Birde bir-birin aıaýsyz soǵatyn oqýshylardy kórsek, keıde ustazdar óz pánimen birge adam urýdan da sabaq berip jatady. Áskerge daıyndaǵany ma, kim bilsin, áıteýir, sózi ótpegen er balalarǵa kúsh kórsetý degen eski ádetteri áli qalmapty.

Aqmola oblysy Arshaly aýdanynda mektepterdiń birinde muǵalim oqýshynyń basyn taqtaǵa soqqan  vıdeosy jelini shýlatty. Sondaǵy pedagog sózi: "Ne istep otyrsyń? Nege meni syılamaısyń?».

Keıin anyqtalǵandaı oqýshynyń bar aıyby – ruqsatsyz artyna burylyp, qalam suraǵany eken. Dárejesin ǵana kórsetpek bolǵan muǵalim baǵynbaǵan oqýshylardy ortaǵa shyǵaryp tártipke salmaq bolady.

Bilimniń basy – ózgelermen qarym-qatynas jasap úırený. Qurmet suramastan buryn, onyń qandaı bolý kerektigin kórsetken abzal bolmaı ma?

Qazir dálel bolatyn vıdeo áleýmettik jelide halyq narazylyǵyn týdyrǵanda ǵana kinálini jazalaý qolǵa alynady. Dúrbeleńniń arqasynda istiń aıaǵy bilim basqarmasyna jetip, qatań shara qoldanyldy.

"5 qazanda Imanjúsip Qutpanuly atyndaǵy mektepte bolǵan oqıǵa deregi boıynsha mekteptiń tarıh páni muǵaliminiń is-áreketi pedagogıkalyq ádep jónindegi keńeste qaraldy. Mektep dırektoryna tárbıe fýnksıalaryn oryndaıtyn qyzmetkerdiń ádepsiz teris qylyq jasaǵany úshin qyzmetinen bosatý usynyldy. Tarıh pániniń muǵalimi Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek Kodeksi negizinde jumystan bosatyldy. Mektep dırektory mektep muǵaliminiń pedagogıkalyq etıka normalaryn saqtalýyn durys baqylamaǵany úshin tártiptik jaýapkershilikke tartyldy", – dep jaýap berdi Aqmola oblysy bilim basqarmasy ókilderi.

Basqarma málimetinshe, 5 qazandaǵy №119-B buıryǵymen tarıh pániniń muǵalimi QR Eńbek kodeksiniń 54-babynyń 1-tarmaǵynyń 14- tarmaqshasynyń negizinde jumystan bosatyldy. 

Osy máselege qatysty Qamshy.kz psıholog Serikgúl Sálıden pikir surady:

– Mektepte ustaz taǵy da oqýshyny urdy. Qazir basqa zaman, qoǵam mundaıdy burynǵydaı qalypty qabyldamaıdy. Mektep ordasyn zorlyqqa beıim ustazdardan qalaı tazarta alamyz?

– Bul ózekti suraq. Muǵalimder tarapynan zorlyq-zombylyq jasalyp jáne balalar ortasyna da jaýyzdyq, bir-birine degen jek kórinish sezimin týdyratyndar bar. Olar pedagog retinde, jalpy tulǵa retinde óz ómirindegi qıyndyqtarynyń sheshimin taýyp, ishindegi garmonıaǵa jete almaǵan adam kez-kelgen stresstik jaǵdaıda ne bir fýstrýasıalyq kúıge túskende osylaı jaýyzdyqqa barady. Buǵan psıhıatrdyń saý degen qaǵazy ǵana emes, mamannyń bir rettik saýalnamasy da jetkiliksiz bolýy múmkin. Sebebi adam kúıi aýysyp otyrady. Belgili bir ýaqyttan keıin jaqynyn joǵaltsa nemese úıinde sondaı táýeldi bir adam paıda bolǵany sıaqty aýyr stresstke kezikkende, qoǵam aldynda ózin qalaı ustaıtynyn bilmeı qalady. Sol úshin oqýshylardy ǵana emes, jalpy mektep qyzmetkerlerin túgel baqylaıtyn psıholog kerek.

– Ustaz oqýshydan qurmet talap etedi. Syılastyq eki taraptan da bolýy mindetti emes pe? Jalpy ustazdardyń qurmetti kúshpen talap etkenine maman retinde qandaı pikir aıtasyz?

– Ustazdyq degen qurmetti mamandyq. Men bárin bilemin, bilgenimdi úıretemin degen ishtegi qalaýdan ustaz bolady. Biraq bilimniń tereńdiginen emes taıazdyǵynan osyny paıdalanyp, ózderin kótermeleıdi. Sebebi olardyń boıynda halyq ózi beretindeı syı-qurmetke laıyq bilim, qarym-qabilet joq. Bundaı adamdardyń aǵaıyn-týyspen de baılanysy nashar bolady, «meni syılamadyń» dep tez ókpelep qalady. Ózine saı mamandyqty jetik meńgergende, maqtaý sózge muqtajdyǵy artyp, moıyndatý men qolpashtaýǵa degen qalaýdyń qaqpanyna túsip qala beredi. Ómirge kelgen adamdardyń tek 20%-y ǵana dáriger, muǵalim sıaqty irgeli maman ıeleri týady jáne olar zorlyq-zombylyqqa beıim keledi. Urý degen – bulardyń qylmysy.

– Urýdyń psıhologıasy qandaı? Moldadan bastap, keńestik júıede de oqýshyny urý qalypty edi. Zaman aýyssa da, ádet nege qalmady?

– Adamnyń sanasyn ıgerý, belgili bir tártippen ómir súrgizý, jalpy basqarý tek qorqytý arqyly iske asady. Bul bir on jyldyq  emes, myńdaǵan jyldyq tájirıbede qalyptasqan. Qorqytý arqyly dittegen maqsatyńa jetý anaǵurlym ońaı. Sondyqtan bizde barlyq nárse kúsh aıasynda qurylǵan. «Aıýǵa álip úıretken taıaq» degen sóz de osydan shyqqan. Qorqytý qashan da aktýaldy, onyń eń jeńili – taıaq jegizý. Sol qarańǵylyqta biz áli otyrmyz. Álemdegi damyǵan irgeli elderdiń júıesinen bul sıstema keshe ǵana alynyp tastaldy. Al bizdiń tazalanýymyz úshin áli de ýaqyt kerek. Eger qorqytpasam, qalaı basqaramyn? Árıne, tózimdilik tanytyp aqylmen basqaramyn. Sana sezimi tómen adamdarǵa bul qashan da aýyr bolmaq.

Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, psıholog aıtqan qundy sózben támamdasaq, balaǵa durys tárbıe berilmeýdiń kesirinen qoǵamda jan-jarasy kóp, eldiń damýyna úles qosa almaıtyn, eń jaqsysy parazıt sıaqty kún keshetin, eń soraqysy degeni jaýyz tárbıelep jatyr.