بالا كەزىمدە قىتايلارمەن بىرگە ۇيعىر، قىرعىز، موڭعول سەكىلدى ۇلتتارمەن قاتار ءوستىم. اسىرەسە ءبىزدىڭ اۋىل ارالاس ەدى. العاشىندا بالالارمەن ويناپ ءجۇرىپ، قۇلاققا ءۇيىر بولعان ءتىل بىرتە-بىرتە ادەبيەتىنە الىپ باردى. كەيىنگى كەزدەگى جوعارى وقۋ ورنى ۇرىمشىدەگى ءومىر، قۇلجاداعى قىزمەت بۇل تىلدەرمەن ەتەنە جاقىن ەتتى. اناۋ جىلدارى «ادەبيەت ايدىنى» گازەتىنىڭ بەتىنە قىرعىزدان، ۇيعىردان اۋدارمالار بەرىپ ءجۇردىم. وسى كەزدە "قازاق ادەبيەتى" گازەتى، "جۇلدىز" جۋرنالى بەتتەرىندە جاريالانىپ ءجۇر. بۇگىنگە دەيىن ۇيعىر اقىن-جازۋشىلارىنان 30 باسپا تاباق كولەمىندەگى اڭگىمە، پوۆەست، ماقالا، ولەڭدەردى اۋدارىپ، باسپاسوزدە جاريا ەتتىم. وسىلايشا جالعاسقان جۇمىس 20 ب.ت. تۇراتىن احمەتجان ءاشيريدىڭ «ءدىلى زيا» رومانىن اۋدارۋعا الىپ كەلدى. احمەتجان اشيري – بۇگىنگى ۇيعىر ادەبيەتىنىڭ ۇزدىك وكىلى، جازۋشى-دراماتۋرگ، قازاقستان جازۋشىلار وداعى ۇيعىر ادەبي كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، ونداعان كىتاپتىڭ اۆتورى. «يديقۇت» دەپ اتالاتىن تاريحي ديلوگياسى ۇيعىر، ورىس، تۇرىك، اعىلشىن تىلدەرىندە جارىق كوردى. «ءدىلى زيا» رومانى بۇگىنگى زامان تاقىرىبىنا ارنالىپ جازىلعان، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قىزىعى مەن قيىندىعى قاتار ورىلگەن 20 جىلىن قامتيدى. باس كەيىپكەرى ءدىلمۇرات پىرمۇحامەت ۇلى قۋزييەۆ. ءبىر ادامنىڭ جەكە ءومىرى، ماقتاۋ مەن ماداق ەكەن دەپ قالماڭىز. روماندا كەڭەس وداعىنىڭ سوڭعى كەزدەرى مەن تاۋەلسىز قازاقستان قوعامى ءسوز بولادى. * يماني جانە ۇلتتىق بوياۋ؛ * تاعدىر، ءوسۋ جولى؛ * ادام بولۋدىڭ سىرى، ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن كۇرەسكەن كاسىپكەر ءومىرى، بايۋدىڭ باستى قۇپياسى؛ * وپالى ۇرپاق، اتا-انانىڭ قادىر-قاسيەتى. ودان وزگە دە كوپ ماسەلەلەر قامتىلعان. بۇل ۇيعىر حالقى ءۇشىن عانا ەمەس، قازاققا دا، كۇللى ادامزات حالقىنا كەرەك كىتاپ. ءدىلمۇرات قۋزييەۆ ارقىلى ءوربيتىن رومانعا احمەتجان اعامىز كوپ ەڭبەكتەنىپتى. ايتۋىنشا ءتورت جارىم جىل جازىلىپتى. بۇل «كىسىلىك كىتابى» نەمەسە «ءومىر ءسۇرۋ وقۋلىعى» دەۋگە تۇرارلىق ەڭبەك. بار جۇمىستى قايىرىپ قويىپ، ەكى ايدا اۋدارىپ ءبىتىردىم. ادام بولعىسى كەلگەن اكە-شەشەگە وپالى بالاسى بولعىسى كەلگەن كەز كەلگەن جاس قازاق وقىسا، كەتكەن ۋاقىتىنا وكىنبەس ەدى. ماعان اينا سەكىلدى سەزىلدى، قاراپ تۇرىپ ءمىنىمدى، بار مەن جوعىمدى بايقادىم. اللا قالاسا، الداعى كەزدە قازاق تىلىندە جارىق كورەدى. ادەبيەت ادامعا قىزمەت ەتەتىنى شىن بولسا، «ءدىلى زيا» (باسپا-باس اۋدارماسى "جۇرەگى نۇرلى"، "نۇرلى تەك") ءوز ماقساتىنا جەتكەن رومان. ۇيعىر ادەبيەتى دە ءتۇبىمىز ءبىر تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە مىقتى دامىعان. اۋدارماسى وزىق. كۇللى الەم ادەبيەتى جۇڭگو بەتىندە ۇيعىر تىلىندە تولىق سويلەدى. جالپى 20 ميلليوننان اسا جان سانى بار ۇلتتىڭ نەگىزىگى وتانى - شىعىس تۇركىستان. قاشقار، قوتان، اتۋش، اقسۋ، قۇمىل، ءۇرىمشى، قۇلجا قاتارلى وڭىرلەرگە قونىستانعان. قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە دەيىن جازۋشىلار قابدەش ءجۇمادىلوۆ، نۇرقاسىم قازىبەك، ۋاحاپ قىدىرحان، قۇرمانباي تولىبايەۆ، جاننات احمادي، ديداحمەت ءاشىمقان قاتارلى اعالارىمىز ەكى حالىقتىڭ ادەبيەتىنە كوپىر بولعان ەكەن. زيا سامادي، جامال بوساقوۆ، قىزمەت ابدۋللين، ءماسىمجان زۇلفۋحاروۆ سەكىلدى ۇيعىر قالامگەرلەرى قازاق وقىرماندارىمەن ادەبي ورتاعا تانىس. احمەتجان اشيري دە سول كلاسسيكتەردىڭ جالعاسى. تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭى جارقىراپ اتقان بۇگىنگى كۇنىمىز ءۇشىن دە ادەبي قارىم-قاتىناستار اسا واجەت دەپ ەسەپتەيمىن. ۇنامدى، وزىق ادەبيەت حالىقتاردى بىر-بىرىنە جاقىنداتادى. وزگە ۇلتتاردى جاقسىراق بىلە ءجۇرۋ ءۇشىن قالامگەرلەردىڭ ەڭبەگىنە جۇگىنۋدىڭ ارتىعى جوق دەپ بىلەمىن.