كەشەگى سەيسەنبىدە مىناداي توسىن جايعا كۋا بولدىق: شىمكەنتتە ءبىر ازامات قوڭىز ساتىپ ءجۇر دەپ جازادى "قامشى" zamana.kz سىلتەمە جاساپ.
دەنە تۇرقى 2 سانتيمەتردەي بولىپ قالاتىن كوكشىل جانە سارعىش ءتۇستى قوڭىزداردىڭ ءبىر داناسى 300 تەڭگە تۇرادى ەكەن. الگى ازامات ونىڭ ادامنىڭ ىشكى قۇرىلىسىن تازارتۋعا تاپتىرماس دارمەك ەكەنىن جانە كوپتەگەن اۋرۋلارعا ەم بولاتىنىن ايتادى.
«وسىنداعى ءبىر ەمشى الامىن دەگەسىن اكەلگەن ەدىم، ول ۇيىندە بولماي شىقتى. سوسىن الاتىن ادام تابىلسا، ساتىپ كەتەيىن دەپ ارەكەتتەنىپ ءجۇرمىن. نەگىزى ساتپاي-اق قويسام دا بولادى، ويتكەنى بۇل قۇنىن جويمايدى، بۇزىلىپ، ءبۇلىنىپ تە كەتپەيدى. دۇرىس ساقتاساڭ، كوپكە دەيىن تۇرا بەرەدى. ءقازىر اقشا كەرەك بولعاسىن الىپ شىققان ەدىم»، – دەيدى ول سىرىڭكە قورابىنا تولتىرا سالىنعان جاندىكتەردى كورسەتىپ.
«بۇل قوڭىزدار ءبىزدىڭ جاققا كوكتەمدە كەلەدى، – دەيدى ول. – ءبىراق قايدان كەلىپ، قايدا كەتەتىنىن بىلمەدىم. بار-جوعى ءبىر اي شاماسىندا جۇرەدى دە، كەيىن جوق بولىپ كەتەدى. شىنىمدى ايتسام، مۇنىڭ قالاي اتالاتىنىن دا بىلمەيمىن. وزىمشە «كوك قوڭىز»، «سارى قوڭىز» دەپ ات قويىپ العانمىن.
بۇل جاندىكتەردى كەز كەلگەن جەردەن تاپپايسىز. ءقازىر اتى ەسىمە تۇسپەي تۇر، بيىك جەرلەردە وسەتىن ءبىر اعاش بولادى، ولار سوعان قۇجىناپ قونادى. تالدىڭ استىنا بىردەڭە توسەپ، ونى سىلكىلەپ جىبەرسەڭ، قوڭىزدار توپىرلاپ تۇسەدى، تەك جىلدام جيناپ الۋ كەرەك، ايتپەسە بىتىراپ، جان-جاققا قاشىپ، ۇشىپ كەتەدى.
تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، ونى بۇلتتى كۇندەرى تابۋ قيىن. ال اسپان اشىق، اۋا رايى جىلى كۇندەرى ولاردى الگى اعاشتان مىندەتتى تۇردە تابۋعا بولادى».
بۇل ازاماتتىڭ سوزدەرىنەن تۇسىنگەنىمىز، قوڭىز تەرۋشىلەر بۇل جاندىكتەردى جيناپ العاسىن شىعىپ كەتپەستەي ەتىپ ىدىسقا سالىپ قويادى ەكەن. ولار سوندا سەرەيىپ قاتىپ قالادى. سوسىن جاندىكتەردى جەل قاقتىرىپ، كۇن استىندا كەپتىرەدى دە، بالالاردىڭ قولى جەتپەيتىن، قۇس تيە المايتىن، قۇمىرسقا جولامايتىن جەردە ساقتايدى.
«ويتكەنى اشىق جەرگە قويساڭىز، بۇل قوڭىزدى قۇستار تەز تاۋىپ الادى. قايدان سەزەتىنىن بىلمەدىم، ءتىپتى قۇمىرسقالار دا ۇيمەلەي قالىپ، اپ-ساتتە جوق قىلادى. سوندىقتان ونى قۇس، قۇمىرسقا تيمەيتىن جەردە ساقتاۋ كەرەك»، – دەيدى قوڭىز ساۋدالاۋشى ازامات.
تاعى ءبىر بىلگەنىمىز، بۇگىندە كەي تاۋىپتەر مۇنداي قوڭىزبەن ادام ەمدەپ جۇرگەنگە ۇقسايدى. ولار ونى ەمدەلۋشىگە 1000 تەڭگەدەن ساتادى ەكەن. ەمدەۋ كۋرسىن 20 كۇن دەپ بەلگىلەيتىن كورىنەدى. ياعني 10 كۇن قولدانىپ، 10 كۇن ءۇزىلىس جاسايدى، سوسىن ەمدى تاعى دا 10 كۇن جالعاستىرادى.
«مۇنى سوندا ەمگە قالاي قولدانادى؟» – دەگەن سۇراعىمىزعا الگى ازامات: «ءوزىم ءىشىپ كورگەن ەمەسپىن. الدىمەن مۇنى تازا سپيرتكە سالىپ زالالسىزداندىرىپ الادى، سوسىن ۋاتىپ، تالقانداپ، سۋعا نەمەسە سۇتكە قوسىپ ىشەدى دەپ ەستىدىم. كۇنىنە ءبىر مارتەدەن عانا، ەمدەلۋشىنىڭ وزىنە قولايلى كەز كەلگەن ۋاقىتتا ىشەدى دەيدى. ءبىراق ودان كەيىن جارتى ساعات بويى ەشتەڭە ىشپەۋ كەرەك ەكەن»، – دەپ جاۋاپ بەردى.
بۇل ازامات ءوزىنىڭ قايدان ەكەنىن، مۇنداي جاندىكتەردىڭ كوكتەمدە قاي جاقتا پايدا بولاتىنىن ايتپادى. «جۇرتتىڭ سوزىنە قالعىم كەلمەيدى»، – دەدى ول.
...مىنە، ءبىزدىڭ توسىن جاي دەپ تاڭقالىپ وتىرعانىمىز وسى. بۇرىن-سوڭدى قوڭىز ساتىپ تابىس تاپقاندى كىم كورگەن؟ ال راسىندا دا دەرتكە شيپا بولىپ جاتسا، مۇنداي جاندىكتەردى قولدان ءوسىرىپ، ءتىپتى ونى كوبەيتۋدى جولعا قويۋ كەرەك شىعار.
عالىمدارىمىز بۇعان نە دەيدى؟
ت. تۇران
