Ábdijapar Álqoja baýyrym óte durys aıtady. Rasynda, qojalar qazaqtan qyz almasa, qany buzylmas edi. Sonyń kesirinen qazaq dalasyna, balasyna, tipti túrki dúnıesine qasiret ákelgen aýyr-aýyr qylmystar da jasalmas edi. Eger qany buzylǵan qojalardyń kesiri tımese Ortalyq Azıany bir ǵasyr ashsa alaqanynda, jumsa judyryǵynda ustaǵan Uıǵyr handyǵy jer betinen typ-tıpyl joıylyp ketpes edi. Qany buzylǵan qojalar Otyrardyń qaqpasyn ashyp bermese, Shyńǵysqan órkenıetti qalany basyp ala almas edi. Shyn máninde, Abylaıhan jońǵarǵa óz erkimen tutqynǵa túsken. Tutqyndaǵy úsh jylda qazaq dalasynyń qupıasyn jońǵarǵa jetkizip otyrǵan jansyzdardy anyqtap úlgerdi. Olardan irgesin aýlaq salǵannan bastap, qazaq qoly jeńisten-jeńiske jetti. Qazaq jasaqtary jońǵarmen arpalysyp, qytaımen qyrylysyp jatqanda Áppaq qoja aqsaqal qytaıǵa qyz berip, qojalardyń qanyn buzbasa, Shyǵys Túrkistandaǵy búgingi qasiretti ister bolarma edi. Syzdyq tóre Qashqardyń túbinde 16 myń jasaýylmen 2 myń Qytaı qolynan jeńiliske ushyraǵanda qytaılarǵa kómek bergender qojalardyń kósemi Iaqupbekten bet burǵan qany buzylǵan qandastary emes pe?...Olardyń da qanyn qazaq buzdy ma?
Kerek bolsa, mundaı derekterdiń áli talaıyn aıtyp bere alamyn. Bala kezimde Turdybek qajy degen atamyz boldy. Ol kisi qany buzylmaǵan qoja edi. Apta saıyn araltóbe degen aýylda jármeńke ótedi. Ol kisi sodan qalmaıdy. Jolshybaı meni ertip alatyn. Jurt umytqan, teris qabyldaǵan talaı dúnıeni maǵan áńgimelep beretin. Sonyń sarqynshaǵy meniń sanamda áli jańǵyryǵyp júr. Ókinishke oraı, ol kisi qazaq qyzynan týǵan, qazaq qyzymen úılengen. Sol yntymaqty oılap, buny jazbaı-aq qoıayn desem, namysym jer bolyp barady. Men de qyz ósirip otyrǵan adammyn.
Baýyrym, biz kóp nárseni bilmegennen emes, kóńili qalmasyn degen kóńilshektikten aıtpaımyz. Syılaǵanymyzdy momyndyq dep, jol bergenimizdi sarańdyq dep túsinbegeısiń? Eger qazaq aıtatyn bolsa:
Biz qazaq degen mal baqqan elmiz,
Biraq, eshkimge soqtyqpaı, jaı jatqan elmiz.
Elimizden kut-bereke qashpasyn dep,
Jerimizdiń shetin jaý baspasyn dep,
Naızaǵa úki taqqan elmiz!
Eshbir dushpan basynbaǵan elmiz,
Basymyzdan sózdi asyrmaǵan elmiz!
Dosymyzdy saqtaı bilgen elmiz,
Dámi, tuzyn aqtaı bilgen elmiz,
Asqaqtaǵan han bolsa,
Han ordasyn taptaı bilgen elmiz!
Atadan ul týsa, qul bolamyn dep týmaıdy,
Anadan qyz týsa, kúń bolamyn dep týmaıdy», – dep aýzymyzdan, aq ıt kirip, kók ıt shyǵaryp turyp aıtamyz.
Qıyn qylsa, bir ánshi shyǵarsyń. Ondaı ándi eki qazaqtyń biri aıtady. Seniń ánińdi qazaqtar ǵana tyńdaıdy. Oǵan senbeseń, barlyq konsertterińniń vıdosyn tekserip shyq. Tyńdarmanyńnyń kimder ekenin sodan bilesiń. Myqty bolsań, Dımash sıaqty álemdi aýzyńa qaratshy, oǵan áliń jetpeıdi. Qazaqtar ándi osylaı aıtady, baýyrym. Qolyńnan kelse, Dımash sıaqty búkil dúnıejúziniń qyzyn ózińe ǵashyq et. Ol da qolyńnan kelmeıdi.
Esińde bolsyn, qazaq tarıhyndaǵy barlyq qandy joryqtar qaryndastyń qamy úshin, qyzdarynyń aryn taptatpaý úshin bolǵan. El basyna ekitalaı kún týǵanda bir qolymen besigin kóterip, bir qolyna qylysh ustap, erlermen qatar qyzyl qanyn sýsha aǵyzyp, osy dalany suqtanǵan jaýdan qorǵap qalǵan qazaqtyń qyzdary bolatyn. Keshegi Jeltoqsanda el namysyn qorǵaǵan, táýelsizdik jyldarynda ala dorbasyn arqalap júrip, eldi tyǵyryqtan alyp shyqqanda qazaqtyń qyzdary. Aýyrlyqtyń aldynda júrgenimen, ataq-dańyq, mártebeni erkegine jazyp, sonyń eńsesin kóterý úshin ózindegi bardyń bárin qurban ete alatyn batyldyq tek qazaqtyń qyzdarynyń ǵana qolynan keledi. Osyndaı erjúrek qyzdarmen bas quraǵan erkekte arman barma? Sen aıtýdan arlanbasań, ashyǵyn men de aıtaıyn. Qazaq qojadan qyz almasa, erkegi qatynsyz qalmaıdy, qyz bermese, qyzdary baısyz qalmaıdy. Qazaqtyń qyzdarynan qolynan ne keletinin búgingi kúnniń ózi dáleldep otyrǵanyn kórmeı júrsiń be? Otpen oınama!
Saǵan taǵy da aıtaıyn, sen bulaı aýzyma kelgenniń bári aqıqat eken dep kópirip, tarıhtan beri sen qazaqsyń, men qojamyn dep bir-birin bólip ataýdan ımenip kelgen, syılap kelgen, bir shańyraqtyń astyndaǵy elmiz dep emirenip ósken aǵaıynnyń arasyna iritki salyp, birimizben birimizdi qyrylystyryp, kóńilge kirbeń, nyntymaqqa ylań, berekege beldeý salǵansha, dos pen dostyń, týys pen týystyń, quda men jegjattyń, jezde men baldyzdyń, er men áıeldiń, aǵa men ininiń, abysyn-ajynnyń arasyn ashyp, kóńilge kúdik pen kúmán, senimsizdik pen jaýlyq uıalatqansha, bedelińmen, ataq-dańqyńmen jurttyń berekesin uıytyp, yntymaǵyn bekemdeıtin pikir aıtsań, qaranómir halyq han kótermes pe edi?
Orystyń ylańynan, qytaıdyń qysymynan qutylyp, búgingideı el bolýǵa eren eńbek etken qazaq qyzynyń namysyna qyldaı qylaý túsirý ulttyń namysymen birdeı baǵalanatynyn oılana júr.
Júrisinen jańylǵan qyzdarymyz bolsa, oǵan basyńdy qatyrmaı-aq qoı. Ondaı jaǵdaı basqanyń da basynda bar. Ýaqyty kelgende ózimiz rettep alamyz.
Qajet Andastyń feısbýk paraqshasynan alynǵan
