Álemde eshqashan aýrýdy sezine almaıtyn, aýyrsynýdy bilmeıtin júzdegen adam ómir súredi. Bireýler mundaı adamdarǵa qyzyǵa qaraıdy. Alaıda, aýrýdy sezbeıtin adamdar úshin bul úlken qasiret, tipti qarǵys. Sebebi ár qadam saıyn olardy qaýip kútip turady. Aýrýdy sezbeı ómir súrýge bola ma jáne mundaı dertpen ómir súrýdiń qandaı ekeni týraly Qamshy.kz aqparat agenttigi Lenta.rý-ǵa silteme berip jazady.
Sıen ýnıversıtetiniń bıologıa profesory Letısıa Marsılı óte sırek kezdesetin dertke shaldyqqan: eshqandaı aýyrsynýdy sezbeıdi. Onyń anasy men balalary, ápkesi de dál osyndaı dertke shaldyqqan. Ǵylymda bul "Marsılı sındromy" dep atalady eken.
Jaraqat, qol-aıaqtyń synýy, tipti deneni kúıik shalsa da, bul adamdarǵa áser etpeıdi. Ashshy buryshtyń quramynda bolatyn kapsasındi de olar sezbeıdi, demek qatty ashshy dám de áser etpeıdi. Bir jaǵynan qaraǵanda bul dertke shaldyqqan adamdar tobynyń artyqshylyǵy sıaqty. Alaıda, shyn máninde adam aýrýdy sezinbese óziniń aǵzasyn úlken qaýip-qaterge tigedi.
«Bala kezimde jıi jaraqattanyp qalatynmyn. Bir joly velosıpedpen kele jatyp, qulap ketip keýdeme shege tyǵyp alǵam. Aıtarlyqtaı aýyrýdy sezindim deı almaımyn. Tek bir sátke birtúrli sezim denemdi sharpym ótti»,-deıdi L.Marsılı.
Dál osylaı eshqandaı aýyrýdý sezbeıtin Letısıanyń inisi velosıpedpen kele jatyp qolyn syndyryp alǵan, alaıda qoly synǵanyn tek 15 shaqyrymnan keıin ǵana baıqaǵan.
Aýyrsynýdy seze almaıtyn adamdarǵa qyzyǵýdyń qajeti joq. Ǵalymdar men zertteýshilerdiń aıtýy boıynsha mundaı adamdardyń kópshiligi kámelet jasqa jetpeı kóz jumady. «Biz aýyrsynýdy sezinýden, aýrýdan qorqamyz. Alaıda, ol adam aǵzasy úshin óte mańyzdy ári qajet fýnksıa. Aýrýdy seziný arqyly adam óziniń fızıkalyq belsendiligin shama-sharqynsha jumsaıdy.
«Eger siz kezinde qolyn otqa salsa da shydaǵan Rımdik bozbala sıaqty tózimdilik tanyta almasańyz, jazylam dep oılamańyz» degen eken 19 -ǵasyrda emdelýshilerine brıtandyq dáriger.
"Men sıaqty adamdar denedegi, aǵzadaǵy aýyrsynýdyń ne ekenin bilgisi keledi. Aýyrý degen qalaı bolatynyn túsingimiz keledi",-deıdi atalǵan dertke shaldyqqan er adam.
Analgezıa degen genetıkalyq aýrý bar. Ol "Marsılı sındromyna" qaraǵanda jıirek kezdesedi. Mundaı dertke shaldyqqan adamdardyń biri týraly 1932 jyly dáriger Djordj Dıaborn aıtyp bergen. Analgezıaǵa shaldyqqan er adamnyń aıtýynsha, ol óziniń 54 jyldyq ǵumyrynda bir ret te bolsyn eshbir jeri aýyryp kórmegen. BBC News pákistandyq bir bala týraly jazǵan eken. Ol kóshede ártis bolyp aqsha taýyp júrgen. Qolyna pyshaq suǵyp, janyp jatqan kómir ústimen júrip óner kórsetken.
Amerıkalyq Gabbı Gıngras týylǵanynan analgezıa dertine shaldyqqan. «Kishkene kezinde tisi shyǵa bastaǵan ýaqytta qolyn tistelep tastaǵan. Eger biz qadaǵalamaǵanda ol saýsaqtaryna deıin tistelep tastaıtyn edi. Eki jasynda jaǵyn syndyryp, bir kózinen de aıyryldy. Dese de, qazir jaǵdaıy jaqsy, baıaǵyǵa qaraǵanda dertin qadaǵalaı alatyn boldy»,-deıdi onyń anasy.
Mundaı adamdarǵa qarapaıym kópshilik sıaqty aýrdy sezingilerińiz kele me degen suraq qoıǵanda barlyǵy derlik «joq» dep jaýap bergen.
