وتكەن جىلدىڭ سوڭعى ايلارىنىڭ ءبىر كۇنىندە "قارا ولەڭنىڭ حاس شەبەرى" اتتى ادەبي تالداۋلار، ەسسە-جازبالار جيناعى قولىما ءتۇستى. اۆتورى جەرگىلىكتى بىلىكتى ۇستاز، بەلگىلى مۇقاعاليتانۋشى عالىم جۇماش وتەيەۆ ەكەن.

بىلىكتى ۇستاز دەيتىنىم، ول ۇزاق جىل الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانىنداعى قاراساز ورتا مەكتەبىندە ۇستازدىق قىزمەت اتقاردى. ەكىنىڭ ءبىرى قولى جەتە بەرمەيتىن ۇستازدارعا بەرىلەتىن اسا جوعارى ماراپات "ىبىراي التىنسارين اتىنداعى التىن مەدالدىڭ" يەگەرى اتاندى. الىس اۋىلدا ءجۇرىپ-اق فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى بولعان ىزەنىمپاز جان. وعان ون جىلداي وسى قاراساز اۋىلىنداعى مۇقاعالي مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت ىستەگەنىن قوسىپ قويىڭىز. تىرشىلىگىندە جاس ۇستاز كەزىندە تۋعان اۋىلىنا اتباسىن بۇرىپ تۇرعان ۇلى مۇقاعاليمەن اراكىدىك جۇزدەسىپ تۇرعانىن دا ۇمىتپاڭىز. دەمەك، جۇماش وتەيەۆتىڭ مۇقاعالي شىعارماشىلىعىنىڭ شىراقشىلارىنىڭ ءبىرى بولماسقا ءابدىسى دە جوق سەكىلدى.

جيناقتىڭ العاشقى ءبولىمى "قارا ولەڭنىڭ حاس شەبەرى" دەپ اتالىپتى. بۇل بولىمدە اۆتور مۇقاعالي شىعارمالارىن وزىنشە تالداۋ جاسايدى. ءوزىنىڭ تۇسىنىگىندەگى مۇقاعالي شىعارمالارىنىڭ قالتارىستارىنا ۇڭىلەدى. ءتىپتى ونىڭ ءاربىر ولەڭىنىڭ ومىرگە كەلۋ تاريحىندا تۋعان جەردىڭ تابيعاتىنىڭ ءاربىر تىلسىم سىرلارى جاتقانىن سەندىرە باياندايدى. اقىن ولەڭدەرىندەگى جەتى بوياۋدىڭ، جەتى ءتۇرلى ءتۇستىڭ ورنەك تابۋى، ونىڭ پوەتيكالىق مەنى ارقىلى استاستىرا سۋرەتتەلۋى ءسوز بولادى. بۇل دا مۇقاعالي شىعارماشىلىعىنا اتباسىن بۇرعان كوپتەگەن عالىمدارىمىزدىڭ كوڭىل اۋدارا قويماعان تۇسى. "الدىمەن بوز ءتۇس تۋرالى. بوز ءتۇس حالقىمىزدىڭ جانىنا جاقىن ءتۇسى. بوز دالا، بوز ساعىم، بوز تۇلپار. بۇل توزىمدىلىكتىڭ، كەلەر كۇندەرگە دەگەن ۇلكەن سەنىمنىڭ، زور ءۇمىتتىڭ بەينەسى" دەيدى اۆتور. ءارى قاراي مۇقاعالي جىرلارىنداعى   بوز ءتۇستىڭ استارىنا ۇڭىلەدى. "بوزقاراعان بۇتاعىن قوزعاما ادام، بوز قاراعان ىشىندە بويجەتكەنگە، بوزبالالار بوزارىپ قوز قاداعان" جىر شۋماعىن دالەلەگە كەلتىرە وتىرىپ، ءمولدىر ماحاببات پەن ىستىق ىنتازارلىقتىڭ جەتكىزە سۋرەتتەلگەنىن، ونىڭ تەرەڭ استارىن ءسوز ەتەدى. مۇقاعالي جىرلارىنداعى ەڭ ءجيى قوزعالاتىن قارا ءتۇس. "قارا قامبا"، "قارا شالعى"، "قاراساز" باسقا دا قارا تۇسكە قاتىستى جىرلارىنداعى اقىن تاعدىرىنىڭ ولمەس سۋرەتتەرى، دەيدى ول.   اقىن جىرلارىنداعى كوڭىر، سارى ءتۇس جايلى دا تەرەڭنەن قوزعاپ، وي ايتادى.

بۇل جيناقتىڭ وقىرمانداردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىراتىن تاعى ەرەكشەلىگى – ۇلى مۇقاعالي اقىننىڭ جەكە ومىرىنە قاتىستى تۇستارى دەپ ويلايمىز. ويتكەنى اتى اڭىزعا اينالعان اقىن تۋرالى ەل ىشىندە الىپ-قاشپا اڭگىمەلەر جەلدەي ەسەدى. جىلدار وتكەن سايىن ازايۋدىڭ ورنىنا ءورشىپ بارا جاتقانداي. اڭىزدىڭ دەنى اقىننىڭ ىشىمدىككە جاقىندىعى جايلى ايتىلادى. ەستەلىك اۆتورلارى دا كەزىندە اقىنمەن بىرگە سىرا سىمىرىسكەن "دوسى" بولىپ شىعادى. ونى ايتاسىز بەلگىلى ءبىر قالامگەر اعامىز "جۇلدىز" جۋرنالىندا جاريالانعان عۇمىرباياندىق رومانىندا مۇقاعاليعا كامقورلىق جاساعانىن، جالاڭ-اياق جالاڭباس جۇرگەن اقىندى باستان-اياق كيىندىرگەنى جونىندە جازعانى بار.   قىزدى-قىزدىمەن "ءمۇقاعاليدىڭ ۇيىندە قازان كوتەرىلمەيتىن" دەپ سوقتى. وسىنداي وسپادارلىققا توقتاۋ جاساي الماعان وسى باسىلىم باسشىلارىنىڭ دارمەنسىزدىگىنە ءالى كۇنگە تاڭ قالامىن. شىنىندا دا مۇقاعاليدان ايدالاداعى باز-بىرەۋلەر ەمەس، جەرلەس اقىن ىنىلەرىنىڭ، تۋعان-تۋىستارىنىڭ قاشىق جۇرەگەنى جونىندە دەرەكتەر بار. بۇل تۋرالى بەلگىلى قالامگەر بەكسۇلتان نۇرجاكەيەۆ باسىلىم بەتتەرىندە اشىق جازىپ ءجۇر. سول سياقتى اقىننىڭ جەرلەستەرىنىڭ وعان ءبىر جولىققاندا "ءبىز تالدىقورعان جاقتانبىز دەپ" سىرعاقتاعان، نەمەسە اقىن كەلە جاتقان كوشەدەن جالت بەرگەنى جونىندە اڭگىمەلەر بار. ءبىر قىزىعى وسىلار بۇل كۇنى ءمۇقاعاليدىڭ شىن جوقتاۋشىلارى بولىپ ءجۇر. ءتىپتى، مۇقاعالي ومىردەن وتكەن 1976 جىلدارى مەكتەپ تابالدىرىعىن جاڭا اتتاعان، بۇگىندە ونەر سالاسىندا جۇرگەندەر بازبىرەۋلەر مۇقاعالي اقىن جونىندە ەستەلىكتەر جازا باستادى. اكەسى مۇقاعاليمەن سىرا ىشكەندە قاسىندا بولىپتى-مىس. پارادوكس.  «پارادوكس» ەمەس-اۋ، بارىپ تۇرعان سۇمدىق.

وسى اردا تاعى دا بەلگىلى جازۋشى بەكسۇلتان نۇرجاكەيەۆ اعامىزدىڭ؛ "ءمۇقاعاليدىڭ شىن، اق ادال بەينەسىن ونىڭ كوزىن كورگەن ادامدار باردا جازىپ قالدىرۋىمىز كەرەك. بولماسا كەلەر ۇرپاققا مۇقاعالي تەك ماسكۇنەم رەتىندە ەلەستەۋى مۇمكىن. ول بازبىرەۋلەر ايتقانداي "ماسكۇنەم" بولسا نەبارى 46 جاس جاساعان ول وسىنشاما جاۋھار دۇنيەلەردى جازىپ ۇلگەرەر مە ەدى"- دەگەن اتالى ءسوزىن وقىرمانداردىڭ قۇلاعىنا ىلە كەتكىم كەلەدى. وسى ۇدەدەن كەلگەندە جۇماش وتەيەۆ ءوزىنىڭ ازاماتتىق پارىزىن قاپىسىز ورىنداعان. نەگە دەسەڭىز، جيناقتا اۆتوردىڭ ءمۇقاعاليدىڭ بىرگە وسكەن جەرلەس باۋىرلارىنىڭ ءوز اۋزىنان جازىپ العان ەستەلىكتەرى بەرىلگەن. ەستەلىكتەردەن سوناۋ بالا كەزىنەن-اق ءمۇقاعاليدىڭ بويىنداعى ازاماتتىقتى، تەكتىلىكتى بايقاۋعا بولادى. ونىڭ ءبىراز ولەڭدەرىندەگى بالالىق شاقتىڭ سۋرەتتەرىن سول كەزدەگى باستان كەشكەن وقيعالارىنان كورۋگە بولادى. ماسەلەن، "جىلقىبايدىڭ جۇرەگى" اتتى ولەڭىنىڭ ايتۋعا بولادى.   جىلقىباي قاريانىڭ سوعىس كەزىندە اۋىلدىڭ شەتىندەگى سۋ تيىرمەنىن ۇستاعانىن ساباقتان قايتقان جەتىم بالالاردىڭ وسى تيىرمەنگە اسىعاتىنىن، مەيرىمدى قارتتىڭ جەتىم بالالارعا ۋىس-ۋىس تالقان بەرەتىنى سۋرەتەلەدى ەمەس پە. ءتىپتى، ءمۇقاعاليدىڭ كەز-كەلگەن ولەڭدەرىندەگى كوزىڭ وتتاي ىستىق بەينەلەردى وسىناۋ جيناقتى وقي وتىرىپ كوز الدىڭا ەلەستەتەۋگە بولادى. كەيىنەن عاجايىپ ولەڭگە اينالعان مۇقاڭ تاقياسىن سۇراپ الاتىن كەيىپكەردىڭ كىم ەكەنىنە دە كوزىڭىز جەتەدى. ءمۇقاعاليدىڭ كۇندەلىكتەرىندەگى "تەك شىندىقتى جىرلاۋ كەرەك" پىكىرىن دە ەسىڭىزگە تۇسىرەسىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، مۇقاعالي مەن ونىڭ عاجايىپ پوەزياسىنىڭ كەيىپكەرلەرىنە كەزدەسەسىز. ولاردىڭ ورتاسىندا جۇرگەن ءمۇقاعاليدىڭ تاۋ تۇلعالى، اق جارقىن بەينەسى دە قىلاڭ بەرەدى.

اۆتور، سونىمەن بىرگە، ماحامبەت، اباي، قاسىم پوەزياسى جايلى كەڭىنەن تولعايدى. ولاردىڭ مۇقاعالي شىعارماشىلىعىنداعى اسەرى، ۇندەستىگى تاپ باسىلادى.

سونداي-اق، ونىڭ كەزىندە مەرزىمدى باسىلىمداردا جاريالانعان رەسەنزيالارى دا تۇششىمدى وقىلادى. كورنەكتى قالامگەرلەر قابدەش جۇماعۇلوۆ، بەكسۇلتان نۇرجاكەيەۆ، ەركىن ءىبىتانوۆ باسقا دا قالامگەرلەردىڭ شىعارمالارى جايلى پىكىرلەرى، ولاردىڭ شىعارماشىلىق جەتىستىكتەرى جايلى تولعانىستارى شىنايلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى.

تۇيىندەي ايتقاندا، الىس اۋىلدا تۇراتىن قالامگەردىڭ بۇل جيناعى بۇگىنگى وقىرماندارىنا دا، ءمۇقاعاليدىڭ تاعدىرى قىزىقتىراتىن كىمگە بولسا دا قاجەتتى قۇندى ەڭبەك دەپ ويلايمىز.

سەرىكجان قاجي، اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى