Janna Meksıkanyń Leon qalasynan 23 jyl kórmegen partalas dostarymen kezdesý úshin Qazaqstanǵa arnaıy ushyp kelipti.
Almaty oblysynyń týmasy buǵan deıin de otandyq saıttardyń reıtıń kóteretin shýly materıaldarynyń keıipkeri atanyp úlgergen. Sebebi ol sheteldik azamatqa turmysqa shyqqan qazaq qyzy. Ózine baǵyttalǵan qarǵys-laǵynetten keıin kóńiline qaıaý túsip, suhbat bermeımin dep ishteı ýáde etedi. Biraq bir qazaqtyń kóńilin qımady ma, bilmeımin, meniń shaqyrýyma uzaq oılanyp, kelisimin berdi. «Qazaqtyń qyzy sheteldi nege tańdady?» degen suraǵyma Janna jaýap berý úshin áńgimeni áriden bastady.
«Kishkentaıymnan aýyldyń juldyzǵa tolǵan aspanyna qarap jatyp muhıtty, sheteldi armandaýshy edim. Keshke sıyrdy óristen kútip alǵanda da oıym aýyldan alys bolatyn. Anam maǵan (5 qyzdyń eń úlkenine) «úıdi taza usta, eden jý, erteń kelin bolǵanda kerek bolady» dep tapsyrma berýden jalyqpaıtyn. Men bolsam, óskende úı kútýshisin jaldaıtynymdy aıtyp, qabaǵymdy shytatynmyn. Perishteler sol kezde «áýmın» degen sıaqty. Aýyldan alysqa ushqysy kelgen qyz Ispanıadan biraq shyqty...»
«Eýropada Janna, Meksıkada Hýanna dep tanystyramyn ózimdi. Bes qyzdyń úlkeni bolý ońaı emes. «Dına meniń tuqymyma tartqan, ádemirek» dep aıtatyn anam menen úsh jas kishi sińlimniń júzine qarap. Meni kóp jumsasa, ony kishkentaı dep aıaı salatyn. Sodan shyǵar bala kezden sińlime degen sezimim sýyq boldy. Anamnan urys estimes úshin ǵana oǵan ótirik qamqorlyq tanytatynmyn. Úıde eshkim bolmaǵanda óshimdi alýshy edim. Eń jaqsy oıynshyqtardy ózime alyp, oǵan daýsymdy shyǵaryp, óktem sóıleıtinmin.
Balalyq shaq bir mezette ótti de ketti. Kúıeýge shyqtyq, balaly boldyq. Hal suramaıtyn, qońyraý shalmaıtyn, izdemeıtin men araǵa uzaq jyldar salyp qana sińlimdi qanshalyqty jaqsy kóretinimdi, saǵynǵanymdy túsindim. Qanymyz bir ǵoı...»
«Alǵash ret shetelge sapar shegýim Ispanıadan bastaldy. Sosyn Afrıkada da jumys jasadym. Basynda shetelde qalamyn degen oı bolmaǵan edi. Ispanıadan keıin aýylǵa qaıtyp kelgenimde aspannyń ózi maǵan tar bolyp kórindi. Aýylǵa syımadym, alasurdym, óz-ózimmen arpalystym. Aqyry ketemin dep sheshim qabyldadym. Jýrnalıs bolamyn degende «qyz balaǵa arnalmaǵan mamandyq» dep kelisim bermegen áke-sheshem osy joly «óz ómiriń ǵoı» dep shyǵaryp saldy. Afrıkada túsken fotolarymdy ǵalamtordan kórgen anam «Qalyp qoıma, afrıkalyq jigitpen qushaqtasyp kelip turma» dep óz qorqynyshyn bildirgen bolatyn. Men bolsam, qalmaıtynymdy aıtatynmyn. Ol kezde ıtalándyqqa ǵashyq bolyp, Meksıkaǵa túpkilikti qonys aýdaratynymdy bilmep edim...»
«Kúıeýim aıaq-kıim tigýge arnalǵan buıymdardy satýmen aınalysatyn kásipker. Adamnyń ústi-basyna emes, aıaǵyndaǵy aıaq-kıiminiń sapasyna jiti mán beredi. «Bylǵary eken, fırmasy mynandaı, materıaly sapaly ne sapaly emes» dep aıtýdan esh jalyqpaıdy. Kezinde aýylda bir aıaq-kıimdi 3-4 jyl kıip, tozdyrýshy edik. Kishireıse artyn kesip, súıreıtin aıaq-kıimge aınaldyratyn ákem. Áli esimde, 4-synyp oqyp júrgenimde maǵan ólshemi eki ese úlken aıaq-kıim satyp alǵan bolatyn. Aýyldaǵy mektep ájethanasynyń tesigine týflıimniń bir syńary túsip ketip, úıge bir týflımen barǵanmyn. Kúıeýime aıtyp bergenim bar. Sodan beri esh sebepsiz aıaq-kıim syılaýdy dástúrge aınaldyrdy. Men eshqashan aqshany birinshi orynǵa qoıǵan emespin. Sheteldikke turmysqa shyqsam, qaltam qampıady, jaǵdaıym túzeledi dep te armandamadym. Men tek álemdi tanyǵym keldi. Ómirden óz ornymdy izdedim...
Kúıeýimmen otasqanymyzǵa bıyl 12 jyl. Ómirdiń ashshy-tushshysyn birge tatyp kele jatyrmyz. Meksıkada jaldamaly páterde turyp, óz úıimizdi armandadyq. Baspanaly bolǵanda balalarymyzdy baqytty qylamyz dep ýádelestik. 11 jastaǵy qyzymyz taekvandomen aınalysady, 8 jastaǵy ulymyz kartıńke jany qumar.
«Anany bolmaıdy, mynany bolady» dep shektemeımiz. Olarmen eresek adamsha sóılesemiz. Kez kelgen taqyryp boıynsha ózderiniń jeke oı-pikiri bolýyn talap etemiz. Bir jerden qatelik ketip, urysyp renjisken kúnniń ózinde «urysqanyma únsizdikpen jaýap qatpańdar, óz is-áreketterińdi túsindirińder nemese mama, siz meni túsinbedińiz, jaǵdaı bylaı...» dep til qatyńdar dep úıretemin. Ekeýi Italıadaǵy ájesine de, Qazaqstandaǵy ata-ájesine de baryp turady.
Úıde ıspansha sóıleımiz. Ózderiniń naǵashy jaqtan qazaq ekendikterin biledi. «Janym, kúnim, aınalaıyn» desem, máz-meıram bolyp, erkeleı ketedi. Besikte jatpasa da balalarym besiktiń ánin, qazaqtyń únin estip ósken. Biraq nesin jasyraıyn, aǵylshyn, ıspan, ıtalán, orys tilderin bilse de, qazaqsha jetik bilmeıdi..»
«Italándyqtar týystyq qarym-qatynasty joǵary qoıatyn halyq. Apta saıyn áýlet bolyp bas qosyp, keshki tamaqty bir dastarhan basynda jegendi unatady. Biz Meksıkada turatyndyqtan jıi bara almasaq ta ýaqyt taýyp, ara-tura qonaq bolýdy ádetke aınaldyrǵanbyz. Enemniń jasy qazir seksen beste. Demalys saıyn sulýlyq salonyna baryp, tyrnaǵyn boıap, shashyn sándetedi. Áli kúnge deıin jumys isteıdi. Men qonaqqa barǵanda «otyr, eshnárse isteme» dep otyrǵyzyp qoıady. Qazaq bolǵannan keıin kelin ekenimdi alǵa tartyp, keıde úı tirligine aralasyp ketsem, qatty renjıdi. Qaıyn atamnyń qaıtys bolyp ketkenine biraz jyl boldy. Qudalar birin-biri kórgen emes. Ákem Meksıka ushyp kelip, turyp jatqan qalamdy, úıimdi kórse dep armandaıtynmyn. Júrek talmasyna ushyraǵandyqtan uzaq jolǵa shydamaıtyn bolyp shyqty. Ókinishti... Sheteldikke turmysqa shyǵarda qazaq qyzy týǵan-týystan ajyrap, máńgilikke jyraqqa ketip bara jatqanyn tereń túsinýi tıis. Sebebi et jaqynyń syrqattanyp, qapıada kóz jumsa da bara almaýyń ábden múmkin. Atam, ájem qaıtys bolǵanda Meksıkadan Qazaqstanǵa ushyp kele almadym, úlgermedim. Keshir, ata! Keshir, áje! Ata-anamnyń din aman bolýyn Jaratqannan kúnde tileımin».
«Ómirinde prezıdenttik saılaýda daýys berip kórmesem de shette júrgende Qazaqstannyń jańalyqtaryn izdep oqımyn. Qazaqstanǵa kelerde bılet alǵan kúnnen bastap ýaıym jeımin. Elge taban tiregen saıyn kelmeske ketken balalyq shaǵym, ótken ómirim jaıly kóp oılanamyn. Jolserik «Qazaqstanǵa qosh keldińiz» degen kezde júregim dúrsildeıdi. Áldeneni ýaıymdaımyn, áldeneni ańsaımyn. Bárin basynan bastaǵym-aq keletindeı sezim keshemin. Sheshesinen sińlisin qyzǵanǵan, bir aýyz jyly sózge zárý bolǵan, esh sebepsiz syılyq alýdy armandaǵan, óristen kele jatqan sıyrdy kútip turǵan, aıaǵynyń astyna qarap balalyq shaqtyń izin izdegen Janna kóz aldyma keledi. Qarsy aldymnan shyqqan ár qazaqqa Meksıkadan bazarlyqty tartý etip, qýanysh kúlkisin syılaýǵa daıyn turamyn. Ersili-qarsyly júrgen adamdardan meıirimdilik pen izgiliktiń ushqynyn kórgim keledi. Biraq Qazaqstan maǵan keń qushaǵyn ashpaıdy... aldaıdy... Munda barlyq salany jaılaǵan jemqorlyqty, sapasyz medısınany, balasy syrqat ananyń aqshasyn urlaýǵa daıar turatyn alaıaqtardy, chempıony qansyrap qulap jatsa da kómek qolyn sozbaıtyn qatygez qoǵamdy kóremin. Kóremin de muńaıamyn...
Qazaqstannyń medısınasy damyp, halyqtyń áleýmettik, turmystyq jaǵdaıy túzelip, kóńil-kúıi kóterilgenin shyn qalaımyn. Ómirge qapaly, jaqynyna ókpeli adamdardyń qatary azaıǵanyn armandaımyn. Qazaq bıligi qara buqaranyń janaıqaıyna qulaq salsa deımin...»
Materıaldyń taqyrybyn ózgertip basýǵa tyıym salynady!
