"Qazaq handyǵyna 550 jyl" shyǵarmashylyq báıgesine

2003 jyl. Dala jańadan jaıalyqtana bastaǵan kezde úlken aǵam úılenetin boldy. Úıdiń úlkeni bolǵandyqtan ba álde alǵashqy perzentteriniń dám – tuzynyń tym az bop, eńbegi qatpaı turyp qara jer qoınyna engendiginen ba, áıteý, aǵam óte erke ósipti. On jeti jasqa tolar – tolmas shaǵynda aýyldyń boz jigitterine eliktep shash qoıyp sándene bastapty. Temekini de óreskeldik dep bilmegen aǵam, qos tanaýynan tútin býdaqdatqany úshin, álgi «aǵalarynan» qalyspaı, «keremettilik» kórsete bilipti. Óz qatarlarynan osyndaı «artyqshylyǵymen» erterek bólinip, erjetip ketkendeı sezinip júredi eken. Álde óz áýestigi álde naǵashymyzdan qonǵan qasıet pe anyǵyn Alla ǵana biler, qara dombyramen án shyrqaǵanda toıdyń erkesine aınalypty. Bundaı shaqta qoshametshil qaýym aty ańyzǵa aınalǵan ótken ǵasyrlyq sal men serige de teńep jiberse kerek. Biri shyn, biri jalǵan aıtqan el sózine lepirgen aqkóńil aǵam tań aǵarǵansha ándetetin kórinedi. Sońǵy juldyzdar sóne Baıǵyzben birge ánin doǵaryp, ornynan turyp, býyny bosamasa úıge kelip, dármeni qurysa kórshilerdiń úıiniń birine qısaıa ketetin kórinedi. Ertesi aýyldyń gý – gý áńgimesi aǵam jaıly bolyp jatady eken – mys... Sol serilik pen saldyqqa salynyp, sybaı – saltań júrgen aǵamnyń da «basyna noqta kıilip», tizginin tartyp, burynǵydaı úıden qaı ýaqta ketip, qaı ýaqta kelerin, usharyn jel, qonaryn saı biler qańbaqtaı domalaı berer, basy bos, baıy qudaı «erkindik» dáýiriniń aıaqtalyp, moıynturyq kıilip arba súıregen attaı bolar kúni týdy degen sóz. Ózgesin qaıdam, bul úlken jańalyqqa men erekshe qýandym. Óıtkeni, endi maǵan betimdi súrtip júrer, shet – shetine ádemi qyzyldy – jasyldy túıin túıilgen shyt túıip berer jeńge tabyldy ǵoı. İshimnen «bálem, qylı kóz, meniń de shyt ustaıtyn kúnim bolatyn boldy» dep, eregesim baıaǵyda aıaqtap ketken kórshiniń balasyn bir sybap aldym. Onymen dos bolyp júrsem de bir isi júregime berishteı bolyp qatyp júrgen bolatyn. Másele bylaı edi. Jazdyń kúni jaılaýda tańqýraı pisken kez. Kórshi úıdiń qylı kóz uly jáne inim úsheýimiz tańqýraı jeý úshin dıý tasqa bardyq. Samsap turǵan tańqýraı. Bastabynda toımastaı bolyp obyrlanǵan ekpinimizdiń jeter jeri belgili boldy. Áp – sátte ishimizdi sıpap, kekirip shyǵa keldik. Bir ýaqta qylı kóz kesilgen aǵashtyń tomaryna shytyn jaıyp qoıyp, tańqýraı tere bastady. Mende sóıte qoıaıyn desem, qaltamda eshteńe joq, abyrjyp qaldym. Anaý bolsa, shóptiń bir tal túıirin de ergizbesten, qunyttylyqpen tazalap,tańqýraı terýde. – Bul tańqýraıdy qaıtpeksiń? Bylaı shyqqanda jep bizdiń kózimizdi qyzartpaqsyń ba?- dedim. – Joq. Anama aparyp berem. Dáriger tańqýraı jese aýyrmaıdy depti. – Onda mende tereıinshi. Úıge barǵan soń ekeýmizdiń anamyz birge jesin. – Bolmaıdy. Onda az bolyp qalady. Ózim ǵana teremin. Sen óz shytyńa ter, menikine jarnalaspaı,- dedi ala kózdene. – Mende shyt joq. Álde nege mindi adamsha kúmiljip tómen qaradym. – Eee. Bul shytty maǵan jeńgem túıip bergen. Al sende shyt turmaq jeńgede joq. – Mende de jeńge bolady. Aǵam úlkeıdi,- dedim daýysymdy kótere. – Oı, seniń araqkesh aǵańa kim tıedi. – Meniń aǵam ánshi. Qarap tur, meniń jeńgem seniń pushyq muryn jeńgeńnen sulý bolady ári maǵan ádemi shyt toqyp beredi,- dedim tistene. – Ánshi deımisiń? Tún jarymyna deıin án aıtyp, tún jarymynan keıin ne aıtqanyn bilmeıtin aǵańnyń qaı jeri ánshi. Alam dep júrgen qyzyn meniń aǵamnyń dosy alyp qashyp ketti ǵoı. Baǵanadan beri qansha shydap tursamda, dál myna sózine shydaı almadym. Ári ol ekeýmizdiń daýysymyz qatty shyǵa bastaǵan kezde inimde qasyma kelgen bolatyn. «sen meniń aǵamdy araqkesh dedińbe?» dep onymen alysa kettim. «kelseń kel degendeı», qarsylasýǵa daıyn turǵan olda qaımyqpaı qarsy keldi. Namysqa shydamaǵanym bolmasa shamam shaǵylyq edi. Al anaý bolsa jasy menimen qaraılas bolǵanymen, denesi jýandaý ári kúshti edi. Qoly da uzyndaý ıt neme judyryqpen qoıyp – qoıyp jiberdi. Qapelemde ne isterimdi bilmeı, sál ımenip qaldym da, judyryq silteýge kúıim kelmedi. Bastabynda ne bolǵanyn ańǵarmaı qalǵan inim, qylı kózdiń meni tyqsyryp bara jatqanyn bilip, kómekke keldi. Ekeýlep júrip jyǵyp alyp, oı, teptik – aý... ol jylady. Men jeńisime máz boldym. Shekemniń aýyrǵany da janyma batyp tur. Biraq jeńiste bodan berý arqyly qolǵa keledi ǵoı. Ádemi shyttaǵy tátti tańqýraı bizdiń shaǵyn kólemdegi shaıqasymyz bastala salǵan kezde – aq tógilip, aıaǵymyzǵa basylyp ezilip ketti. Bul renishimiz eki – úsh kúnge jalǵasyp júrdi de qaıtadan dostasyp, endi soǵyspaýǵa ýáde berdik. Men oǵan syı retinde ákem atyp ákelgen taý tekeniń alshy túskish saqasyn berdim, ol maǵan bir shyt berdi. Biraq, álgi ádemi shytyn emes, basqa kóneleý, túıini sógilgen shyt eken. Kóńilime toq bolmasada dos kóńiliniń syıy retinde qabyldadym... sol renishimiz qaıdan esime túskenin bilmeımin. Endi ádemi shyt samalmen ushyp kelip qolyma qona ketkendeı kúı keshtim. Bir kúni ákem eki aqsaqal kisini qasyna ertti de qudalyq sóılesýge ketti. Qudalyq sóılesse bitti, úıimizge jeńgem keletindeı bolyp sezingen aqymaq basym, shyrmaýyqtaı shyrmalyp jatqan ýaqıǵalar men «teńin tapsa tegin ber» dep máteldep qoıyp, «kádesiz qyz bolmaıdy dep» aldyǵa qosaq, artqa tirkeý alar tusy baryn qaıdan bileıin. Qýyrdaqtyń kókesi túıe soıǵanda bolady degendeı, qudalyqtyń «qyzyǵy» qońyr jorǵa attyń tusynda boldy. Qońyr jorǵa at ákemniń sábıdeı sylap – sıpap, sýdyń tunyǵynan sýǵaryp, shóptiń jasylyn jegizip minip júrgen aty edi. Buıra jaldy, tuıaǵy tasqa salsada ketilmes, qýlyq bıeniń qulyny bolatyn. «azýly bıe kórmedim, azýsyz at minbedim» degendeı, segiz jasqa kelsede qońyr at azý jarmaǵan edi. Bala kúnde azý tistiń ne ekenin qaıdan bileıin, ákem bir kúni qońyr atta azý tis joq dep otyrǵanyn estip qap, shóp jep turǵanda aýyzyn ańdyǵan kezimde bolǵan. Ákem de talǵamdy adam edi. Atty óte jaqsy baǵyp minetin. Anaý – mynaý atqa er sala qoımas jyny taǵy bar. Basqa at minse aýyp túsip qalama, kim bilsin, qońyr jorǵa attan ózge atqa minbeıtin shaǵy bolatyn ol. Bóten bir aýylǵa keterin bildime álde jasy tolysqan shaǵyma bilmeımin, sol jazda qońyr at jardaı bop semirgen. El kúzekke kelgende ustap, eki kún jal – quıyryǵynyń oshaǵanyn tazalap, eki aı jetelep júrip jaratyp, jańadan minip júrgen. Qudaǵa barǵan saıyn qýanyp kelip júretin ákem bir joly túnerip keldi. Bundaı shaqta qasynan alys júrýge tyrysatynbyz. At aǵashqa qońyr atty baılap qoıdy da syrtynan nedáýir ýaqyt qarap turdy. – Úıge kirseńshi, astyńdaǵy atyń aýysyp ketti dep turmysyń, sonsha tesildiń ǵoı? – degen anamnyń sózin qulaǵynada ilgen joq. Jel soqpasa shóptiń basy qımyldaıma. Ákemniń túnerýine túrtki bolǵan qudamyzdyń qylyǵy eken. Qalyń maldyń túr – túrine kelisip bolǵan soń, qudamyz shirene otyryp, shyrt túkirip, tisin shuqı «qudalyqtyń basty joralǵysy etip, qońyr jorǵa atty mingizesiń» depti. Ózge qıturqysynyń bárine kóngen ákem qudamyzdyń aýyzynan qońyr jorǵa at shyqqanda, tútini býdaqtap jatyp – jatyp, mezgili bolǵan shaqtaǵy bombadaı jarylypty. «aqshańdy aqshadaı, malyńdy maldaı berdim, astyńa at, ústińe ton japtym, endi kelip meniń astymdaǵy atyma kóz salar túk kórmegenniń qylyǵyn qylma. «qudasynan mingen at deıtindeı», dosyńa kúlki, dushpanyńa taba qylmas at berem, kónseń osy, kónbeseń qyzyń qolyńda, men qońyr jorǵa atty bermeıimin» depti de bıissimılasin aıtyp ornynan turyp ketipti. Sol kúnnen bastap ákem quda jaqqa barýyn toqtatty. Bir aptadan soń atqa kenje ákem qondy. Biraq, «áke turyp ul sóılegennen bez» degen sózdiń jaly jyǵyla bastaǵan ba álde ózinyń de qońyr atqa sonsha ańsary aýǵanba, áıteý ulynyń sózinen shyǵa almaǵan bilmedim, tili maıdalaý kenje ákeme dili qattylaý qudamyz yryq berip, kóne qoımapty. «men kózimniń qarasy, baýyr et balamdy bergeli otyrsam, bir atyn bermeıtin ne bopty» dep attandyrypty. Qyısaıǵan jaǵynan qozǵalmaı, qyrsyǵyp qyz ákesi jatty. Jantaıǵan jaǵynan túzelmeı meniń ákem júrdi. Erteńgi kúnimiz ne bolady dep aǵam men jeńgem muńaıdy. Al at aǵashta aq qıaq pen arpaǵa toıynǵan qońyr at kekilin saýmal samalǵa taratyp, tezektep turdy. Meniń kóz aldymnan qyzyl shyt jelbirep aspandap bara jatqandaı boldy. Arada bir aıǵa jýyq ýaqyt ótti. Qosylmas qos relisteı bolǵan qos qudanyń qylyǵynan jas ǵashyqtardyń aspanyna qoıý tuman shóge bastaǵan shaqta, bizdiń úıge aýyl aqsaqaldary jınaldy. Bul tosyn jaǵdaı bárimizdi tań qaldyrdy. Ásirese, torqaly toı men topyraqty ólimnen basqa ýaqta, úıinen qarǵa adym uzap shyqpas Sultan aqsaqaldyń aıdyń – kúnniń amanynda keliýi, qyz qashqannan da arman tańǵalar jaǵdaı edi. Sóıtsek bul, para berer bastyq emes, bara bergeninen túk ónbegen kenje ákemniń oılap tapqan amaly bolyp shyqty. Ondaǵy oıy ákeme aqyl aıyttyryp, qońyr atty qudaǵa bergizý eken. Tór aldyna jaıǵasqan aqsaqaldar tospasy aǵytylǵan sýdaı aqtaryldy – aý bir. Buryn ansha mán bermeı júrgenmin be bilmeıim, aýylymyzda abyzdar kóp eken ǵoı... – Arysa týlaq, aqsasa shoınaq bolar, jaly barda andaǵaıdaı bolǵanmen kúıi ketkende kúıkentaıdyń kúnin kesher «syrty túk, ishi boq» bir malyńdy qımaıtyndaı kórgensizdiń qylyǵyn kórsetpe,- dedi saqaly keýdesine túsken Sultan aqsaqal nyǵyzdana. – «Atadan pul qalǵansha, ul qalsyn» degen atam qazaq. Ebin tapsa kóldeneń kók attynyń bireýi jetelep kete berer tórt aıaqty úshin, Alladan surap alǵan balańnyń baǵyn baılama. Anaý sary qaryn bıelerińniń arty bitelip qalmasa taǵy bir qyl quıyryq týar,- dedi ıeginde bes tal saqaly bar, shegir kózdi tomardaı sary shal jıren murtyn shırata otyryp. – Toqsanǵa kelip topqa jaıaý barǵaly turǵan joqsyń. Kósiltip báıge, esiltip jorǵa minseńde, ólgende ózińe buıyrary alaqandaı aq dáki. Kórine mal jetelep kirgen jandy paıǵambar jasyna kelgenshe áli kórmedim. «botam degizbe, atam degiz» degen. Jıǵanyń men tergeniń osy balalaryńnyń yryzdyǵy úshin emes pe. Óz nesibelerin ózderinen aıama,- dedi ala kózdileý at jaqty qara shal. – Quda myń jyldyq. Ólgenińshe sılasyp óter qudańmen boq qaryn úshin bet jyrtyspa. Otaýyńnan ishken shaı men nemereńniń mańdaıynan ıskeýden tátti nárse joq shyǵar –aý myna ómirde. «jaqyndy jat, tatýdy araz qylar» qaı qyzyǵy bar myna túlki quıyryq qý jalǵannyń. Jastardyń obalyna qalma. Áli – aq taqymyńa bir jorǵa túser,- dep jumsaqtaı sóıledi aýyzynda bir tisi joq qyzyl ıek shal. Ataryna oǵy joq amalsyz otyrǵan ákem «osylardy jıǵan sensiń» degendeı kenje ákeme alaıa qarady. Óziniń kináli ekenin ábden biletin kenje ákem qıpaqtap ketti. Maqaldap ta,máteldep te, aqylǵylyp ta, ashýǵylyp ta aıtqan bopsalaryna ákem jibı qoımady. Shyt toqyp berer jeńgemdi qanshalyqty jaqsy kórip tursam, qońyr jorǵa atty suraǵan ákesin sonshalyqty jek kórip turmyn. Qońyr jorǵa attyń basqa bireýdiń astynda taıpalyp ketip bara jatqanyn kóz aldyma elestetsem, shytsyz qalsamda jeńgeli bolǵym kelmeıdi. İshimnen ákemdi qoldap otyrmyn. Biraq, eki kúnnen keıin jaǵdaı basqasha bolyp sheshildi. Úıge ákemniń anasy keldi. Ádette attan áreń túsip, ımek taıaqqa súıenip, eńkeıip júretin shúıkedeı qara kempir, nege ekenin bilmeıim, meniń kózime bir alyp adamdaı bolyp kórindi. Qolynda taıaǵy bar demeseń oǵan múlde súıener emes. Qaıqańdap basqanda qara jerdi oıyp jibererdeı. Eńkeıip qalǵan beli de túzelip ketken be, álde áteıge solaı qatý kóringisi keldi me bilmeımin, sál tikireıip alypty. Aldynan qaýqalaqtap shyqqan ákeme yzbarlana bir qarady da til qatpady. Iilip sálem salǵan anama ǵana «jasyń uzaq bolsyn»dep erinin ǵana jybyrlatqandaı boldy. Janqaltasynan tátti úzilmeıtin ájemniń búıregine qarasam, qalyńdaý shapanynyń qompıip turǵan túri joq. Tátti joǵyn birden bildim de aldynan júgirmedim. – Selkildep otyrar seksenge kelgende taıaqty kerek etpeıin degesiz be álde «samaýyryn qaınaǵanǵa bola Samarhandy sý aldy degen ózgeniń tiline erip, býra jynyńyzǵa minip jettińiz be? Densaýlyǵyńyz qalaı? - degen ákemniń mysqyl aralas áziline túsin bere qoımaǵan ájem: – Ózgeniń tiline erip, tóbe tóńkerer tentek deısiń be meni? Tórimnen kórim jaqyn qalǵan kezde aldyńa meni ákeler ózińdi meniń qursaǵymnan týmaı, qudyqtan shyqtym deısiń be? Ádette eshkimge ońaıshylyqqa yryq bere qoımaıtyn ákemniń asqaraly beınesi bulytqa shókken taýdaı alasara bastady. Ájeme bir aýyzda til qatpady. Qońyr at máselesinen toqtap turǵan qudalyqtyń jalpy jaǵdaıyn bile tursada ájem ákemnen: toı qashan bolǵaly jatyr? Qaı kúni kelin túsip oń bosaǵam qyzarady? Ákem taǵy úndemedi. Oraǵytyp otyrǵanynan túk ónbesin bilgen ájem endi iske týra kiristi. – Búgin seniń úıińe ana bop kirdim. Endi esigińnen ıá ana bop shyǵam, ıá aram bop shyǵam. Túsime molasyna shóp shyǵyp ketken ákeń kiripti. Saǵan ursyp jatyr eken. «óli razy bolmaı tiri baıymas» degen. Saqaýdan saý qalǵanmen, jylan men juttan qalmas atyńdy berde, kelinimdi túsirip ber. Menińde shóbere súıgim keledi... ákem úndemeı syrtqa shyqty. Bar qolynan kelgeni temekini ústi – ústine shegý ǵana boldy. Qystyń qysqa kúni uıasyna jaqyndaǵan shaqta ákem at qoradan qońyr atty jetelep shyqty. Kúnde sýǵararda shylbyryn moınyna túrip jiberetin. Sýǵa qaraı jorǵalap bara jatqan qońyr atqa qarap, júzi jaınap súısingendikten ezýin tartyp turatyn–dy. Búgin óıtpedi. Jetelep baryp sýǵaryp keldi. At dorbasyndaǵy jemdi de tógip tastap, sanap otyryp jeti qos ýys arpa saldy. Meniń bir baıqaǵanym jarty kún boıy aýyzynan temeki tastamady. İshinen anda – sanda áldeneni kúbirlep qoıady. Ertesi jıyrma jyl boıy atqa salynbady dep júretin ákesiniń kúmis erin aldyrdy jıýly turǵan jerinen. Ádette bundaı qylyqtaryna renish bildiretin anam úndemesten aıtqandaryn isteýde. Men birde – bir ret kórmegen, jalpaq qaıystan túıilgen júgen – noqtada shyqty úıden. Pálen jyldan beri qaıda tyǵyp saqtap kelgenin kim bilsin, taǵy nelerin alyp shyǵar eken dep oılap turǵanymda, jap – jańa toqym men ishkiligin aldyrdy. Táp bir alys jaqqa júrerdeı bolyp saılandy. Qaıda bararyn aıtpastan atqa mindi de ketti. Qudaǵa barama desem ol jaqqa emes, kerisinshe jol aldy. Ádette kórshi aýylǵa ketsede «áıte salyńdar, búıte salyńdar, anaǵan jaqsy qarańdar, anaǵan sý bere salyńdar» deıtin ákem bul joly eshteńeni tabystamady. Osynshalyqty beıshara kúıge túsken ákemniń sońynan qarap turyp,shóp qoryqqa baryp botadaı bozdadym. İshimnen osynyń bárin ájem men jeńgemniń ákesinen kórip tistengenimde judyryǵymnyń qalaı túıilgenin ózimde bilmeı qaldym. «úı, saǵan ne boldy? Urmaı – soqpaı sonsha jylap» dep qasyma anam kelgende, qutqarýshy ıemdi kórgendeı baýyryna basymdy tyǵyp tipti solqyldadym. Anam tereń bir kúrsindi de, aldap úıge ertip kirdi. Osy kúnnen bastap ákem sóıleýdi múlde doǵardy. Bar ermegi qońyr at. Kóktemde beretin baýly aq qıaqty taldap qońyr attyń aldyna salady. Tórt – bes kún ótken soń qońyr at bas joralǵy retinde qudalyqqa beriletin boldy. Erteń qudalyqqa jyrtys aparamyz, toı bolady degen kúni ákem qońyr attyń aldyna eki baý qıaq saldy. Táńerteńinde erte turyp qoraǵa barsam, basqa ýaqta aldynan aq qıaqtyń qashaǵyn shyǵaratyn qońyr at, sol kúni kóldeneń qýraı qaldyrmaı, oqyryn jylan jalaǵandaı qylypty. Bálkim endi aýyzyna aq qıaq tımesin esti janýar da sezgen sıaqty... * * * Ótken jazda aýylǵa bardym. Ózgeris óte kóp... men ketken jylǵy kishkene qara domalaq balalar eseıip qalǵan. Jańadan boı dúzeı bastaǵan, bala qaıyń sekildi appaq qyzdar kóz tartar kórikti boıjetkender bolǵan. Qurby – qurdastyń kóbi shańyraq kóterip alypty. Aýyl aqsaqaldarynyń da qatary sırep qapty. Tek qulaǵan qaraǵaıdyń tomaryndaı bolǵan aýyl syrtyndaǵy tómpeshikter ǵana olardyń jalǵyz belgisi ispetti. Týǵan jerge aýnap – qýnap saǵynysh maýqym basylǵandaı boldy. Bir kúni inim ekeýimiz kele jatqamyz. Aldymyzdan bir jolaýshy jolyqty. Tanydym. Úlken jeńgemniń inisi eken. Eserleý me álde asyǵys pa bilmedim, jóndepte sálemdespedi. Astynda artqy bir aıaǵynan kem bolǵan, yńyrshaǵy shyqqan saltaq qońyr at. – Astyndaǵy atyn tanydyń ba? – dedi inim. – Joq, tanymadym. Biraq baıaǵydaǵy qudaǵa bergen ákemniń qońyr jorǵa atynan aýmaıdy eken,- dedim. – Durys aıtasyń. ákeńniń qońyr jorǵa atyna uqsaıdy emes, sonyń dál ózi. Janýardyń baǵy ashylmaı ketti. Eki jyl boldy artqy aıaǵynan kem bolǵaly. Kim bilsin, «jaqsy at aıaǵynan azady» degen osy shyǵar. Qamshy tıipti. Ákem qusap aıalap minbedi. Attyń qadyryn bilmes bireýler eken. «jibekti jún, jigitti qul» qylatyndar kóp qoı baǵasyna jetbeı... ákemniń bermeımin degeni de qońyr attyń keıingi kúniniń osylaı bolaryn bilgen sıaqty... aýyldaǵylarda aıtady qaıran qońyr at qor bop ketti dep. Aıtqanmen attyń aıaǵy qalpyna kelmes. Aıaǵynan kem bolǵan ýaǵyna deıin úıge qashyp kelgenin qoımady. Qaı jerden meni kórse kisinep ketedi dep ákem kóp aıtyp júrdi. – Ákem osy kúnde qandaı at minip júr,- dep suradym. – Ózińde bilesiń ǵoı, kenje ákemniń jaldas tor dónenin. Sol qazyr ákemniń mańdaıyna basary. Jaqsy at boldy. Aýyl aqsaqaldaryn da, ájemdi de ákeme salǵan sol kisi ǵoı. qońyr attan keıin ákeme at jaqpady. Tipti úıden shyqpas boldy. Osynyń bárine ózin kináli sanaǵan kenje ákem, sol tor at besti bolǵan jyly kóktemde bizge ákep qosty. Ákem de qyzyqty oǵan. Jaldas, sulý, jaıaly, júristi ári japalaq jalyp etsede jalt etpes minezdi edi. Osy beınesine qatty qyzyqty ákem. Ákeme unaǵanyn bilgen kenje ákem kúzde «tor bestini siz minińiz» dep berip ketti...artyma qaradym. Álgi adam uzap ketipti. Bul meniń ákemniń qońyr jorǵa atyn sońǵy ret kórýim edi... Osy kúnderi keıde, artqy aıaǵyn súırete basyp bara jatqan, jeńgemniń inisi minip júrgen qońyr at emes, saýyry shujyqtaı, aq qıaq pen arpaǵa toıynǵan, toq jaraý, súmbedeı sulý, ákemniń qońyr jorǵa aty elesteıdi kóz aldyma. Qaıran janýar- aı, qosh bol ákemniń qońyr jorǵa aty... Qýanáli Almasbekuly