Byltyrǵy mamyr aıynda «Ázil álemi» teatrynyń kezekti shyǵarylymynda Tursynbek Qabatov el áskeri týraly ashshy shyndyqty jaıyp saldy. Ádettegideı monolog janryndaǵy áserli ázilimen jáne soǵan saı qımyl-áreketimen kórermenniń kóńilinen shyǵa otyryp, qazirgi sarbazdardy kekesin kúlkige jyqty. Taıaýda kóńilimizge óz-ózinen «Qabatov qate synaǵan joq pa eken?» degen kúdik uıalaı ketip, ǵalamtordan álgi syqaqty taǵy bir tyńdap kórdik.

Óńkeı jigitterden quralǵan ujymnyń jetekshisi áýeli 80-90 jyldary ásker qatarynda bolǵan azamattardy maqtan etti. Olardyń Otan aldyndaǵy boryshyn abyroımen atqarǵanyn dáleldeıtin úlken álbomdaryn ashyp kórseń, sodan kádimgideı rýh alatynyńdy, sol arqyly ózińniń de ásker qatarynda bolǵyń keletinin aıtty. Bala kezimizde kóshedegi áskerı kıim kıgen, «tepse, temir úzetin» qarýly jigitterge qarap tamsanyp, solarǵa eliktep óskenimizdi eske saldy. Osy oraıda, ázilkeshtiń burynǵy jigittermen salystyrmaly túrde aıtpaǵy – qazir qala kóshelerinen jasóspirimder elikteıtindeı sarbaz kórinbeıdi. Tek Ulttyq ulannyń patrúldik polısıa qataryndaǵy úsh-úshten bólinip júretin jigitteri ǵana bar. Mine, syqaqqa sebep bolǵan bar gáp – osy jerde! Tursynbek Qabatovtyń halyq aldynda kózbe-kóz aıtqanyn sózbe-sóz keltirsek, bylaı:

«Baıaǵyda sarbazdar adymdaǵanda kádimgideı jerdi qoparyp kele jatatyn. Al anaý úsheýin qarasań, kóshede, kotejderdiń, qoranyń artynda biriniń artynan biri, óz aıaqtaryna ózderi súrinip ketip bara jatady. Úsheýiniń ne istep júrgenderin bilmeısiń. Ústerindegi kıimderi ózderinen on ese úlken. Qysta kıetin dýblenkalaryn kórseń... Ol dýblenka ishinde sarbazdyń ózi aınalyp tursa da qozǵalmaıdy ǵoı. Úsheýin mazaqtap qashyp ketseń, óz kıimin ózi ázer arqalap júrgen olar seni qýyp jete almaıdy da. Áı, solarǵa neǵyp bir razmermen kıim berip qoımaıdy?! Men sony túsinbeımin».

Rasynda da byltyr bizge qalanyń qýlary ishimdik iship, ózara janjaldasyp qalǵandaryn aıtyp bergen. Sol kezde olar qysta uzyn qara kıimmen júrgen sondaı úsh sarbazdan ońaı qashyp qutylypty. Bul – bir. Endi astarlap áýre bolmaı, Tursynbek týra jetkizgen ekinshi máselege kelsek, ol – álgi «úshtiktiń» boıynda ulttyq rýhtyń joqtyǵy. Tálimgerleri tarapynan olardyń júregine «Men ózimniń týǵan elimdi, jerimdi qorǵap júrgen has batyrmyn!» degen asqaq patrıotızm ushqyny quıylǵan shyǵar, biraq, sińbegen! Bul rette, taǵy da sahnada aıtylǵan synǵa júginip kóreıik...

«Analarǵa qarap, qazir eshkim sarbaz bolamyn dep aıtpaıdy. Túrlerine qarasań, solardyń ózderi de sarbaz bolǵysy kelip turǵan joq-aý deımin. Mysaly, sheteldiń sarbazyn, polıseıin kórseń, solarmen sýretke túskiń kelip turady. Shynyn aıtsam, bizdegi anaý úsheýimen eshkim sýretke túskisi kelmeıdi. Shetelden kelgen qonaqtar olardy kórse, «Sarbazdarynyń túri osy ma?», – deıdi ǵoı. Olardy kórgen ata-ana ishterinen: «Quryǵyr, balam áskerge baryp, osylaı turmasa eken», – dep tilep bara jatatyn shyǵar», – deıdi «Ázil álemi» teatrynyń jetekshisi.

Al, synnan nátıje shyǵarý kerek shyǵar endi?! Bul jazbamyzǵa arqaý bolǵan ázilkesh áńgimesin kórmegen ulandyqtarǵa youtube áleýmettik jelisinen myna siltemeni usynamyz: Ázil álemi (08.05.2017). Tipti, budan bylaı kóshede eńselerin tik ustap, ózderinen keıingi inilerge jiger beretindeı keıipte kóringileri kelse, osy maqalany da oqyp shyqsyn.

Erkeǵalı BOLATULY