Ádette Reseıdiń dýmasy talqylaǵan taqyrypty bizdiń qalaýlylar da qaıtalaǵandy qup kórýshi edi. Bul jolǵy úrdis te sol ádetinen bultarmaıtyn sekildi. Reseılikter nekege turý úshin JITS-ti (SPID) anyqtaıtyn test tapsyrýy tıis boldy. Bul zańmen bekitildi. Endi kórshi eldiń azamattary AHAJ bóliminde zańdy nekege turýy úshin atalmysh dertke saraptama jasatýy tıis. Bul zańnyń qazaqstandyqtarǵa qajeti bar ma? «Janym arymnyń sadaǵasy» dep uǵatyn dalalyq rýhtyń ıeleri búgin damyǵan jurtqa jetýge asyq. Al damyǵan «jurt» ardy janynyń sadaǵasyna aınaldyrýǵa múddeli emes. Demek, qanymzǵa sińgen álgi ustanymnyń bizge de qajeti bolmaǵany ma? Bizdiń memleketimizdiń damýǵa arnalǵan eshbir baǵdarlamasy qazaqtyń tanymyna laıyqtalyp jasalmaǵan. Onda jahanǵa ilesý, jetý, basyp ozý degen syndy maqsattar kózdeledi. Baılyq-bir juttyq deýshi edik qoı. Endi búgin baılyq-bir devalvasıalyq dep aıtýǵa bolatyn shyǵar. Al osy bir devalvasıalyq baılyq úshin búkil bolmysymyzdy ysyryp tastaýǵa bola ma? Nekege turýǵa bel býǵan eki qazaqtyń bir-birine «júr tekserilýge baraıyq, múmkin sen qaýipti dertpen aýyratyn shyǵarsyń» dep turýy-namystanatyn jaǵdaı. Qyzyn qyzǵyshtaı qorǵap, qaıyn jurtyna amanattaıtyn qazaq jastary shynymen ózgerip ketti me? Ózgermese, Qazaqstanda 2015 jyly 7 aıdyń ishinde 1376 adam júre paıda bolǵan ımýndyq defısıtiniń sındromymen (JITS - VICH) tirkeler me edi?,  JITS-tiń aldyn alý jáne oǵan qarsy kúres jónindegi respýblıkalyq ortalyq osyndaı málimdeme  jasaǵan.  Keltirilgen san  813 er adam men 563 áıeldi quraıdy eken . 

Mamandar  buryn bul dertti nashaqorlar, jezóksheler taratsa, qazir JITS erlerden, áıelderden, qarıalardan, tipti balalardan da tabyla bastady dep dabyl qaǵýda. Eger depýtatar arasynda osy zań talqylanar bolsa, olar bizdiń halyqtyń ómirlik ustanymdary men mentalıtetin eskerýleri tıis. Ázirge májilis depýtaty  Jambyl Ahmetbekovtiń pikiri oıǵa qonymdy. Ol «Qazaqstandyqtardyń ómir súrý salty reseılikterden bólek. Reseıde aýrýdy juqtyrý qaýpi joǵary. Ázirshe bizdiń zańnamaǵa ondaı normany engizýdiń qajeti joq dep esepteımin. Sheteldik ǵalymdar JITS-ke qarsy dárilerdi jasap shyǵardy, eger ol birneshe jylda múldem joıylyp, al ol normatıv zańda tursa, onda azamattardyń quqyǵyna nuqsan keledi. Jastarymyz úılengen kúnniń ózinde bir-birine kúdikpen qaraıtyn bolady»,- dep  túsinikteme beripti. Bul týraly depýtattyń sózin  « Tengrinews.kz» jazdy. Kúdikpen qaraýdy bylaı ysyrǵanda,  «bylamyq isheıin degen asym ba edi» demekshi, shańyraq kótergen qazaqtardyń qaýipti dertke baılanysty birin-biri tekseretindeı jaǵdaıǵa jetkenimizden neni ańǵarýǵa bolady. Óz basym, bizdiń ulttyq bolmysymyzdy ózgertýge arnalǵan jyldar boıǵy júrgizilgen baǵdarlama óz jemisin bere bastapty dep túsindim. Endi bir urpaq aýysqanda biz páktik týraly ertegi aıtýǵa daıyn ekenbiz. Olar da bizdiń páktik týraly mıftik tanymymyzǵa kekesinmen kúletin bolar. Ol ras, tanym ózgeripti. Juqpaly derttiń kóbeıýine baılanysty boıymyzdy úreı jaılaıdy. Osylaısha ardy bylaı ysyryp qoıyp, ekinshi jartysyn tańdaǵan adam onyń tekserýden ótýin talap etetin bolady. Al eki adamnyń  bir-birine degen talabyna  qaraǵanda, memlekettiń talaby durys emes pe? Nekege turýǵa qatysty talaptardyń ishinde memleket qoıǵan bir talap bar deımiz de qoıamyz. Degenmen, zań adamnyń ıgiligine qyzmet etýi tıis. Juqpaly dertke shaldyǵyp, shańyraq qurýǵa talpynǵandardy emes, shaldyqpaýdyń joldaryna arnalǵan zań qajet. Biraq bizdegi kez kelgen zańmen shekteý-jemqorlyqtyń oshaǵyna aınalatyny bar.  Quddy bir zań halyq úshin emes, jemqorlarǵa arnalyp jasalǵandaı áser qaldyrady. Talqylaý barysynda depýtattar osyny eskerse deımiz.

Aınur Tóleý

«Qamshy» silteıdi