǵaýın. Ultsyzdanýǵa qalaı, qaıtip urynǵanymyz jóninde serıaly maqalalar (ózi aıt­qandaı: zarly tolǵaýlar) jazyp, bulardy artynan «Ultsyzdaný urany» degen atpen kitap etip bastyryp ta shyǵardy. Átteń, kórer kóz, tyńdar qulaq bolmady, áıtpese Muhtar Maǵaýınniń «Ultsyzdaný urany» árqaısymyzdyń, ásirese, memlekettik sheneýnikterimizdiń ústeliniń ústinen túspeıtin qajetti quralǵa aınalýy kerek-aq edi...

Endi Muhtar Maǵaýınge paralel jasaı otyryp, biz de jazýshymen birge jarysa oılanyp kórelikshi: shynynda da, nege bulaı? Nege qus ekesh qus qurly (qara láılek qurly) túısigimiz joq? Qus ekesh qus ta ózin-ózi saqtaı, qor­ǵaı alady eken ǵoı? Bizge ne boldy? Bizdi nege sonshama qara bas­ty? Jer-jahannyń júzinde óziniń tileýi ózine qarsy, óziniń qalaýy ózine qaıshy keletin qazaqtan basqa ult bar ma eken, sirá? Búgingi pátýasyz, paryqsyz isimiz­diń (jappaı ultsyzdanyp jatýymyzdyń) erteńgi tirligimizdiń oıran-botqasyn shyǵaratynyn nege oılanbaımyz?..

Ashshy yza-kúıik, aýyr qusa, óksikti muń-naladan týǵan Muhtar Maǵaýınniń osy zarly monologynyń ózi-aq onyń shetelde erigip júrmegenin, kókiregi at basyndaı sherge tolyp, ulttyń múddesi úshin ishqusta bolyp júrgenin kórsetedi. Túrkiniń kıeli Kók Bórisi sekildi...

Qosh, sonymen Muhtar Maǵa­ýın­di shetelge ketirgen ne («kim?» demeı-aq qoıalyq)? Ulttyń taǵdyry. Ulttyń múddesi. Muhtar Maǵaýındi elge shaqyrýdan buryn eń áýeli onyń shetelge ketýiniń shyn sebebin bilip alýymyz kerek edi. Sonda ǵana adasyp emes, qydyryp qaıtý úshin emes, ulttyń múddesi úshin shetelge sanaly túrde ketken jazýshyny elge shaqyrýdyń jóni de bóleksheleý bolar edi...

Ekinshiden, M.Maǵaýın shetelge ketken biraz jyldan beri ultymyzdyń rýhanı dúnıesinde, ádebı-mádenı áleminde, saıası keńistiginde qazaqtyń múddesin túgendeýge baǵyttalǵan qandaı oń ózgerister boldy? Ne ońaldy? Ne túzeldi? Eshteńe de! Tek keri ketý, keri sıý... Osydan keıin «...qaı betimizben shaqyramyz?..» dep taǵy daǵdarasyń...»,– dep pikir bildirgen edi maqalasynda Ámirhan Meńdeke.