ۋاقىت پاراسى، زامان ايناسى، ءتىلدىڭ ءحالى، عىلىم ءداۋىرى جانە ءبىز...
«جاس كەلسە، ىسكە» دەگەن قازاقتىڭ ۇلىمىز. ۇلت تاريحىنداعى ۇلى دۇربەلەڭدەردەن، قيىن-قىستاۋ كۇندەردەن امان شىعىپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جەتۋىمىز – بابا قانىمەن بەرىلگەن تەكتىلىك ناتيجەسى. بۇل تەكتىلىك مەنىڭ جانە بارشا قانداس باۋىرىمنىڭ بويىندا ساقتالعان.
ءقازىر ەلىمىزدە «ۇلت تاريحىنداعى ۇلى بەتبۇرىستار» دەۋگە كەلەتىن ايتۋلى وزگەرىستەر ءجۇرىپ، ءداۋىر شەشىمدەرى قابىلدانىپ جاتىر. سانانىڭ اشىقتىعى، رۋحانياتتىڭ ازاتتىعى، ءتىلدىڭ تازالىعى، كوڭىل كوكجيەگىنىڭ كەڭدىگى – ءداۋىر كەلبەتىندە باعالاناتىن العاشقى قۇندىلىقتار.
وسىناۋ كەزەڭدە قازاققا قويىلاتىن، قازاق جاستارىنا، تۇتقا ۇستار بۋىنعا قويىلاتىن تالاپ قانداي؟ مەنىڭشە، بۇل جاعدايدا وسكەلەڭ ۇرپاققا قويىلار تالاپتى ءۇش كەزەڭگە بولگەن ءجون.
العاشقىسى – «ءبىز كىمبىز، قايدا بارامىز؟» دەگەن سۇراقتى وزىنە قويىپ، اينالاسىن تانىپ، ءوزىن تانىپ، كۇللى عالامنىڭ بەتبۇرىسىن اڭعارۋ.
ەكىنشىسى – الەم حالقىنىڭ بەلگىلى ءبىر مولشەرى ءتورتىنشى يندۋستريالىق ريەۆوليۋسياعا اياق باسىپ جاتقانىن كورە ءبىلۋ. سوعان وراي ادامزات بالاسىنا ءناسىپ بولعان عىلىمنان ادا قالماي، ءوز نەسىبەسىن الۋ جانە سول ارقىلى ەل دامۋىنا سۇبەلى ۇلەس قوسۋ.
ءۇشىنشىسى – ۇلتتىق قازىقتان الشاقتاماۋ ءھام انا تىلىنە جاناشىرلىق تانىتۋ. ءاربىر ەڭبەگىڭدى ۇلت بولاشاعى ءۇشىن، ەل يگىلىگى ءۇشىن، حالىق رازىلىعى ءۇشىن جاساۋ.
اسىلىندە، قازاقتى قازاق ەتىپ كەلە جاتقان دۇنيەلەر – تاۋبە مەن شۇكىر. ارينە، بارىنا تاۋبە، جوق بولسا، قاناعات ەتىپ عۇمىر كەشىپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ ومىرشەڭ ەكەنى انىق. دەسەك تە، جاس بۋىنعا ۇلكەن مىندەت، جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى پارىز ارتىلىپ وتىر. ول – باسەكەگە قابىلەتتى، انا ءتىلىن جانە الەمدىك قارىم-قاتىناس رەتىندە قولدانىستا جۇرگەن تىلدەردى مەڭگەرگەن، عىلىمعا قۇشتار، الەۋەتى جوعارى ازامات بولۋ.
اڭگىمە توركىنىن تۇسىنگەن بولارسىزدار. قازاق ءتىلىنىڭ ومىرشەڭ ەكەندىگى راس. بۇل ءتامسىلىمىز تاريح قويناۋىنداعى سان عاسىرلىق ناۋبەتتەرمەن ايعاقتالادى. ءبىراق عالامشاردا ءتورتىنشى يندۋستريالىق ريەۆوليۋسيا باستالىپ جاتقان تۇستا بارعا قاناعات ەتىپ، ولمەستىڭ كۇنىن كەشىپ ءجۇرۋدى ىسىرا تۇرعان ابزال. ويتكەنى، ءاربىر ازامات، ءاربىر جاس بۋىن وكىلى – قوعامنىڭ، مەملەكەتتىڭ مۇشەسى. سوندىقتان، انا ءتىلىمىزدىڭ دامۋ شەڭبەرىن، قولدانىس اياسىن كەڭەيتە ءتۇسۋىمىز شارت.
ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ «قازاق» گازەتىندە جازعان ءبىر ماقالاسىندا مىناداي ءتامسىل بار: «قازاق قيامەتكە دەيىن قازاق بولىپ قالا بەرەدى». ۇلت قايراتكەرى ۇرتىنان ۇعىمسىز ءسوز شىعارسىن با؟!
تاريح - بىزگە قالاي ماقتانساق تا ارگۋمەنت بولارلىق ازىق. قازاقتىڭ كىم اكەنىن الەمگە تانىتار، مويىنداتار كۇن جەتتى. ەندىگى ۋاقىتتا عالام جۇرتشىلىعىن ات قۇلاعىندا ويناعان شاباندوزىمىزبەن، تاڭدى تاڭعا ۇرىپ داستان سوعاتىن جىراۋىمىزبەن، دالا ۇردىسىمەن تاڭداندىرۋىمىز نەعايبىل.
الەم نەنى مويىندايدى، نەندەي قۇندىلىقتارعا باس ۇرادى بۇگىندە؟ ارينە، عىلىمي جاڭالىقتارعا، ۇزدىك تەحنولوگيالارعا، كولىك ءوندىرىسىنىڭ جاڭالىقتارىنا، جاساندى ينتەللەكت ەرەكشەلىكتەرىنە، ەكونوميكاعا، اۋقاتتى ادامداردىڭ باسەكەلەستىگىنە، ەڭسەلى ءارى ارحيتەكتۋرالىق قۇرىلىسى ەرەكشە عيماراتتارعا قۇل كۇللى ادامزات ۇرپاعى. مىنە، وسى سالالارداعى اقساپ تۇرعان انا ءتىلىمىزدىڭ احۋالىن اياققا تۇرعىزا الساق، بۇل - ءبىزدىڭ ۇلت بولاشاعى، ەل بۇگىنى، كەلەر ۇرپاق الدىندا وتەگەن ازاماتتىق پارىزىمىز.
كۇرە جولدان بۇرا تارتىپ مۇراتقا جەتپەيمىز. سوندىقتان، الەمدىك ارەنادا ەكونوميكاسى باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەردىڭ وتىزدىعىنا كىرۋ ءۇشىن جوعارىدا اتالعان باعىتتارعا كۇش سالۋىمىز كەرەك.
البەتتە، بۇل سوزدەرىم ارقىلى مەن جالپى قازاق جۇرتىنىڭ اسپانىنا ناداندىقتىڭ قارا بۇلتىن ۇيىرۋدەن اۋلاقپىن. ورىسشا سويلەسە ورىستى، اعىلشىنشا سويلەسە اعىلشىندى جولدا قالدىرار قازاق بالاسىنىڭ قاراسى كوبەيىپ كەلە جاتقانى قۋانتادى، ارينە. ءبىراق ءبىز وزگەلەردىڭ الدەقاشان دالەلدەپ، بوساعا قازىعىن بەرىك قاققان ءتىلىن پايدالانىپ، عىلىمعا كۇش سالۋدان بولەك، ءوز انا ءتىلىمىزدى الەمدىك دارگەيگە كوتەرىپ، قولدانىس اياسىن كەڭەيتە الساق، عىلىميلاندىرا الساق، تەحنولوگيا تىلىمەن ۇشتاستىرساق قايىرلىراق بولماس پا؟!
اۆتور: جۇلدىز مۇقانوۆا
پىكىر قالدىرۋ