تورتەۋى تاعى وڭاشا.
ءتۇن، تىلەگەن، قول توقپاقتاي ەسكەرتكىشتىڭ كىشكەنە ۇلگىسى، ۋىس-ۋىس ءۇيىلىپ جاتقان ساز بالشىق....
ءتۇننىڭ تەرەزەنى قاماعانى بولماسا، شەبەرحاناداعى تىرلىككە تيگىزگەن شاپاعاتى دا، كەسىر-كەسەپاتى دا شامالى — قويۋ قارا ءتۇس اينەكتى بوياي تۇتىپ تۇر. تىلەگەن بولسا ەكى قولىن تىزەسىنەن اسىرا سالبىراتىپ، ماڭايىنداعى ۇلكەن-كىشىلى كوپ ءمۇسىن ورتاسىنان ءوزىن ءبىر ءسات وڭاشالاپ، قارسى الدىنداعى جاڭا بىتكەن ەسكەرتكىشتىڭ شاعىن ۇلگىسىنەن كوزىن الماي ءۇنسىز وتىر.
ازىرشە الاسا، ال ەرتەڭ-اق قالانىڭ ەڭ كورنەكتى الاڭىنا ورناتىلعان كۇنى مىڭداعان، ميلليونداعان ادامداردىڭ بويلارىنان اسىرا ءبىر-اق كوتەرىپ، بيىكتەتىپ تاستايتىن تۇعىر ۇستىندەگى گيپستەن سوعىلعان جاس جىگىتتىڭ بۇرقىراعان قالىڭ شاشىنىڭ كولەڭكەسىن توبەدەن ساۋلاپ قۇيىلعان جارىق ونىڭ كەڭ ماڭدايىنا يتەرمەلەپ ءتۇسىرىپتى... سامىرسىن سەكىلدى ءتۇزۋ تۇلعا قازىقتاي شانشىلعان كۇيى العا ادىمداپ بارادى. بۋدەننوۆكا كيگەن باسىن شالت وڭعا بۇرىپ، تىلەگەنگە قايقى قاستى، قيىقتاۋ كەلگەن ايالى كوزىن قاتۋلانا قاداپتى؛ قايقى قاس پەن قيىق كوز ءاردايىم قاتۋلىق بەلگىسى مە ەكەن، الدە شىن سىرى مەن قىرىن سورەگە جايىپ، بازارلاي بەرمەيتىن مەيىرىمدىڭ ناق ءوزى شىعار.
بىلعارى بەشپەتىنىڭ تۇيمەلەرى اعىتۋلى، ال بەشپەتتىڭ ەتەگى كەيىن قايىرىلا كولبەپ، جەلبىرەسە ول جەدەل، ەكپىندى ءجۇرىستى كەڭ ادىمنىڭ ءتىلسىز حابارى. موينىنداعى شارقاتى جاعادان بۇرقىراي شىعىپ، يىرىلە تومەن... جوق، تومەندىك مىنا تۇلعا ءۇشىن اڭقا قارا قۇراۋ جاماعان ءتارىزدى ساۋاتسىزدىق بولاتۇعىن — ءۇش جاعىنان بەل سىندىرا اسپانداي شىعانداپ كەتىپتى، ءور، بيىككە سىلتەيدى.
ماڭايىن قورشاعان كەسەك، كەرتەش سۇر تاستاردى تابانىمەن تەۋىپ كەيىن يتەرىپ، كەۋدەسىن شالقاق ۇستاي ىلگەرى بەتتەگەن سىمباتتى جىگىت ون جەتىنشى جىلدىڭ قولىنا ۇستاعان جالاۋى — جاس جاۋىنگەردىڭ بەينەسى.
تىلەگەن اۋىر كۇرسىندى. سونىمەن جارتى جىلعا جۋىق ءمۇسىنشىنى مىنا شەبەرحانانىڭ ءتورت قابىرعاسىنا قاماعان ەسكەرتكىش ءبىتتى. ەندى بەل شەشىپ، شالقايعان شارۋانى تۇزەتۋگە، كۇندە شەبەرحانانىڭ ەسىگىنەن ءبىر قاراپ كەتەتىن ءاسيمانىڭ مويىل كوزدەرىندەگى: «قاشان بىتەسىڭ؟» — دەپ ءۇنسىز قويىلعان سۇراققا: «ءبىتىردىم!» دەپ جاۋاپ قايتارۋعا قۇقى بار.
ول بار تۇلعاسىمەن وسى ءقازىر، تاپ جاڭا تانىسىپ وتىرعان، كوزىنە ۇيقى تىعىلىپ، اياق-قولى سىرقىراعان سان ءتۇنىن قولىنان ساناپ العان جاس دوسىنا — ەسكەرتكىشكە قارادى دا، كەنەت قولقاسى تۇسە شىلىم شەككىسى كەلدى. تەمەكى تارتپايتىنىنا جيىرما سەگىز قايىرىمدى قىسقا عۇمىرىندا تۇڭعىش رەت ءتىلىن تىستەي وكىندى — ءبىتتى، بولدى دەپ ساناعاننىڭ كوپە-كورىنەۋ ءشيى شىعىپ، كوركى قاشىپ بارا جاتسا وكىنبەسكە نە شارا.
دەنەسىن ەكىگە بۇكتەگەن بەلىن جازىپ تۇرەگەلدى دە، اياداي بولمە ءىشىن، ونسىز دا ەنى مەن ۇزىندىعى ءجۇز ولشەنىپ، مىڭ كوزدەلگەن شەبەرحانا ەدەنىن قىرقىنشى ساندى باتەڭكەسىنىڭ تابانىمەن مورلەي باستادى. ءبارىن ايت تا ءبىرىن ايت، كوكىرەگى قاناعاتقا ەمەس، قاناعاتسىزدىققا لىقىلداپ تولىپ تۇر. ءيا، كەۋدەسىنە جان كىرگەنىنە ساعات تولماعان ەسكەرتكىشتىڭ قاي قابىرعاسىنىڭ كىرپىشى كەم ەكەن؟ تاپ وسى سۇراق جاعاسىن جىرتىپ، كوكىرەگىنە قول سۇعىپ، جۇرەگىنىڭ باسىن تۇنشىقتىرىپ تۇر. ءا دەپ قاراعانعا ەسكەرتكىشتىڭ بۇيرەكتەن سيراق شىعارىپ تۇرعان شىرعالاڭى شامالى.
ال اناۋ العا وزعان ادىمىن، كوزدەمەي ەركىن سىلتەنگەن قولىن، كىلت بۇرىلعان باسىن ديناميكاعا جاتقىزايىق، كەرە تارتىلعان جەبەدەي تىپ-تىك بوپ تارتىلىپ، قوجىر-قوجىر جارتاستى جارعان تۇلعاسىن كونسترۋكسيالىق تۇتاستىعى، ال وكشەسىن كوتەرە باسقان اناۋ لىپىعان جەڭىلدىلىك اۋەندىلىگى، پلاستيكالىعى دەيىك. ايتارى جوق، ءبار-بارىنىڭ باسى تۇگەندەلىپ كەلىپ، بيىكتىگى جارتى مەترلىك ساز بالشىقتىڭ بويىنا جينالعان. ال ەندەشە تاپ قىر جەلكەسىنەن تۇسە الماعان، مىنا ەسكەرتكىشتىڭ بويىنان تابا الماعان، تەك كوڭىلدە بار، قولدا جوق تەتە، ءتيىمدى تۇستى شىن ءمۇسىنشى بولساڭ تابا قويشى، تاپشى.
توقتا... ورنىنان ۇشىپ تۇرعانىن ءوزى دە بايقامادى. ءمۇسىنشىنىڭ كوزى تورت-بەس جىل بۇرىن ءوزى جاساپ، كورشى قالاعا ورناتىلعان باسقا ەسكەرتكىشتىڭ شاعىن ۇلگىسىنە اۋعان ەدى.
اۋەلى ول شىنىمەن قاتتى تاڭدانعان. ەكى ەسكەرتكىشتىڭ — التاي مەن اتىراۋ اراسىن ەن جايلاعان قامسىز قالىڭ حالىقتىڭ اسپانداعى جارىق جۇلدىزىنا اينالعاندا قىرشىنىنان قيىلىپ كەتكەن جاس عالىم مەن مىنا جاس جاۋىنگەردىڭ ءومىر سۇرگەن زامانىنىڭ اراسىن مەيلى، ۋاقىتتىڭ عاسىرعا جۋىڭ تاس قورعانى ءبولىپ جاتسا دا ەكەۋىنىڭ تۇلعالارىندا ءبىر-بىرىن قايتالاپ تۇرعان قاسيەت بار ەكەن. ايىرماشىلىعى — الدىڭعىنىڭ تولعانىس-تەبىرەنىسى ءىشتىڭ تەرەڭىندە تۇنىپ جاتسا، ال مىنا جاس جاۋىنگەردىڭ كۇش-قايراتى بويىنا سىيماي، سىرتقا تەبىتە بۇرقىراپ تۇر.
تىلەگەن ماڭدايىنا ءجىپسىپ تەر شىققانىن سەزدى. سەزگەنى نەسى، جاۋىرىنى جالما-جان دىمقىل تارتتى. ونەر دەپ اتالاتىن ۇزاق ساپارداعى ەكىنشى ادىمىنىڭ، بار بولعانى ەكىنشى ادىمىنىڭ دەڭگەيى مەن ارىنى العاشقىسىنان اسپاي، سونىڭ ۇستىنە جازباي ءتۇسىپ قايتالاعانى ما؟ كوز اياسىن كەڭىتىپ، ەكى ۇلگىگە دا ۇزاق زەرتتەپ قارادى، ۇزاق زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسى كەۋدەسىنە جينالعان نازانى بەت-بەتىنە بىت-شىت بىتىراتقان جەڭىل كۇرسىنىس-تىن. ارينە، ءسوز جوق، ەكى ەسكەرتكىشتىڭ ەكەۋىنىڭ ءجونى بولەك، مۇلدەم باسقا ەكەن.
جاس عالىمنىڭ تۇلعاسىندا ءسال كەربەزدىك بايقالادى.
شىڭعىس تۇقىمىنىڭ ماڭدايىنا جازىلعان شىعىڭقىلاۋ بەت، جۇزىندە ايعايسىز سىپايى سىزىلىپ، نازىك تارتىلعان جىلى بەكزادالىق، تەك ول عانا ما، ەرلىك پەن قايرات، جۇلدىزدى جانعا ءتان ىشكى رۋحاني ساۋلەلىك پەن جارقىندىلىق ىزدەرى جوق ەمەس، بار، بار... ونى اناۋ سانمەن سوزىلا كەلىپ، شيىرشىقتالعان قاعاز قارماعان، ءسال كوتەرىڭكى وڭ قولى، انتەك كەيىن سەرپىلگەن سول بىلەگى ءۇن-تۇنسىز قولداپ تۇر.
ءمۇسىنشى تاعى دا تەڭسەلە باسىپ، شەبەرحانا ىشىندە ارلى-بەرلى جۇرە باستادى. ءبىر ورالىپ كەپ، جاس عالىمنىڭ مۇسىنىنە جاقىنداي بەرىپ بۇرىلا بەردى دە، جالت بۇرىلىپ، وقىس قاراعان. قارادى دا، ءىشىنىڭ ءمۇزداپ بارا جاتقانىن سەزدى.
قالاي دەگەنمەن ول شاقتا ينستيتۋتتى جاڭا اياقتاعان جاس ءمۇسىنشىنىڭ تۋ زاماننان سوعىلىپ، قالىپتاسىپ قالعان اكادەميالىق سالقىنقاندىلىقتى مويىنداعان ىڭعايى بار ەكەن...
ارينە، ارينە، جاس عالىم بويىنداعى باسقاداي قادىر-قاسيەتتەردى اۋىر زىلمەن جەكىپ، كوزگە شۇقىپ ۇستاتقانداي جاڭاعى كوتەرىڭكى قول، سەرپىلگەن بىلەك سياقتى وداعاي قيمىلدارمەن عانا ولشەپ-تاماۋ ىشكە پىشاق اينالماس تار ورىستىلىك بولاتىن. ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك، فورمالى مۋندير سەزىمسىز، تەرەزەسىز كەزگە قىبىرسىز قاتىپ جاتسا دا، تەرەڭدەگى اعىسى قاتتى زور كۇشتى اۋىزدىقتاي الماپتى. جاعادان بۇرقىراپ شىعىپ، سىرتقا تەۋىپ اتىلعان ورامال اناۋ ايتقانداي جاي دەتال مە ەكەن؟ ول — پاتشا سىيلاعان وقالى شەن-شەكپەننىڭ ىشىنە سىيماعان اساۋ جۇرەكتىڭ بۇلقىنىسى، كەرەك دەسە ءدىنى مەن ءتىلى بولەكتىڭ باسى شابىلاتىن قاشقار ەلىنە القىن-جۇلقىنىستان ادا بەرىك تە جىگەرلى ادىممەن قادام باسقان، كەۋدەسى بيىك، جۇزىندە جالعىزدىقتىڭ تابى بار، مىڭنىڭ اسىلى، جالعىزى — جاس جىگىتتىڭ اۋزىنداعى ۇرانى، قولىنداعى جالاۋى.
ال، جاس جاۋىنگەر شە... ونى العاشقى مۇسىنگە قابىستىرىپ قوسا قويۋ قيىن، ءبىراق اناۋ ارتقا شەگىنۋى جوق نىق قادامدى ساپارى — مىنا بەكزادا جىگىتتىڭ ءتۇن تۇنەكتەن ءاناعۇرلىم جارقىن، اناعۇرلىم بۋىرقانىستى كەلەسى زامانعا اسىپ ءتۇسىپ جاتقان ازاپتى جولىنىڭ جالعاسى. سىمشا تارتىلعان سىپتاي تۇلعا ىشكە سىيماي، دەنەسىنىڭ ءار بولشەگى، جەكە كلەتكاسىنا دەيىن سىرەي كەرىپ تۇرعان قوپارىلىستىڭ كۇشتى، وراسان زور جانارتاۋداي قايراتتى تانىتقانداي. جيىرما جاسىنىڭ ءار قايىرماسى جايشىلىقتاعى قارا جاياۋ ون جىلداردى قامتىرلىق، جارق ەتىپ، زاماننىڭ زەڭگىر كوگىن سىزا ۇشىپ وتكەن جاس ۇلان — 1917 جىل ءبىر بولشەگى سەتىنەمەگەن تۇتاس كۇيى جورىق جولىمەن تارتىپ بارا جاتىر.
تىلەگەن كىلت بۇرىلدى دا، بولمە ءىشىن ءبىر ساعاتتىڭ ىشىندە ءۇشىنشى رەت كەزىپ كەتتى — ونىسى تاپ جاڭا ءوزىن-وزى سونشالىقتى ادەمى، شەبەر الداعانىن مويىنداۋى. شەبەرحانانىڭ الىس بۇرىشىنان سوڭعى مۇسىنگە شۇيلىگىپ تاعى قاراپ ەدى، مىنا جاس جىگىت تە ءبىر، ءوزى كورمەلەردە تۇسىنان تەز ءوتىپ كەتۋگە تىرىساتىن، كوزى كەڭ اشىلىپ، اۋزى دۇلەي ايقايمەن بىتەلىپ قالعان ورتاقول سۋرەتتەگى ءقان-سولسىز جاۋىنگەر دە ءبىر ەكەن. ۇستىندەگى شينەلى، قولىنداعى مىتىعى، باسىنداعى شوشاق توبەلى قالپاعى بولماسا وتقا ورانعان جىلدىڭ وكىلى ەمەس، ستاديونداعى داراقى كورەرمەننىڭ ءبىرى مە دەپ ويلارلىق ەدى. ال كەلىستى، قول الىستى— مىناۋ دا سول داتالى كۇندە كورمەگە شىعىپ قاپ، كەيىن كورمەس جەرگە لاقتىرىلاتىن ارزانقول دۇنيە... سوندا، سوندا ول، ءمۇسىنشى، بۇرىن دا سان تاباننىڭ ءبۇرى تيگەن، تاپ-تازا سىپىرىلعان تاقتاق جولمەن تۇتقاسىن باسقانىڭ الاقانى تاڭبالاپ ۇلگىرگەن ەسىكتى سابىرمەن اشتى دا، بەي-جاي موماقان قالپى كىرىپ بارا جاتىر...
تىلەگەن ونى وكىنىشپەن ماقۇلدادى. ويتكەنى، ون ەكى مۇشەنىڭ ەڭ نازىگى، سەرگەگى — كوكىرەك كوزى سول ساتتە ءمۇسىندى جوققا شىعارىپ تۇرسا، كوكىرەك كوزىنەن دە اسقان قۇرالاي مەرگەن سىنشى سەزىمى مىنا ەسكەرتكىشتى قالاي تۇشىنىپ قابىلداسىن. زاماننىڭ، ريەۆوليۋسيانىڭ جاۋىنگەرى شە؟ ونىڭ تامىر جايعان توپىراعى — حالىق شە، باسە، ول قايدا؟ بەرىك باسقان ادىمى ما؟ بولماسا قولىنداعى مىلتىعى ما، الدە كوڭىلگە ەداۋىر سەسكەنىس سالىپ، قاتۋلانا قاراعان ءجۇزى شىعار؟
تىلەگەن تومەن قارادى، تومەن قاراعانى — الدىنداعى ءداۋىرىنىڭ بار بولمىس، مازمۇنىن بويىنا جيناقتاعان، سۋى سورعىعانشا سىعىلعان جاۋىنگەردىڭ وبرازى ەمەس، كۇش-كۇرەس، الپارىس زاماننىڭ سىرت كورىنىستەرىن بىلدىرگەن جاس جىگىتتىڭ ءقان-سولسىز بەينەسى ەكەندىگىن مويىنداعانى. ءمۇسىن، نە ايتارى بار، ميكرواۋدانداعى بىر-بىرىنەن اۋمايتىن، كۇندە كورىپ جۇرسە دە، كۇندە اۋىستىرىپ الاتىن كوپ ءۇي سەكىلدى قولايلى، كورنەكتى، اتتەڭ، اسەرسىز، ارقالاعان جۇگى جەڭىل.
تىلەگەن كەكەسىنمەن مىرس ەتىپ كۇلدى.
سوندا جاس جاۋىنگەردى ءوز ورتاسىنان سۋىرىپ، تامىرىمەن قوپارىپ، ويىپ العانى ما؟ كۇنى ەرتەڭ قالانىڭ ەڭ كورنەكتى الاڭىندا جاۋىنگەردى بالەنشە مەتر بيىككە كوتەرىپ، اسقاقتاتىپ تۇراتىن گرانيت تۇعىر ونى تىلەگەننەن، ءقازىر اسىن دايىنداپ، توسەگىن سالىپ، دارداي ءمۇسىنشىنى ەكى كوزى ءتورت بوپ كۇتىپ وتىرعان ءاسيمادان، كىشكەنتاي اماننان — سان مىڭ تىلەگەن، ءاسيما، امانداردان ءبولىپ تاستاعانى ما؟ اعاش ەكەش اعاشتىڭ دا جەر بويلايتىن سان تاراۋلى تامىرى بار، ودان وزەگىن ايىرسا تىرشىلىكسىز اربيعان بۇتاقتارىنان نە قايىر. شىنداپ كەلسە مىنا قاتۋلى جاس جىگىتتى اسپانداتىپ توبەسىنە كوتەرگەن ىرگەتاس ءتىپتى دە تابان استىندا ءوزى قولدان جاساپ بەرگەن ءتورت قىرلى گرانيت تابان ەمەس. كەشەگى ون جەتىنشى جىلداردىڭ مازمۇنى مەن ماعىناسىن قۇرايتىن حالىقتان ونىڭ ءوز ۇلىن — جاۋىنگەردى اسپەنسىتە وڭاشالاپ مۇسىندەيمىن دەۋ سابان تىعىلعان قۇلىپتى موڭىرەگەن ەنەسىنە كوز الداپ كورسەتۋمەن پارا-پار. تىلەگەن جاس جاۋىنگەر بەينەسىن ونەردىڭ ەسەپ-قيساپ كىتابىنا تەك تىركەدى — ەگەر جۇرەگى جىلىپ، ەمەشەسى ەزىلىپ قابىلداماسا راسىمەن ۋ-شۋسىز تىركەلگەنى... سالقىنقاندى اكادەميالىق شەبەرلىك سۋرەتشىنىڭ سەزىمىن تۇنشىقتىرىپ، قيالىنىڭ قاناتىن قىرىقتى. ءمۇسىن بويىنداعى وعاشتاۋ، تىم كورنەكى پاتەتيكا، پافوس، كورۋشىنىڭ كوڭىلىن ۇيىتا المايدى، ول جيناقتاۋشىلىق تاپسىرمادان ادا جانى جوق قاققا عانا.
تۇلابويىنىڭ مۇزداپ، سالقىننىڭ سۇيەگىن مۇزداتىپ بارا جاتقانىن سەزدى: اشىلعان جەلدەتكىش سول اڭقيعان كۇيى قالىپتى. ساعاتقا قاراسا — ون! جىميىپ قويدى، تاعى دا ۇيگە كەش قايتاتىن بولدى، تاعى دا ءاسيما كۇڭكىلدەپ ءجۇرىپ، مانا سۋىپ كەتكەن سورپانى قايتا جىلىتادى. وسىعان دەيىنگى مىڭ كۇڭكىلىنە ازار بولسا تاعى ءبىر كۇڭكىل قوسىلار... جەلدەتكىشتى جاۋىپ، ارقاسىن جىلى باتارەياعا سۇيەي ويعا كەتتى.
شاكىرتتەرگە شەڭبىرەك اتىپ تولعان ينستيتۋت اۋديتورياسى... «ءمۇسىندى ەشقاشان دا سۋبەكتيۆتىك جەكە ادامعا ساناپ، ەز ورتاسىنان، ءومىر سۇرگەن تاريحي كەزەڭىنەن ءبولىپ الماۋ كەرەك. ەسكەرتكىشتەگى كەيىپكەر تۇتاس بۇقارانىڭ تاعدىرىن — قايعى-قاسىرەت، قۋانىش-ارمانىن بويىنا جيناقتاي ارقالاپ، بولاشاققا جەتكىزۋشى، ۇرپاققا اتا-بابانىڭ ءۇنسىز سالەمىن اپارۋشى ەڭبەكقور. الاقاندارىڭىز ساز بالشىققا، ياكي مرامورعا تيگەندە حالىڭ ءومىرىنىڭ لىپىلداپ سوققان كۇرە تامىرىن ءدوپ باسىپ ۇستاۋعا تىرىسىڭىزدار».
«حالىق ءومىرىنىڭ كۇرە تامىرىن ۇستا...»
اسا ءبىر كۇدىكپەن ەلپىلدەي باسىپ، جاس عالىمنىڭ ەسكەرتكىشىنە جەتىپ باردى — جۇرەگى ورنىنا ءتۇستى، كوڭىلى ىزدەگەندى تاپتى، قاشقانعا جەتتى. تۇعىردىڭ وزەگىن بويلاي يرەكتەلە جىلجىعان ايشىقتى ويۋ عالىم ءمۇسىنى مەن ونىڭ تۋعان جەرى — كوكشەتاۋدى، وتانىن جالعاستىرعان ەكەن. تىلەگەن سول ءجۇرىس، ەكپىنىن باياۋلاتپاي جاس جاۋىنگەردىڭ مۇسىنىنە تايادى، جەتپەي-اق سەزدى؛ جاڭا عانا ورىن تەپكەن قاناعات قاناتىن پىر-پىر قاعىپ، اۋەلەي ۇشىپ الىستاپ بارا جاتىر... مىنا بۋدەننوۆكالى بوزبالا دالا ۇستىندە القىزىل جالاۋ بوپ جەلبىرەگەن ۇلى توڭكەرىستىڭ بەينەسى ەمەس، ەداۋىر شيراق، جيناقى، ومىرگە تىم اسەرلەنىپ قارايتىن، تاعى جاپ-جاڭا ەتىگىنىڭ تاقاسى سارتىلداعانىنا ءماز سيپاتتاعى جان. شەبەرحانانىڭ قاسىنان كۇنىگە كەرنەيلەتىپ وتەتىن سۋ جاڭا اسكەري فورمالى كۋرسانت جىگىتتەردىڭ ۇستىنە بىلعارى بەشپەت پەن شوشاق بورىكتى كيگىزە سال، ولار نە، بۇل نە، ايىرماسى جوق. ءيا، جاس جاۋىنگەر بولەك تە، زامانى بولەك، جاۋىنگەر بەينەسى مەن سول زامان رۋحى ءۇن قوسىپ، بىرىگە الماپتى، دۇرىسىندا بۇل بىرىكتىرە الماپتى.
«حالىق ءومىرىنىڭ كۇرە تامىرىن ۇستا...»
...اش-جالاڭاشتىقتى ەلەپ-ەسكەرمەگەن ەسكى اتاۋلىنى سىلكىپ تاستاپ، العا ارمان قاراۋىلىنان قاراعان شالقار شابىتتى كەز ەدى ول. كوكىرەكتى كەرگەن ءۇمىت، لەپتى سەزىم ءبىر ساتتە بۇرق ەتىپ جارىلىپ، دالا ۇستىندە شىراقشا لاۋلاپ تۇرعان تاماشا شاڭ! بۇقارا حالىق وراسان زور بەينەت، ميحناتپەن بەلىن جازىپ كوتەرىلىپ كەلە جاتتى. قارسى كۇش بالاقتان العانىمەن، ءبارىبىر تابان استىنا ءتۇسىپ قالعان، تىنىسى ساناۋلى.
تىلەگەن ورنىنان اتىپ تۇردى. ءدال سولاي — كوكجيەككە كوزىن تىگە ءبىر تىزەرلەپ تۇرىپ كەلە جاتقان جاس جىگىت — ءمۇسىن ءدال وسى بەينەدە بولۋعا ءتيىس.
ءمۇسىنشىنىڭ ەندىگى قيمىلى سەرگەك تە باتىل، قارا سيامەن اڭ قاعازعا ورنەك سالعانداي انىق شىعىپ جاتقان. بار وي-ماقساتى — ارۋاقتى، ارقالى كۇيدىڭ جالىنا جارماسىپ، بارىنشا تاقىم ايىرماۋ، شابىت دەپ اتالار اق ارعىماقتىڭ ەرىنەن اۋىپ قالماۋ. ساۋساعى ساۋساعىنا جۇقپايدى، ساز بالشىقتى ءىلىپ الىپ، بوي كوتەرە باستاعان جاڭا، سوعان قوسا ەتەنە جاقىن، تانىس جاس جاۋىنگەر بەينەسىنىڭ بويىنا جاپسىرىپ جاتىر.
ءبىر ساعات ءوتتى.
ەسكەرتكىش — دۇرىسى، قول-اياعى تۇگەندەلسە ءباز بىرەۋلەردىڭ مونۋمەنتكە جابا سالاتىن دۇنيەسىنە تاتىمدى ەسكەرتكىشتىڭ سۋرەتىن تاۋىپ كەلە جاتقان بەينەسى قوجىر-قوجىر بەزەۋ بەت تاستان ءبىر تىزەرلەي تۇرىپ قالىپتى. وڭ قولى تاس توبەسىنە تىك كوتەرىلىپ، الاقانىن كۇن ساۋلەسىنە توسا الدەنەندەي ايقاي-سۇرەن ۇراندى ءۇنسىز ۇعىندىرىپ تۇر. موينىنا وراعان شارقات ۇشى ارقاسىنا اسىپ ءتۇسىپ، جالاۋشا جەلبىرەپ جالپىلدايدى. جاۋىنگەر، جيىرماداعى جاس جاۋىنگەر بۇكىل تۇلعا-تۇرپاتىمەن دالا ۇستىنە توڭكەرىلگەن اۋەگە ۇمسىنا ۇمتىلىپ، اتىلا ساۋلاي كوتەرىلىپ بارا جاتىر.
كوسموس كورابلدەرى دە اسپانعا وسىلاي كوتەرىلە مە؟
ءۇشىنشى ساعات ءوتتى.
ءمۇسىننىڭ بەت-جۇزى ايقىندالا باستادى. قالىڭ قايقى قاس، بۋداق-بۋداق قايراتتى شاش جانە ءاجىم جولاتپاعان، ەرتەڭ استانا الاڭىنا ورناتىلار بيىك تۇعىرعا كوتەرىلەر جاس جاۋىنگەر بەينەسى بولاشاققا قاراي قارىشتاي باسىپ بارا جاتتى.
تىلەگەن بويىن جازدى، بەتى-قولىن جۋدى، ءسۇرتىندى. ساراتىنا شۇقشيىپ، ۇزاق قارادى. بولماس ىسپەن اينالىسىپ، كۇيبەڭدەپ كوپ ءجۇردى. وسى ۋاقىت ىشىندە ەسكەرتكىش جاققا باتىلى جەتىپ، ءبىر رەت تە قاراي المادى — ءاماندا جوق جەردە بويىن بۋا قالاتىن جاسقانشاقتىققا ىزالى دا.
اڭىرى بار كۇش-جىگەرىن بويىنا جيناپ، ارتىنا جايلاپ بۇرىلىپ ەدى، تۇعىر ارقىلى جەر-انادان قۋات العان حالىق — جاس جاۋىنگەر ءبىر تىزەرلەي كوتەرىلىپ، توبەسىنەن اسىپ جاتقان تاڭ شاپاعىن ۋىستاي سەرپىلە تۇرىپ بارا جاتتى. تەگى، ءوزى ماڭايىنداعى جاقپار-جاقپار جارتاستاردى جارىپ شىعىپ، ۇزدىكسىز لاۋلاپ تۇرعان تۇتاس شىراق! مەيلى ءالى دە وڭدەلمەگەن، قىرنالماعانى كوپ-اق بولسىن؛ قيسىنىن، قيۋىن سارسىلعان وي مەن تاباندى ەڭبەككە تولى كەلەر كۇندەرى كەلتىرە جاتاتىنىنا سەنىمدى — وعان ءمۇسىنشى مويىنسۇنىپ، كونىپ تە قويعان.
تەك ءتۇن، ءمۇسىن، ۋىس-ۋىس ءۇيىلىپ جاتقان ساز بالشىق جانە... تىلەگەن امان بولعاي دا.
ول شەبەرحانادان شىعا بەرىپ كەيىن قاراعان... مۇحيتتاي شالقىعان قاھارلى دا قۋاتتى اۋەننىڭ سارىنى قۇلاعىنا تالماي جەتىپ، ەستىلىپ تۇردى.
