توي ءوتتى.
الىستان كەلگەن قوناقتار تۇگەل اۋىلدارىنا قايتقان. ءشاي ءىشىپ وتىرمىز. مەن، كۇيەۋىم جانە اتام مەن ەنەم. ۇساق بالالار باعانا ويىنعا اينالىپ كەتتى. جاس كەلىن بولىپ سىزىلىپ ءشاي قۇيىپ بەرىپ وتىرمىن. ساماۋرىن تۇگەسىلۋگە اينالدى. ازىرگە ءشاي ءىشىپ بولدىق دەگەن حابار جوق. قوي، ساماۋرىن جاڭالايىن. ورنىمنان تۇرۋعا ىڭعايلانعانىم سول ەدى، اتام قويۋ قوڭىر داۋىسىمەن ءسوز باستادى.
– قۇلىندارىم سول، ءبارى ساتىمەن، ورايى كەلگەن تاماشا توي بولدى. مەن سەندەر ءۇشىن سونشالىق مارقايىپ، ماقتانىپ وتىرمىن. ەل جابىلا ماقتاپ جاتىر. اپپاق بولعان كەلىنىمنەن اينالايىن، وسىنداي كەلىن اكەپ قولىمىزدى ۇزارتىپ وتىرعان ۇلىمنان اينالايىن! ەندىگى ويىمدى وزدەرىڭمەن اقىلداسسام دەيمىن.
اتام جالپىلاما سويلەگەنىمەن نەگىزگى ويى ماعان قاراتىپ ايتىپ وتىرعاندىعىن جۇرەگىم سەزەدى. «سەندەر نە دەيسىڭدەر» دەگەندەي، اقىل قوسقانداي، كەڭەسكەندەي بولعاندىعىنا كوڭىلىم ءوسىپ قالدى.
– مىنا مەللات وتىمنىڭ الدى، سۋىمنىڭ تۇنىعى. تۇلا بويى تۇڭعىشىمىز. ول شەشەڭ ەكەۋمىزدىڭ وسى كۇنگە قالاي جەتكەنىمىزدى كورىپ، ءوسىپ كەلەدى. قولعاناتىم. وزىمىزبەن بىردەي قينالدى. انا كىشى ۇلداردى قويشى. ولار ءۇشىن ءبارى بىردەن دايار بولا سالعانداي، ءبارى دە وسىلاي بولۋعا تيىستىدەي قابىلايدى. تەك سولار ەركەلەۋ ءۇشىن جاراتىلعانداي. كەمپىر ەكەۋمىز ويلاسا كەلە شاڭىراقتى ۇستاپ قالاتىن مەللاتىم بولار دەپ ۇيعارىپ وتىرمىز. قۇلىندارىم، وسى سوزگە نە دەيسىڭدەر؟
اتامنىڭ كوپ سوزىنەن ۇققانىم – ولار ماڭگى باقي بىزبەن تۇرادى. بىرگە تۇرامىز! بۇنداي «ۇكىمدى» ەستىگەندە بۇكىل وكپە-قولقام قوپارىلىپ تومەن ءتۇسىپ كەتكەندەي بولدى. بەلىم اينالىپ، وتىرا كەتتىم. اتام ءالى سويلەپ وتىر.
– قۇلىنىم سول! مىنە، اتا ءسوزىن سىيلاعان يناباتتى كەلىن سەندەي-اق بولسىن! – مەنىڭ شاراسىز وتىرا كەتكەنىمدى ءوز ءسوزىن سىيلاعانىم دەپ شەشىپتى. مەن بار اشۋىمدى كوزىمە جيناپ، كۇيەۋىمە اتىپ جىبەرەردەي بولىپ قارادىم. ول بولسا اكەسى جاڭا عانا ايتقان ماراپاتقا باسى اينالعانداي ماعان بار جۇرەگىنىڭ نۇرىن توگە كوزىندەگى ماحابباتپەن مولدىرەي قارايدى.
قايران ارمان! كۇيەۋىمدى جەتەكتەپ الىپ ۇيدەن-ۇيگە كوشىپ، پاتەر ىزدەپ سابىلاتىن قالالىق رومانتيكا! ادىرە قالعانى-اي! كوزىم مولتىلدەپ، جاسقا تولىپ كەتتى. ۇيالىپ تومەن قارادىم. قۇلاعىم تارس بىتەلگەن. ەندىگى ءسوزدىڭ ءبىرىن ەستىمەيمىن. تەك باسىمدى يزەي بەرىپپىن. ەنەم تۇرىپ، ساماۋرىندا اكەتىپ، ورنىنا توق شاينەك اكەلدى، ءشاي قۇيىپ وتىرمىن. ۇيرەنشىكتى ادەت.
ەندى وسى ءبىر اياداي اۋىلدا ءومىر باقي... قىرىقشاقتى ءۇي، ءبىر مەكتەپ، ءبىر دۇكەنى عانا بار اۋىلدا... قاپ، الداپ كەتكەن ارمان-اي! قاينىلارىم ءوسىپ، قاتىن العانشا جۇرەسىڭ دەسە دە ءبىر ءجون-اۋ؟ سەندەردىڭ قولدارىڭنان سۇيەگىمىز شىقسىن دەپ وتىرعان اتام مەن ەنەمدى قايتەمىن؟
قۇربى قىزدارىم ءبارى ورىس. نەمىستەر تۇرعان پوسەلكەدە ءتۋىپ-وستىم. سوڭعى سانمەن ەلدە جوق ەتەگى كەڭ شلياپا كيىپ ۇلبىرەپ تۇسكەنىمدى قايتەيىن. مالدى تانيتىنىم بولماسا ونى قالاي كۇتىپ-باپتايتىنىنان حابارىم جوق. قۇربىلارىم ايتاتىن «ەگەر جىگىتىڭ شىن سۇيسە، سەنىڭ ايتقانىڭنىڭ ءبارىن ىستەيدى» دەيتىن.
قانە، سىناپ كورەيىك، سۇيەتىنى شىن با ەكەن؟!
– ءاي، مەللات، انا شەلەكتى توگىپ كەل!
سۇيەتىنى راس بولسا تومپاڭداپ بارىپ توگىپ كەلەدى. سۇيمەسە... (نە دەگەن اقىماقتىق دەسەيشى؟!)
ءبىراق سول كەزدە وسىلاي ىستەگەنىم وزىمە دۇرىس كورىنەتىن. ال اۋىلدا زىڭگىتتەي جىگىتتىڭ بوق شەلەك كوتەرىپ ءجۇرۋى ماسقاراشىلىق، ولىممەن تەڭ. ونى مەن قايدان بىلەيىن. قوزعالا قويماعان كۇيەۋىمە جىنىم كەلىپ، داۋىسىمدى كوتەرىپ تاعى دىگىرلەي تۇسەمىن. ول ەستىمەگەن ءتۇر كورسەتكەن سايىن اشۋىم قوزا تۇسەدى. اتام جەتەدى:
– ول نە، قۇلىنىم، قانە مەن-اق توگە سالايىن.
– مەللات دەيمىن، ۇستا انا بۇزاۋدىڭ باسىن!
ەنەم جەتەدى:
– قانە، قۇلىنىم، مەن بايلاي سالايىن.
كۇيەۋىمە ءبىر بۇيرىعىمدى وتكىزە الماي مەن پۇشايمان بولامىن. ول بولسا تەلەديدار كورگەن بولىپ، اكەسى مەن شەشەسىنىڭ ورتاسىندا ءجاي وتىرادى. بىلەم عوي، ءداپ سول باعدارلامانى قىزىعىپ تا قارامايتىنىن. مەن جۇمساي باستاسام، «سەن كىمگە ايتتىڭ» دەگەندەي اۋەلى اكەسىنە قارايدى. سوسىن شەشەسىنە قارايدى. بىلق ەتپەيدى-اۋ، بىلق ەتپەيدى. قۇرداستارى ماسقارالاپ، مازاق ەتەدى دەپ سودان قورىناتىن بولسا كەرەك.
ەل وسەك قىلادى ەكەن. «انا ديرەكتوردىڭ ورىس كەلىنى (ورىسشا سويلەيمىن عوي) اتا-ەنەسىن شيىرىپ جۇمسايدى» دەپ. ماسقارا-اي! قۇلىنىمداپ تۇرعان اتا-ەنەمە تۋرا قاراي المايمىن. قاريالارىمدى سونداي سوزگە قالدىرعانىم ۇيات ەمەس پە؟ ەندى سوزىمە ءوزىمدى قاراۋىل قويۋدى ۇيعاردىم. ەل دە اتا-ەنەمدى سىيلاعاندىقتان شىعار مەنى كورگەن جەردە «تورگە شىق سەكەڭنىڭ كەلىنى» دەپ تۇرادى. «قۇلىنىم-قۇلىنىم» دەي ءجۇرىپ، اتا-ەنەم ءبارىن ۇيرەتتى. «ءبىزدىڭ كۇش-قۋاتىمىز بار كەزدە ديپلوم الىپ ال» دەپ، قالاعا وقىتىپ تا الدى.
قازىرگى اتا-ەنەلەرگە قارايمىن دا ءوزىمنىڭ جاس كەلىن بولىپ تۇسكەن كەزىمدى ەسكە الامىن. بىرەۋدىڭ ۇلپەرشەكتەي جاپ-جاس قىزىن «ونى بىلمەيدى، مۇنى ىستەي المايدى» دەسىپ كىنا تاعىپ، شۋ كوتەرىپ جاتقاندارى. ەلدىڭ ءبارى مەنىڭ اتا-ەنەمدەي بولسا، بىردە ءبىر جاس وتباسى اجىراسىپ اۋرە بولماس ەدى دەيمىن. مىنا مەنىڭ ءمىنىم شاشىمنان كوپ بولعان شىعار. سول اتا-ەنەنىڭ جاقسىلىعىنىڭ ارقاسىندا اقار-شاقار ءۇي بولىپ، بالا ءوسىرىپ، ماقتانىپ-اق ايتايىنشى، ءبىر مەكتەپتىڭ باسشىسى اتانىپ ءجۇرمىن.
ماركيزا بازاربايەۆا
پىكىر قالدىرۋ