جاستار ماسەلەسى – قازىرگى تاڭدا بۇكىل الەمدى تولعاندىرىپ وتىرعان سۇراق ەكەندىگىنەن باستاۋ كەرەك شىعار. بۇگىندە الەمدە 1،8 ميللياردان استام ادام 15-29 جاس ارالىعىنداعى جاستار ساناتىنا جاتادى. ياعني، جەر شارىنىڭ ءاربىر ءتورتىنشى تۇرعىنى جاستار قاتارىنا كىرەدى دەگەن ءسوز. ولاردىڭ كوبىسى دامۋشى ەلدەردىڭ ۇلەسىنە كەلەدى. جاستار ۇلەسىنىڭ مۇنشالىقتى كوپ بولۋى بۇرىن سوڭدى بولماعان جاعداي.

قالىپتاسقان جاعداي جاستار الەۋەتىن پايدالانىپ ەكونوميكالىق دامۋعا ۇلكەن جول اشادى. الايدا، مۇنىڭ ەكىنشى جاعى دا بار ەكەندىگىن ەسكەرۋ قاجەت: سونشاما كوپ جاستاردىڭ الەۋمەتتىك تالاپتارىن قاناعاتتاندىرۋ، ءبىلىم بەرۋ، جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ سەكىلدى ماسەلەلەردى شەشۋ ءقايبىر ەلگە بولماسىن وڭايعا تۇسپەسى راس. سول سەبەپتى، جاستار ماسەلەسى قازىرگى تاڭدا الەمدىك دەڭگەيدە وزەكتى بولىپ تابىلادى.

وسى ورايدا، بۇل قازاقستاندى دا اينالىپ وتپەيتىنىن ايتۋ كەرەك. بۇگىندە، قازاقستاندىق جاستاردىڭ سانى 4 ملن-عا جاقىنداپ كەلەدى، ال 2025 جىلعا قاراي 5 ملن-نان اسادى دەگەن بولجام بار.

بۇعان دەيىنگى كەزەڭدەرگە قاراعاندا، قازىرگى تاڭداعى جاستاردىڭ ەكى نەگىزگى وزگەشەلىكتەرىن ايتىپ كەتۋگە بولادى. بىرىنشىدەن، بۇگىنگى جاستار - تولىقتاي تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قالىپتاسقان جاستار. ەكىنشىدەن، ولاردىڭ باسىم بولىگى - ينتەرنەت زامانىندا قالىپتاسقان جاستار. وسىلايشا، قازىرگى جاستاردىڭ ومىرگە دەگەن، تاريحقا دەگەن، ساياسي جانە ەكونوميكالىق ۇردىستەرگە دەگەن كوزقاراستارى، تالاپتارى اناعۇرلىم وزگەشە. مەملەكەت ءۇشىن وسىنىڭ بارلىعىن ەسكەرىپ، تۋىنداعان ماسەلەلەردى شەشە ءبىلۋ، جاستاردىڭ ساياسي، رۋحاني، الەۋمەتتىك تالاپتارىن قاناعاتتاندىرۋ وتە ماڭىزدى ەكەندىگىن ايتقىم كەلەدى.

2019 جىلدى جاستار جىلى دەپ بەلگىلەۋ وسى باعىتتاعى قادامداردى تاعى دا ءبىر ناقتىلاپ، ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالسا كەرەك. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، ۇستىمىزدەگى جىلى جاستاردى تولعاندىراتىن بارلىق باعىتتار بويىنشا جۇمىستى كۇشەيتۋ جوسپارلانىپ وتىر – ءبىلىم بەرۋ سالاسى، دەنساۋلىق ساقتاۋ، جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ، باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ، جاستاردىڭ سىرتقى ەلدەرگە اعىلۋىن توقتاتۋ جانە باسقالارى دا.

ەندى ەڭ باستىسى – اتالعان باعىتتارداعى ءىس-شارالاردىڭ قانشالىقتى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرىلاتىنىن قاداعالاۋ قاجەت. تەك العا قويىلعان قادامدار ساپالى جاسالعان جاعدايدا عانا جاستاردى تولعاندىراتىن ماسەلەلەردىڭ وڭتايلى شەشىلۋىنە قول جەتكىزۋگە بولادى.

جانىبەك ارىنوۆ

ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى قورى جانىنداعى الەمدىك ەكونوميكا جانە ساياسات ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى