Bıyl elimizde 200 jyldyǵy toılanyp jatqan kúı atasy – Qurmanǵazynyń ómirin aıtpaǵanda, óliminiń ózi de qupıa syrǵa toly.  Sonyń biri  – Qurmanǵazynyń  múrdesin qazýǵa baılanysty. 1967 jyly ataqty Gerasımovtyń shákirti, antropolog Noel Shaıahmetov Qurmanǵazynyń qabirin ashyp, el aýzynda aıtylyp júrgen ańyzǵa saı, aldymen ıesimen birge kómilgen atynyń basyn jáne Quran kitabyn tabady. Shynynda da, kúıshiniń qoldary eki tizesine jetetindeı uzyn bolypty  jáne jon arqasynda jaly bar eken. El ishinde «Jaldy Qurmanǵazy» atalýy osylaısha rasqa shyqqan. Kúıshi Esir Aıshýaquly «Jaldy qara» kúıin osy Qurmanǵazyǵa arnaǵan. Al Qurmanǵazynyń qazirgi bizge tanys portreti kúıshiniń bas súıegine qarap salynǵan. Uly kúıshiniń dene súıekteri Almatyǵa zerttelý úshin áketilip, sheberhana men murajaıda biraz jyldar jatyp qalady. Ótken ǵasyrdyń sekseninshi jyldarynda ǵana qaıta jerleý úshin kúıshi súıegi Atyraýdan Astrahannyń Altynjaryna qaraı aparylady. Kúzdiń jaýyn-shashyny kedergi bolyp, súıekshiler jolda aıaldap, kúıshi denesin aýdandyq mılısıanyń arnaýly kamerasyna tapsyrady. Ózderi bir úıge qonaqqa ketedi. Bir ýaqytta kameranyń qońyraýy esh sebepsiz qosylyp ketip, bezildep qoımaı jatqany jaıynda jaısyz habar túsedi. Shoshynǵan jurt as ta tók jaıylǵan dastarqandy tastaı sap, mılısıa úıine shaýyp kelse, bezildegen qońyraý úni basylmapty. Amalsyz múrde jatqan ońasha bólmeni ashtyrady. Eshkim tımegen, qulyp ta, kilt te ornynda. Kamera qaıta jabylyp, esik qaıyra qulyptalynady. Birer saǵattan keıin qonaqta otyrǵandarǵa dabyl qaqqyshtyń qaıta qosylyp ketkeni jaıynda habar túsedi. Jurt jyly orny men endi ishkeli otyrǵan ashshy sýlaryn  tastaı sap, qaıta shaýyp barsa, kezekshi mılısıonerdiń eki kózi atyzdaı bolyp ketipti. Dabyl qaqqysh bezildeýin qoıar emes. Múrde jatqan esikti ashsa, qońyraý úni sap tyıylady. «Bul tegin emes, «tezdetip máńgilik mekenime jetkizińder» dep arýaqtyń mazasyzdanyp jatqany ǵoı» degen sheshimge kelgen jurt mılısıa bólimshesinde tań atqansha kózderin ilmeı, kúıshi súıegin kúzetip shyǵady.  Sodan súıekshiler arýaqty adamnyń  denesin Reseıdiń Astrahan oblysyndaǵy Altynjardaǵy qabirine aman-esen qoıǵannan keıin ǵana demderin bir-aq basypty.  Uly kúıshi óziniń  arýaqty adam ekenin osylaı ańǵartsa kerek.