«Densaýlyq» Ulttyq qaýymdastyǵy» jáne Almaty Menedjment ýnıversıteti (ALMAU) Almaty stýdentteri arasynda alkogól tutyný boıynsha zertteý nátıjelerin usyndy.

Zertteýge AlmaU Ýnıversıtetiniń maqsatty tobyna saýalnama júrgizgen erikti ıntervúerler retinde 32 birinshi kýrs stýdentteri tartyldy. Jobanyń dalalyq is-sharalary 2022 jyldyń 10 qazanynan 10 qarashasyna deıin ótkizildi. Zertteý barysynda Almatynyń 16 joǵary oqý ornynyń stýdentterinen saýalnama alyndy.

"Zertteý sosıologıalyq saýalnama ádisimen júrgizildi. Saýalnama eki bólimnen turdy. Birinshi bólimde respondentterdiń jasy, olardyń qaýip faktorlaryna kirý/kirmeýi, zıandy azaıtý tásilderi týraly habardar bolýy, zıandy ónimder týraly aqparattyń jalpy deńgeıine qanaǵattanýy týraly suraqtar boldy. Ekinshi bólimde respondentterdiń alkogóldi tutynýǵa kózqarasy jáne respondentterdiń alkogóldi tutynýǵa qarsy qandaı sharalar tıimdi dep sanaıtyny týraly arnaıy suraqtar boldy", – "Densaýlyq Ulttyq qaýymdastyǵy" ZTB sarapshysy dedi Danıla Bekturǵanov.

Barlyǵy 18-21 jas jáne odan joǵary jastaǵy 947 respondent suraldy, olardyń 597-si – er adam jáne 350-i – áıel adam. Densaýlyqqa áser etetin jaǵymsyz faktorlar retinde temeki shegý (59%), alkogól tutyný (52%), otyryqshy ómir salty (30%), teńgerimsiz tamaqtaný (33%) jáne artyq salmaq (34%) ataldy.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń úshten biri (33%) alkogól ónimderiniń baǵasynyń turaqty ósýi alkogóldi tutynýǵa eshqandaı áser etpeıtinin aıtady. Qalǵan respondentter baǵanyń ósýi tutynýǵa áser etetinin moıyndady. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 27%-y alkogóldi sırek satyp ala bastady, 16%-y arzan brendter satyp alady, 15%-y az mólsherde satyp alady, al 9%-y kúshtiligi tómen sýsyndar satyp alady.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń shamamen 28%-y alkogóldiń densaýlyqqa zıanyn azaıtý múmkin emes dep sanaıdy. 25%-y eger alkogoli az sýsyndarǵa aýyssa, zıandy azaıtýǵa bolatynyn atap ótti. Jalpy alǵanda, 47%-y qoldaný jıiligi tómendegen jáne dozasy tómendegen kezde zıandy azaıtý múmkin dep sanaıdy.

Respondentterdiń zıandy azaıtý tásiliniń qaısysy qolaıly ekendigi týraly pikiri kelesideı bólindi: 34% – satýǵa ishinara tyıym salý, 29% – baǵanyń ósýi, 24% – yqtımal zıandy ónimderdegi zıandy komponentter sanynyń tómendeýi jáne 13% – bul suraqqa jaýap berýge qınaldy.

Bul rette zıany az ónim qymbatyraq, arzanyraq nemese zıandy ónimmen birdeı bolýy kerek pe degen suraqqa respondentter bylaı jaýap berdi: 28% – qymbatyraq, 29% – arzanyraq, 28% – birdeı bolýy kerek jáne 15% bul suraqqa jaýap berýge qınaldy.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 60%-y zıany az ekeni týraly aqparatty ónimniń qaptamasyna jazý kerek dep sanaıdy, 32%-y mundaı aqparatqa qarsy, al saýalnamaǵa qatysqandardyń 8%-y buǵan pikir bildirmedi.

Respondentter stýdentter arasynda maskúnemdiktiń taralýyna ne sebep degen suraqqa kópshiligi dostary men stýdentter aralasatyn kompanıanyń áseri dep atady.

"Saýalnamaǵa qatysqandardyń 42%-y maskúnemdiktiń taralýynyń basty sebepteriniń biri alkogóldiń óte qol jetimdi bolýy dep sanaıdy. Bul derekter 2018 jylǵy zertteý derekterimen sáıkes keledi, ol kezde saýalnamaǵa qatysqandardyń 43%-y alkogóldiń qoljetimdiligin kórsetken.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 27%-y alkogóldiń zıany týraly bilimniń jetkiliksizdigin kórsetedi, bul da 2018 jyldyń mánine jaqyn, ol kezde respondentterdiń 21%-y osy sebepti kórsetken.

Shamamen 25%-y stressti, qaqtyǵystardy jáne úmitsizdikti kórsetýi alańdaýshylyq týdyrady. Bul kórsetkish 2018 jylǵy derektermen salystyrǵanda birshama ósti, ol kezde bul kórsetkish 22%-dy qurady», – dep atap ótti "Densaýlyq Ulttyq qaýymdastyǵy" ZTB dárigeri jáne tóraǵasynyń orynbasary Gıntaýtas-Úozas Kentra. 

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 52%-y alkogóldik ishimdikterdi satý sharttaryn qatańdatý jáne baǵany kóterý maskúnemdikpen kúres boıynsha tıimdi shara dep sanaıdy (2018 jyly 45%); 42%-y aıyppuldardy da tıimdi dep sanaıdy (2018 jyly 36%). Saýalnamaǵa qatysqandardyń 27%-y salaýatty ómir saltyn nasıhattaýǵa kóbirek kóńil bólý kerek dep esepteıdi (2018 jyly 22%), al 26%-y arzan nemese tegin sport seksıalarynyń sanyn kóbeıtý kerek dep sanaıdy (2018 jyly 23%). 22% buqaralyq aqparat quraldary men áleýmettik jelilerde taqyrypty únemi talqylaý tıimdi sharalar bolady degen pikirde (2018 jyly 15%). 

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 38%-y ózderi oqıtyn JOO-da alkogóldiń zıany týraly eshqandaı profılaktıkalyq jumys júrgizilmeıtinin nemese mundaı jumys tıimsiz júrgizilip jatqanyn kórsetti, óıtkeni respondentter bul týraly estimegen.

Almaty Menedjment ýnıversıtetiniń baspasóz qyzmeti