Soltústik Qazaqstan óńiriniń birneshe kásiporny saralanǵan tarıftiń alynyp tastalǵanyna narazy. Ásirese, bul sharýasyn osy tarıfke yńǵaılastyryp, túngi ýaqytqa beıimdelgen óndiris oshaqtarynyń shyǵyndaryn arttyrypty.

El kóleminde usynylǵan osyndaı bastamany áý basta qoldaǵan kásiporyndardyń biri -  Petropavl nan-toqash kombınaty. Aıyna 600 tonnadaı ónim shyǵaratyn kombınat nan men toqashtardyń bir bóligin túnde ılep, pisiredi de, tańerteńgisin saýdaǵa shyǵarady. Saralanǵan tarıf saıasaty kúshin joıǵaly, kásiporynnyń aı saıyn elektr qýatyna ketetin shyǵyny 4 mln teńgege artypty. Byltyr olar dál osy kólemdegi qýat úshin 9 mln. teńge tólep kelgen.

Saralanǵan tarıftiń az ǵana ýaqyttyń ishinde soltústikqazaqstandyqtarǵa ǵana emes, jalpy el kólemindegi tutynýshylarǵa bergen sharapaty az bolmady. Máselen, SQO kásipkerler palatasynyń óńirlik keńesiniń múshesi Aleksandr Kazansevtiń sózinshe, dıfferensıaldy tarıf keshki ýaqyttaǵy elektr jelilelirine túsetin aýyrtpalyqty  kemitýge septesip, energetıka júıesiniń qýaty artty. Óz kezeginde, osy energıany shyǵarýǵa jumsalatyn janar-jaǵarmaı kólemi azaıypty. Osynyń nátıjesinde qorshaǵan ortaǵa shyǵarylatyn qaldyqtar kólemi de ájeptáýir tómendegen. Elektr qýaty únemdelip qana qomaı, olardyń jeliler boıynda joǵalýy qysqardy deıdi mamandar. Bastysy, tutynýshy tarap komýnaldyq qyzmetterge ketetin shyǵyndaryn biraz qysqarta alǵan. Máselen, 2016 jylǵy qańtardyń 1-inen saralanǵan tarıftiń negizinde «Sevkazenergosbyt» JSHS-niń tutynýshylaryna, onyń ishinde, jeke tulǵalarǵa túngi ýaqytta elektr energıasy úshin kúndizgiden 4 esege deıin arzanyraq tóleý múmkindigin berdi. Osylaısha, saralanǵan tarıfke kóshkender keshki 23.00-den tańǵy 7.00-ge deıin saǵatyna qoldanylǵan 1 kVT qýat úshin 3,89 teńgeden esep aıyryssa, ózge ýaqytta qosymsha qun salyǵymen qosa eseptegende, jaryqtyń bir kVt-y úshin 16,82 teńgeden tóleıtin. Al zańdy tulǵalar úshin saralanǵan tarıf tipti úsh kezeńge bólindi. «Sevkazenergosbyt» kásiporny keshki ýaqytta beretin elektr qýatyn eń qymbatqa baǵalaǵan. Sóıtip, 19.00 men 23.00-diń arasylyǵynda tutynylǵan energıa úshin isker jandar 34,22 teńgeden tóleýi tıis bolatyn. Kúndizgisi 15,51 teńgeden aınalsa, eń arzany – túngi tarıf, 4,66 teńgege baǵalanǵan-dy. Aqqaıyńdar ólkesiniń turǵyndary ǵana emes, kúlli el halqy osylaısha, qysqa merzimniń ishinde, elektr energıasyna 3 mlrd teńge únemdepti. Bul 248 mln. kVt-saǵat elektr energıasy. Budan bólek, mamandar, saralanǵan tarıftiń kómegimen 2020 jylǵa qaraı negizgi jabdyqtardyń tozýyn qazirgi 65-70 paıyzdan 45-50 paıyzǵa deıin azaıtamyz degen oryndalmas bolmjamdaryn jasap ta qoıǵan edi. 

Alaıda, ótken jylǵy shildeniń 11-inde zańnamaǵa engizilgen ózgeristerge saı Soltústik Qazaqstan óńirinde de saralanǵan tarıf kúshin joıyp, osyǵan deıingi tártipke eti úırenip, shyǵyndaryn birshama qysqartqan bıznesmender men baspana ıeleri sanyn soǵyp qaldy.

Bir qyzyǵy, elektr energıasymen qamtýshy tarap – Sevkazenergosbyt, bul saralanǵan tarıftiń kesirinen shash-etekten qaryzǵa battyq dep bazynalaryn aıtýda. Tipti, «tıimsiz» baǵdarlamanyń aıasynda halyq pen bıznesti táýliktik aımaqtar boıynsha elektr energıasymen qamtýǵa ketken shyǵyndarynyń esebin qaıtarmaqshy. Ol úshin jyldyń basynan óz qyzmetteriniń qunyn qymbattatyp jiberdi. Monopolıaǵa qarsy komıtettiń oblystyq departamentine aıtqan ýájderiniń biri - osy saralanǵan tarıf. Osylaısha, jyǵylǵanǵa judyryq demekshi, táýlik kezeńderine qaraı ońtaılandyrylǵan tarıften jurdaı bolǵan óńir turǵyndaryna endigi kezekte, elektr energıasy úshin taǵy 5 paıyzǵa artqan shyǵyndy qaltadan shyǵarýǵa týra keledi.

Bastapqyda elektr jelilelerine túsetin aýyrtpalyqty táýliktiń ýaqytyna qaraı turaqtandyryp, qýat únemdeýge baǵyttalǵan ıgi is sóıtip, araǵa shamaly ýaqyt salyp, qurdymǵa ketti. Aıtý kerek, saralanǵan tarıf alynyp tastalǵanda, bul bastamanyń el kólemindegi nátıjesi shamaly, oǵan kóshkender sanaýly degen syltaý aıtylǵan-dy. Kókeıdi mazalaǵan saýal – bul joba shynymen-aq paıdasyz boldy ma? Olaı bolsa, qaı maman sansyz shyǵyndy eseptep, túsindirip berdi? Álde ol báz bireýlerge tıimsiz boldy ma? Ony halyq qoldamasa, múmkin túsindirý jumystary az bolǵan shyǵar? Qalaı bolǵanda, da, óńirlerdi aralap shyqqan QR Parlamentiniń depýttattary aldaǵy ýaqytta Úkimet basshysyna soltústikqazaqstandyqtardyń sálemdemelerin jetkizilip, arnaıy saýaldaryn joldaıtyn boldy.

Gúlmıra Shoqtybaeva