2021 jylǵy 6 jeltoqsanda Táýelsiz Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti, N.Á. Nazarbaev ǵylymı qoǵamdastyq ókilderin jáne Qazaqstan halqyn ózderiniń "Táýelsizdik sabaqtary" ǵylymı-taldamalyq maqalasynyń negizgi erejelerimen jáne mazmunymen tanystyrdy. Táýelsizdikke aparatyn jol óte qıyn boldy. Sheteldik basqynshylardyń basqynshylyǵyna baılanysty Uly dalada qalyptasqan asa qolaısyz jaǵdaıǵa qaramastan, bizdiń dana ata-babalarymyz memlekettiń aýmaqtyq shepteriniń bólinýine jáne bytyrańqylyǵyna jol bermedi, ózderiniń baı tarıhı-mádenı murasyn muqıat saqtap, baıyta tústi.

Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń bastamasynyń arqasynda "Mádenı mura" memlekettik baǵdarlamasy sátti bastaldy, ol tarıh, arheologıa, etnografıa jáne t.b. áleýmettik-gýmanıtarlyq pánderdiń ózin-ózi jetildirýine jáne odan ári damýyna oń áserin tıgizdi. Elimizde beıbitshilik pen kelisimdi saqtaý úshin eleýli kúsh-jiger jumsap otyrǵan mańyzdy qoǵamdyq-saıası ınstıtýt-Qazaqstan halqy Assambleıasy tabysty jumys isteýde. Memleket basshysy N.Á.Nazarbaevtyń naqty qalyptasqan ultaralyq jáne konfesıaaralyq saıasatynyń arqasynda Qazaqstan Respýblıkasy dinı jáne aýmaqtyq negizdegi qaqtyǵystar men qaıshylyqtardy eńsere aldy. Tereń áleýmettik jáne saıası ózgeristerdi júzege asyrý tek egemendi damý jaǵdaıynda múmkin boldy.

Elimizde damý, jańa reformalar tek saıası-qoǵamdyq baǵytynda ǵana emes, bilim berý salasynda júrgizilip jatyr. Elbasymyzdyń bastamasymen júzege asyrylyp jatqan «Bolashaq» baǵdarlamasy bilim alýshy jastarǵa úlken múmkindik berdi: jastar sheteldiń álemdik reıtıńte joǵary kórsetkishke ıe, aldyńǵy qatardaǵy joǵary oqý oryndarynda, ýnıversıtetterde, akademıalarda, arnaıy mamandandyrylǵan arnaıy orta oqý oryndarynda bilim alýǵa jáne jas ǵalymdar shetelderde ǵylymı-praktıkalyq taǵylymdalardan ótýge qol jetkizdi. Bizdiń ýnıversıtetimiz – QazUÝ Bolon úderisine engen eń alǵashqy otandyq oqý orny. Sonymen qatar QazUÝ álemdik reıtıńte Top-200 ýnıversıtettiń qatarynan nyq oryn alǵan, ulttyq reıtıńtiń ǵana kúlli Túrki Akademıasynyń eń úzdik oqý orny bolyp tabylady. Táýelsizdik jyldary QazUÝ-dyń ósip-órleýine jáne oqý úderisin jańa baǵytta damytýyna jol ashty. Bizdiń «ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti» KeAQ-ta qos dıplom alý úderisi (tolyǵyraq: kaznu.kz saıtynan bile alasyzdar) de óziniń ıgilikti jemisin berýde. Ǵalymdar, ustazdar ǵylym-bilim keńistiginde sheteldik áriptesterimen keń aýqymda pikir alysyp, tájirıbe almasyp jumys isteýde.

HH ǵasyr-belgili bir halyq tarıhyndaǵy eń qıyn jáne daýly kezeń. Memleket basshysy N.Á.Nazarbaev atap ótkendeı, qazirgi Qazaqstannyń aýmaǵynda patshalyq avtokratıa saıasatyna qarsy halyqtyń eń iri ult-azattyq qozǵalysy oryn aldy.  Osydan keıin azamattyq soǵys bastalyp, mıllıondaǵan adamnyń ómirin qıdy, bul kóp ultty Túrkistan halqyna azap pen qaıǵy ákeldi. 1921 -1922jj. jáne 1930-1932 jj. elde qatty asharshylyq oryn aldy, al 1930 jyly y halyqtyń basyna jańa tragedıa – jappaı saıası qýǵyn-súrgin tústi, onyń nátıjesinde halqymyzdyń taǵdyry men bolashaǵy jat emes Qazaq ulttyq-ıntellektýaldyq elıtasynyń eń jarqyn ókilderi joıyldy. ǵasyrlyq jankeshti kúresiniń zańdy nátıjesi. Biraq táýelsizdik jolynda bizdiń ata-babalarymyz áskerı qaqtyǵyspen baılanysty birqatar synaqtar men qıyndyqtardan ótýge týra keldi.  Bizdiń oıymyzsha, Qazaqstannyń táýelsizdigin alýy – ata-babalarymyzdyń erkindik pen derbestik úshin san Elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti N.Á.Nazarbaev kópten kútken bostandyq pen táýelsizdikke qol jetkize otyryp, Qazaqstan halqy ata-babalarynyń ıdeıalyq bastaýlary men arman-maqsattary senimdi júzege asyrdy.

Degenmende barlyq apattar men qıynshylyqtardy bizdiń halqymyz bastan keshirdi, sonymen qatar ár adamǵa tıisti jerin saqtap qalyp, qazirgi kúni óz qadir-qasıetin sezinýin, ulttyq rýh pen umtylysyn túsinýdi ǵasyrlar boıy jáne myńdaǵan jyldar boıy ańsaǵany - Bostandyq pen Táýelsizdik.

Shynynda da, Memleket basshysy N.Á.Nazarbaev ádil atap ótkendeı, Qazaqstannyń kópultty halqy Patshalyq jáne keńestik otarlaýshylar jasaǵan jasandy kedergilerdi, tosqaýyldar men kedergilerdi senimdi eńsere otyryp, qoǵamdyq progres pen táýelsiz egemen memlekettiń qalyptasýy jolynda tabysty alǵa jyljydy.  

Uly Otan soǵysy bastalǵan kezde mıllıondaǵan qazaqstandyqtar KSRO-nyń ortaq Otanyn qorǵaýǵa turdy. Elbasy N.Á.Nazarbaev atap ótkendeı, qalǵandary úlken analary, ápkeleri, áıelderi men jasóspirim balalary úshin aıanbaı eńbek etti: olar jerdi jyrtyp, sońǵy spıkeletke deıin nan japty jáne "Bári maıdan úshin! Barlyǵy jeńis úshin". Eńbek-adamdy eń qıyn jaǵdaıdan qutqarýǵa jáne ony jaqsy ómirge baǵyttaýǵa qabiletti úlken kúsh, Men buǵan erte jastan kóz jetkizdim.

Árıne, qazaqstandyqtardyń jas óskeleń urpaǵy táýelsizdik jolynda halqymyzǵa birqatar qıynshylyqtar men qıynshylyqtardan ótýge týra kelgenin bilýge tıis. Biz ótken tarıhymyzdy este saqtap, qurmetteýimiz kerek jáne odan sabaq alýymyz kerek. Sondyqtan Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń "Qazaqstannyń Táýelsizdigi – Qazaqstannyń kópultty halqynyń ómirindegi eń uly tarıhı oqıǵa.

Memleket basshysynyń oıynsha, árbir qazaqstandyq Táýelsizdik negizderin nyǵaıtyp, onyń kúsh-qýatyn arttyryp, ıgi esimin saqtaýǵa tıis. "Máńgilik El" jalpyulttyq ıdeıasynyń máni de osynda.

Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń baǵalaýy tolyq negizdelgen, shynshyl jáne ǵylymı negizdelgen, óıtkeni egemen Qazaqstannyń árbir turǵyny tabysty eńbek etip, jańa ınovasıalyq tehnologıalar men jańalyqtardy meńgere otyryp, ǵylymnyń qyr-syryn mindetti túrde bizdiń Respýblıkamyzdyń Táýelsizdik negizderin nyǵaıtýǵa óz úlesin qosýy tıis.

Maqalany qorytyndylaı kele, elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń bizdiń kópultty elimizdiń egemendiginiń negizderin nyǵaıtýdaǵy róli men úlesin, onyń kóregendigin jáne búkil qazaqstandyq qoǵamnyń qajettilikterine, umtylystaryna jaýap beretin zańnamalyq-quqyqtyq aktiler men qaýlylardy shyǵara bilýin erekshe atap ótý qajet.

A.K. Begalıeva

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ aǵa oqytýshysy