بىلتىرعى تەڭگەمىزدىڭ تينىعا اينالعان تاعدىرى بيىل  رەسەيلىك «ءرۋبلدى» دە شىر اينالدىرۋدا. كۇن سايىن قۇلدىراۋ كورسەتكىشى جاڭارىپ وتىرعان كورشى ۆاليۋتاسىنىڭ تەڭگەگە شاققانداعى قۇنى 3 تەڭگەنى قۇراپ وتىر. 16 –جەلتوقسان كۇنى رۋبل قۇنى تومەندەۋدەن رەكوردتىق كورسەتكىشكە باردى. ءبىر دوللار 80 رۋبل بولسا، ءبىر ەۋرو 100 رۋبلگە تۇراقتاعان بولاتىن. بۇل جاعدايدىڭ شيەلەنىسە تۇسكەنى سونداي ءتىپتى رەسەي دۋماسى قولدانىسقا جاڭا ۆاليۋتا شىعارۋ جونىندە ماسەلەنى كوتەردى. قۇنى قۇبىلمالى كۇيدە تۇرعان رۋبل رەسەيدىڭ وتاندىق اۆتوونەركاسىبىنە دە زالالىن تيگىزبەي قويمادى. بۇعان دەيىن «باس شايقار» باعاداعى تەمىر تۇلپارلار قۇنى كۇرت تومەندەدى. بازاردا قولجەتىمدى باعا تۇراقتادى. بىلتىرعى تەڭگەنىڭ ديەۆالۆاسياعا تۇسكەنى تۇستىكتەگى كورشىمىزگە قالاي اسەر ەتكەنى بەيمالىم، ءبىراق بۇل جايدان بىزگە كەلەر ءقاۋىپ بار ما؟ وقىرماندارىمىزبەن وي ءبولىسىپ ەدىك. نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

ايدوس جۇقان ۇلى:

1. ءرۋبلدىڭ تەڭگەگە اسەرى اناۋ ايتقانداي بولا قويماس. وزىمەن بىرگە الا كەتەتىن جاستىعى ەمەسپىز. قۇلدىراماق تۇگىلى قۇردىمعا كەتسە دە قايعىرماسپىن. دەگەنمەن كورشىگە جاماندىق تىلەمەيتىن قازاقپىز عوي. جانازاسىن شىعارۋعا بارماساق تا، جەتىسىندە كوڭىل ايتۋعا بولادى. ويتكەنى، كورشىنى تاڭدامايسىڭ عوي. كورشىنىڭ اتى كورشى. حاقىسى زور.
2.  ەكونوميكالىق بايلانىستاعى ءبىز ءرۋبلدىڭ كەسىرىنەن سارى مايداي ساقتاپ وتىرعان ۇلتتىق قورىمىزعا شىم-شىمداپ قول جۇگىرتەرمىز. ءبىراق قاشانعى الەم ەكونوميكاسىنىڭ، ياكي دوللار مەن ەۋرونىڭ قارقىنىن مۇنايدان تۇسكەن التىن قورىمەن توقتاتپاقسىڭ؟ البەتتە، قاڭتار نەمەسە اقپان ايىندا ديەۆالۆاسيا بولاتىن شىعار. سەبەبى، مۇناي ارزانداپ بارادى عوي. ال اراب ەلدەرى باررەلىن التى-اق دوللاردان ساتسا دا مۇرتىن بالتا شاپپاس.
3.  دۋماداعى ماڭىرامالار ايتا بەرەدى. ءرۋبلدىڭ باتپاققا باتقانى باتقان. ەندى وڭايشىلىقپەن شىعا الماس. قىرىمدى قايتارسا عانا قۇداي كومەكتەسەر. سوندىقتان قۇيعا باتقان رۋبل دەگەن نارسەنىڭ جانى قينالماي تەزىرەك شىعىپ كەتسە ەكەن، ازاپتانباسا ەكەن دەپ تىلەيىك.

رۋزا بەيسەنبايتەگى:

ەكونوميست ەمەسپىن ، ءجاي ادام رەتىندە ويىمداعىلاردى ايتايىن. 1)  ورتاق وداق بولعاننان كەيىن بىزگەدە اسەرى بولا ما دەپ قاۋىپتەنەمىن. بارلىعى جوعارعى جاقتىڭ قانشالىقتى ورىستارعا ەلدى تاۋەلدى قىلىپ قويۋىنا بايلانىستى بولۋ كەرەك. 2)  ءبىزدىڭ  بىلتىرعى ديەۆالۆاسيا ەكونوميكاداعى ىشكى قايشىلىقتارىمىزبەن بايلانىستى بولدى دەپ ويلايمىن. ال ورىستاردا ۋكراينا ءۇشىن جاسالىپ وتىرعان حالىقارالىق سانكسيالارمەن تىكەلەي قاتىستى بولۋ كەرەك. 3)  ەشتەڭە قۇتقارمايدى ولاردى. تەك ۋكراينادان قولىن تارتۋ، سونىڭ وزىندە دە ءبىر مەزەتتە تۇراقتىلىق ورناي قالادى دەۋ نەيعابىل.

نۇرلان ءسادىر:

1) تاپ ءقازىر الىپ-بارا جاتقان اسەرىن بايقاپ وتىرعان جوقپىن. قالاي بولعاندا دا قازاقستاندىقتار ءرۋبلدىڭ قۇلاعانىنان ازىرشە زيان شەگىپ جاتقان جوق، كەرىسىنشە رەسەيدەن ارزان كولىك ساتىپ الىپ، بەلگىلى ءبىر دارەجەدە پايدا تابۋدا. ءبىراق، ەكى ەلدىڭ ەكونوميكالىق بايلانىستارى ءوزارا قاتتى بايلانىستا ەكەنىن، ول بايلانىستىڭ ەۆرازيالىق وداق اياسىندا ودان سايىن كۇشەيە تۇسەتىنىن ەسكەرسەك ءرۋبلدىڭ قۇلدىراۋىنىڭ ءبىز ءۇشىن قانداي دا ءبىر جاعىمسىز اسەرى بولماي قالماس. 2) سالىستىرۋ قيىن. سەبەبى، رف داعدارىسىنا باتىس ەلدەرى مەن اقشتىڭ سانكسياسى سياقتى ساياسي سەبەپ تە اسەر ەتىپ وتىر، ءبىزدىڭ تەڭگەنىڭ ديەۆالۆاسياسىندا بۇنداي فاكتور بولعان جوق. كۇنى ەرتەڭ مۇناي باعاسى قايتادان قالپىنا كەلە باستاسا دا، ءرۋبلدىڭ قايتادان قالپىنا كەلە قالۋى وڭاي بولماس، سەبەبى بۇل جەردە رۋبلگە قارسى ساياسات پەن ەكونوميكا قوسارلانا ارەكەت ەتىپ وتىر 3) قۇتقارمايدى دەپ ويلايمىن. قاتەلەسپەسەم، الەمدىك پراكتيكادا جاڭا ۆاليۋتا شىعارۋ ارقىلى ديەۆالۆاسيادان قۇتىلعان مىسال جوق سەكىلدى. جاڭا ۆاليۋتا شىعا قالعان جاعدايدا، ول سول ەلدىڭ الەمنەن وقشاۋلانۋىنا عانا اكەلۋى مۇمكىن. ال الەمنەن وقشاۋلانعان ەلدەردىڭ ىشىندە وڭعانى جوق. ولار ىشكى رەسۋرستارى ەسەبىنەن سالىستىرمالى تۇردە العاندا كويلەگى كوك، تاماعى توق بولۋى دا مۇمكىن، ءبىراق بۇنداي ەل ۇلكەن تۇرمەنى ەلەستەتەدى. ال تۇرمەنىڭ اتى – تۇرمە. «جاقسى تۇرمە» دەگەن بولمايدى.

دايىنداعان ورىنباسار باقىتبەكوۆ

سۋرەت: كاپيتال.كز