Jaz bastalysymen 9 aı boıy mektep pen oqý oryndarynda bilim alǵan jastar jaqsylap demalýdy ańsaıdy. Biri lagerge, endi biri aýylyna asyǵyp jatady. Degenmen, demalys ýaqytynda qosymsha qarjy tabýdy da qalaıtyndar kóp. Úsh aı boıy eńbektenip, ata-anasyna qolǵabys bolǵysy keletinder úshin Almatyda qandaı jumystar bar? Jazǵy jumysta qalatyn stýdentter úshin nendeı jaǵdaılar jasalǵan?

Bıyl jazda jumys isteýge nıet bildirgen oqýshylar da jyldaǵydan áldeqaıda kóp. Jaz mezgilinde jumys istegisi keletinder kóbinese Almatydaǵy Jumyspen qamtý ortylyǵyna kelip tirkeledi. Munda mektep oqýshylary men stýdentter, tipti zeınet jasyna deıingi adamdar men múmkindigi shekteýli jandar da qoǵamdyq jumysqa tura alady. Ortalyq osy jyldyń 6 aıynyń ózinde 2000-nan asa adamdy jumysqa ornalastyrǵan.

«Qazirgi tańda Almaty qalasy boıynsha Jumyspen qamtý ortalyǵy qoǵamdyq jumys baǵdarlamasy boıynsha 191 mekememen kelisim-shartqa turǵan. Búginge deıin 2102 adamǵa joldama berildi. Onyń ishinde oqýshylar men stýdentterden 47 adam joldama aldy», – deıdi Almaty qalasy Jumyspen qamtý ortalyǵynyń mamany Jansulý Esjanova.

Qoǵamdyq jumystyń eńbek jalaqysyn Jumyspen qamtý ortalyǵy tóleıdi. Taǵy bir aıta keterligi, oqýshylardyń jasy 14 jastan asqan bolýy kerek jáne olardyń ózgeler sekildi 6 nemese 8 saǵat jumys isteýine bolmaıdy.  

«Qoǵamdyq jumysqa tólenetin eńbekaqy - 56 myń 568 teńgeni quraıdy. Al, mektep oqýshylary 4 saǵatqa jumys jasaıdy. Olardyń aılyqtary 28 myń 284 teńgeni quraıdy», – dedi Almaty qalasy Jumyspen qamtý ortalyǵynyń mamany Jansulý Esjanova.

Al is-tájirıbesi boıynsha 29 jasqa deıingi jastar jumysqa tura alady. Olar orta mamandandyrylǵan bilimdi nemese JOO túlekteri bolýy múmkin. Baǵdarlamanyń ereksheligi sol, eshqandaı is-tájirıbeni qajet etpeıdi.  

«Jastar bizge keledi osynda jumys izdep, qoldaryna dıplomdaryn alǵannan keıin. Odan keıin biz olarǵa tizimde bar mekemelerdi usynamyz. Sol tizim boıynsha olar ózderine kerekti mekemeni tańdap alady. Sosyn sol mekemege jumys isteýge jastardy jiberemiz. Odan keıin 6 aı jas maman sol jerde jumysyn atqaryn júredi, ıaǵnı is-tájirıbe. Onyń tolyqtaı qarajatyn biz tóleımiz: 60 myń 125 teńge, sodan 47 myń teńgeni olar qoldaryna alady», – dep túsindirdi Almaty qalasy Jumyspen qamtý ortalyǵynyń jastar is-tájirıbesi boıynsha mamany Dınara Bısenova.

Jumysqa ornalasqan jastar ózderin jaqsy qyrynan kórsetip jatsa, sol mekemede turaqty jumysqa qalýǵa múmkindikteri bar. Al qalamaǵan jaǵdaıda Jumyspen qamtý ortalyǵyna qaıtyp kelip, basqa jumys izdeýine de bolady.  

«Qoǵamdyq jumystar kóbinese bizde bilimi joq adamdar jáne de kóp ýaqyt úıde óziniń alǵan mamandyǵymen jumys istemeı otyryp qalǵandar bolady, sol adamdardy biz ýaqytsha jumystarǵa jiberemiz. Bizge kóbinese memlekettik organdardan jáne jeke kásipkerlik mekemelerden ótinimder túsedi», – dedi Almaty qalasy Jumyspen qamtý ortalyǵynyń mamany Jansulý Esjanova.

Al jastardyń is-tájirıbesi baǵdarlamasy boıynsha bıyl 600 adam jumysqa turǵan. Ásirese, jaz bastalǵaly jumys izdep kelip jatqandardyń qatary kóp. Qazirgi tańda  jumyspen qamtý ortalyǵyna kúnine 50-60 adam bas suǵady.

«Bizge mekemeler ózderine qandaı mamandar kerek ekenin qujat túrinde rásimdep tastap ketedi. Odan keıin biz sol mekemelerge solardyń qalaǵan mamandyqtary boıynsha túlekterdi jibere bastaımyz. Zańger, qarjy mamany, PR menedjerler jáne basqa mamandyqtar suranysqa ıe», – dedi Almaty qalasy Jumyspen qamtý ortalyǵynyń jastar is-tájirıbesi boıynsha mamany Dınara Bısenova.

Stýdentterdiń keıbiri óz oqý ornynda Stýdenttik qurylys jasaǵynda jumys isteıdi. Eki mezgil beriletin tamaq pen tegin jataqhana stýdentter úshin úlken jeńildik. 6 saǵattyq jumysty oınap júrip jasaımyz deıdi jastar. Jigitter aǵash egý, shóp salý syndy kógaldandyrý jumystarymen aınalyssa, qyzdar aýlany sypyrý men jataqhana ishindegi tazalyqqa jaýapty.  

«Jumys istegenime bir aıdaı ýaqyt bolyp qaldy. Maǵan jumys qatty unady. Tamaqty dámdi pisiredi, jumys ta qatty aýyr emes, alty-aq saǵat. 68 myń teńge tóleıdi. Eń qyzyǵy, bul jerde biz jarystar uıymdastyryp turamyz. Ózim shynymdy aıtsam, jańa tanystar tapsam deımin» , – deıdi stýdent Ásel Bıǵazıeva.

Jumyspen qamtý ortalyǵyna jumys izdep keletinder qatarynda radıoeletronıka, kólik jóndeý jáne temir jol qyzmetkerleri kóp kezdesedi eken.  Degenmen, olarǵa jumys tabý kóbine qıynǵa soǵady deıdi mamandar. Al oqýshylar men stýdentter kóbine erikti retinde jumys isteýge suranady. Orta jastaǵy adamdar bolsa áleýmettik jumysqa turǵandy jón kóredi eken. Jumys berýshilerdiń de óz talaby bar.  

«Uqyptylyq, qalyptylyq, minezderine qaraıdy kóbinese, adamdarmen til tabysa alatyndardy suraıdy kóbine», – dedi Almaty qalasy Jumyspen qamtý ortalyǵynyń jastar is-tájirıbesi boıynsha mamany Dınara Bısenova.

Árıne, adamdar ár túrli bolǵan soń talǵam-talap ta túrli bolady. Sondyqtan keıde jumys berýshi jumys isteýge kelgen mamandy unatpaı qalsa, Jumyspen qamtý ortalyǵy bergen joldamaǵa sebebin jazyp berýi kerek. Ary qaraı Jumyspen qamtý ortalyǵy bul máseleni sheshýge tyrysady. Al eger jumys isteýge barǵan adamǵa jumys orny unamasa, ony basqa jumys ornyna jiberedi.