105 جاسقا كەلگەن جاپون دارىگەرى شيگەاكي حينوحارا: «حانىمدار، كوپ ۇيىقتاپ، ديەتادا وتىرا بەرمەڭىزدەر!»
ۇزاق جاساۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ 
شىعىس – الەمدىك دانالىقتىڭ التىن بەسىگى. مەن ءۇشىن جاپون ەلى ءارقاشان ەرەكشە. ال دارىگەر حينوحارامەن تانىستىعىم تىپتەن كەرەمەت اسەر قالدىرعان ەدى. ول اقىرعى دەمىنە دەيىن ەمحانادا جۇمىس ىستەدى. 105 جاسقا كەلىپ دۇنيەدەن ءوتتى. ءبىزدىڭ عاسىردا ول سياقتى داناگويلەر وتە سيرەك. 
ونىڭ ءومىردى جەڭىلدەتەتىن ەرەجەلەرى وتە وڭاي. حينوحارا دارىگەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ تۋرالى داعدىلارىن وقىساڭ، تاڭ قالاسىڭ. 

باقىتتى ءومىردىڭ قۇپياسى:

1. كوڭىل كوتەر
قۋانىش - تاماق پەن ۇيقىدان ارتىق. «ادام كۇش-قۋاتتى تاماق پەن ۇيقىدان المايدى. كوڭىلى كوتەرىلگەندە قۋاتى ەسەلەنەدى. ەسىڭدە مە، بالا كۇنىڭدە تاماقتى ۇمىتىپ، ۇيقىنى ويلاماستان كۇنى-تۇنى ويناي بەرۋگە پەيىلدى بولۋشى ەدىڭ عوي؟ ەرەسەكتەر دە سونداي. ادام ءتانىن شەكتەپ، تاماق پەن ۇيقىنى قاتاڭ ۇستانۋى شارت ەمەس» دەيدى حينوحارا دارىگەر. 

2. دۇرىس تاماقتانۋ
جاپونداردىڭ ءومىر جاسىنىڭ ۇزاقتىعى – تاماقتى از ىشەتىندىگىنەن. تاڭەرتەڭ ءبىر شىنىاياق كوفە، ءسۇت نەمەسە اپەلسين شىرىنىنا ءزايتۇن مايىن قوسىپ ىشەدى. تاڭعى اسى وسىنداي-اق. تۇسكى استى وتكىزىپ جىبەرۋگە بولادى. نەمەسە ازعانتاي ەتىپ جەۋ كەرەك. پايدالى ىسپەن شۇعىلدانساڭ، تاماقتىڭ تۇك كەرەگى جوق. كەشكى اسقا كوكونىس، كۇرىش قوسىلعان بالىق جە. ەت جەۋدى ازايتۋ كەرەك. اپتاسىنا 100 گرامنان ەكى رەت ەت جەسەڭ، سول جەتكىلىكتى. 

3. الدىن الا جوسپارلا
قويىن داپتەرىڭە كەلەشەكتەگى ىستەردى ءتىزىپ جازا بەر. ويدىڭ ءبارى ورىندالادى. كەلەشەكتى ويلاعان كەزدە ارتىڭا قارايلامايسىڭ. بولماشىعا بولا قايعىرمايسىڭ. 

4. ءبىلىمىڭدى تاراتىپ ءجۇر
شيگەاكي حينوحارا جىلىنا 150 لەكسيا وقيتىن. ءار لەكسياسى – ءبىر جارىم ساعاتقا ۇلاساتىن. ءبىر جارىم ساعات بويى تىك قالپىندا، ءبىر وتىرماستان ساباق تۇسىندىرەدى ەكەن. 

5. دارىگەر ءبارىن ەمدەي المايدى
«ەگەر دارىگەر تۇسىنىكسىز تالداۋ جاسات، وتا جاساۋ كەرەك دەگەن كەزدە ودان ءوز بالاڭا، ەتەنە جاقىن تۋىستارىڭا دا وسى اقىلدى ايتار ما ەدىڭ دەپ سۇرا؟» دەيدى حينوحارا دارىگەر. مەديسينا كوممەرسيالى بولعالى ونىڭ پايداسىنان زيانى كوپ. ادامعا باسى ارتىق قايعىنىڭ نە كەرەگى بار؟ ەگەر ەمدەي الماسا، تۋراسىن ايتسىن. كەيدە دارىگەردىڭ ەمىنەن گورى سۇيىكتى ءانىڭدى تىڭداۋ، ۇيدەگى جانۋارىڭدى باققانىڭ كوبىرەك پايدالى. 

6. ءوزىڭدى اياما
ءتانىڭدى جاتتىقتىرۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە سپورتزالدان تابىلۋ شارت ەمەس. جاياۋ سەرۋەندە. ۆەلوسيپەد تەپ. جەدەلساتىدان گورى باسپالداقپەن كوتەرىلگەن جاقسى. تۇك ىستەمەگەننەن گورى الدەقايدا پايدالى. ديۆان – ادام بالاسىنىڭ دۇشپانى. ەستى ادام بەلسەندى دەمالىستى تاڭداسىن. 105 كەلگەن حينوحارا ەكى باسپالداقتى اتتاپ جۇرەتىن. اياعىنىڭ بۇلشىقەتىن سولاي شىنىقتىراتىن. 

7. وقى! 
ساعان عانا شابىت سىيلايتىن كىتابىڭدى تاۋىپ ال. ومىرلىك ماقساتىڭدى انىقتاۋعا سەپتەسسىن. حينوحارا روبەرت براۋنينگتىڭ «اببات فوگلەر» كىتابىن وقىڭدار دەپ اقىل ايتادى. «ومىردە جانە ونەردە الىنباس قامالدارعا ۇمتىلۋ كەرەك. شەڭبەر سىزعىڭ كەلسە، ءومىر-باقي سىزىپ بىتىرمەستەي وراسان زور بولسىن. بىزگە سول شەڭبەردىڭ ءبىر شەتى عانا كورىنەدى. قالعانى ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەن دە، كوڭىل سارايىمىزدان تىسقارى قالادى». 

8. ۋايىم – ۇكىم ەمەس! 
ءبىزدىڭ زامانداعى اۋرۋحانالاردا كوڭىلدى كوتەرەتىن دۇنيە كوبىرەك بولۋى ءتيىس: مۋزىكا، بي، جانۋارلار. كوركەم تەراپيا دارىدەن ارتىق ەمدەيدى. نازارىڭدى دەرتىڭنەن باسقا ءبىر قىزىقتى نارسەگە اۋدار. سوندا اۋرۋ تۋرالى اپ-ساتتە ۇمىتاسىڭ. 

9. قۇندىلىقتاردى قايتا باعالا
بايلىققا قۇمارتقان ادام ومىردەگى باستى قۇندىلىقتاردى ۇمىتادى – ماحاببات، قامقورلىق، مەيىرىم. حينوحارا: «ەستەرىڭدە بولسىن: سەنىڭ سىن ساعاتىڭ قاشان تۋاتىنىن بىلمەيسىڭ. داۋلەتتى وزىڭمەن بىرگە كورگە اكەتە المايسىڭ». 

10. عىلىم ونەر سياقتى
عىلىمي فورمۋلامەن، قاناتتى سوزدەرمەن ادامعا كومەكتەسە المايسىڭ. دەرت ادام جانىمەن تىعىز بايلانىستى. ادامدار ءار ءتۇرلى. سوندىقتان ەم جولى دا ءار ادامعا ساي جەكەلەي جاسالۋى ءتيىس. 

11. كەزدەيسوق جاعدايعا دايىن بول
ادام ءتانى سان الۋان عاجاپتى جاساي الادى. شيگەاكي حينوحارا سوعىس كەزىندە تۇتقىنعا ءتۇسىپ، تەك وزىنە سەنىپ امان قالعانىن ايتادى. ادامنىڭ ءوز تانىنە دەگەن زور ماحاببات مەن قۇرمەت كەز كەلگەن قيناۋ مەن قورلاۋدان الىپ شىعادى. 

12. ۇستازىڭدى تاپ
ۇلگى ەتەتىن، ونەگە الاتىن ادامىڭدى تاپ. بار كۇشىڭدى جۇمساپ، ونى باسىپ وزۋعا تىرىس. حينوحارانىڭ قاھارمانى اكەسى بولعان. كەيىننەن باسقا دا تۇلعالارعا قاراپ ۇلگى العان. «قيىن جاعدايعا تۇسكەن كەزدە، مەن ۇلگى ەتەتىن ادامدار وسى جاعدايدا قايتەر ەدى دەپ ويلايمىن». 

13. ۇزاق ءومىر ءسۇرۋ – بۇل عاجاپ
ءومىردىڭ ءار ءساتىن، ءار مينۋتىن باعالا. ءار كۇنىڭ وتكەن كۇننەن ارتىق. وزگەلەر تۋرالى ۇمىتپا. جاسىڭ 60 اسقان سوڭ شاماڭ جەتكەننىڭ بارىنە كومەكتەسە بەر. اقىسىنا ەشتەڭە سۇراما. ءتىرى جۇرگەننىڭ ءوزى – سەن ءۇشىن زور باقىت. 

شيگەاكي حينوحارا 105 جاسقا كەلىپ، 2017 جىلدىڭ 18 شىلدەسىندە دۇنيە سالدى. اقىرعى دەمى تاۋسىلعانشا ول توكيوداعى اۋليە لۋكا اتىنداعى حالىقارالىق ەمحانانىڭ پرەزيدەنتى بولىپ قىزمەت اتقاردى. سوعان دەيىن ەم جۇرگىزدى. قويىن داپتەرى بەس اي كەلەشەكتى قامتىپ جوسپارلانىپ قويىپتى. 
ۇزاق جاساۋ، تولىققاندى ءومىر ءسۇرۋ تۋرالى اڭگىمە وقۋ قىزىق ەمەس، ال مۇنداي اقىلدى ىسكە اسىرۋ تىپتەن قيىن. بالكىم، بۇل باقىتتىلارعا عانا بۇيىراتىن ب ا ق شىعار. 

ديانا لينن 
اۋدارعان: شىنار ءابىلدا

ۇسىنعان: ماقپال سەمباي