مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، زاڭگەرلەر، ەكونوميستەر، الەۋمەتتىك جەلى بەلسەندىلەرى، پارتيا مەن ءتۇرلى ۇيىمداردىڭ مۇشەسى. ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ كەشە بەلگىلى بولعان قۇرامى توپتاپ ايتقاندا وسىنداي.
پرەزيدەنتتىڭ كونسۋلتاتيۆتىك ورگان قۇرىلاتىنى تۋرالى مالىمدەمەسىنەن سوڭ قوعامدا اتالمىش كەڭەستىڭ ومىرشەڭدىگى مەن تيىمدىلىگى توڭىرەگىندە ءتۇرلى اڭگىمە وربىگەنى بەلگىلى. يدەيا جاقتاۋشىلارى ديالوگ الاڭىنىڭ قاجەتتىلىگىن باستى ءۋاج رەتىندە ۇستاندى. سول ارقىلى الەۋمەتتىك تۇيىتكىلدەر شەشىلىپ، حالىقتىڭ تالاپ-تىلەگى جوعارىعا جەتەدى، مۇمكىندىگىنشە شەشىلەدى دەلىندى. ال قارسى تاراپ بۇرىن بولعان وسى تاعىلەتتەس ۇيىمداردىڭ ءساتسىز تاجىريبەسىن العا تارتىپ، بۇل قادامدى نارازىلىق كوڭىل-كۇيدىڭ اۋانىن باسقا ارناعا اۋدارۋ ارەكەتى دەپ باعالادى.
راسىندا دا ۇيىم توقايەۆ ويلاپ تاپقان نوۋحاۋ ەمەس-تى. بۇعان دەيىن دە قوعامداعى ساياسي-الەۋمەتتىك احۋال شيەلەنىسكەن تۇستا وسى سىندى ورگاندار قۇرىلعان بولاتىن. اۋەلى ەسكە 2004 جىلعى پارلامەنت سايلاۋى تۇسەدى. حالىق اراسىندا ۇلكەن تانىمالدىلىققا يە بولعانىنا قاراماستان سول كەزدەگى وپپوزيسيالىق «اق جول» پارتياسى سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا تومەن داۋىس جينادى. پارتيانىڭ تەڭ ءتوراعاسى بولعان مارقۇم التىنبەك سارسەنبايەۆ سايلاۋدى زاڭسىز دەپ ەسەپتەيتىنىن مالىمدەگەن سوڭ قوعامدا ساياسي بەلسەندىلىك ارتا ءتۇستى. ناتيجەسىندە دەموكراتيا جانە ازاماتتىق قوعام ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا قۇرىلدى. الايدا ەشقانداي دا ساياسي رەفورمالار جاسالعان جوق. ارادا ەكى جىل وتكەندە التىنبەك سارسەنبايەۆتىڭ قاستاندىقتان قازا تاپقانى عانا ويعا ورالىپ وتىر.
كەرىسىنشە 2016 جىلى جەر ماسەلەسى تۇسىندا قۇرىلعان كوميسسيا جۇمىسىنا وڭ باعا بەرۋگە بولادى. جۇمىس توبى كوشەگە شىققان حالىقتى كەلىسسوز ۇستەلىنە وتىرعىزىپ، ماسەلەنى بايىپتى تالقىلاۋعا قول جەتكىزدى. سوڭىندا جەردى جەكەمەنشىككە ساتۋ، شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋدى كوزدەيتىن داۋلى زاڭعا 5 جىلعا ماراتوريي جاريالاندى. ول كەزدە «كەڭەسىپ پىشكەن تون كەلتە بولمادى».
ال بۇل جولعى ۇيىم بۇعان دەيىنگى ديالوگ الاڭدارىنان اۋقىمدىلىعىمەن ەرەكشەلەنبەك. تۇراقتى تۇردە جۇمىس ىستەيتىن كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەس پرەزيدەنتكە قوعامداعى ماسەلەلەردى ەسكەرۋگە، قوعام وكىلدەرىمەن تىكەلەي ديالوگ ارقىلى پىكىر الماسۋ بارىسىندا ءتيىستى باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ كۇتىلۋدە. جۇرتشىلىقتىڭ، ازاماتتىق قوعامنىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ، ماڭىزدى پروبلەمالاردى تالقىلاۋ دا ۇيىم ماقساتتارىنىڭ نەگىزگىلەرىنىڭ قاتارىندا. ۇيىم جۇمىسىنىڭ بارىسى مەن باعىتى تامىزدا وتەتىن العاشقى وتىرىستا بەلگىلى بولادى.
ءىس جۇزىندە شىنايى سەنىم ۇيالاتارلىقتاي ۇلتتىق كەڭەسكە اينالۋ ءۇشىن ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ الدىندا كوكەيتەستى، تاعدىرشەشتى تالاي مىندەتتەر تۇر. اۋەلى ۇيىم جۇمىسى ناۋقانشىلدىقتان ادا، جۇيەلى بولۋى ءتيىس. كريزيستىك سيتۋاسيالاردا عانا تىعىرىقتان شىعارار جول تابۋدىڭ امالىن جاساماي، تۇيىتكىلدەردىڭ توركىنىنە ءۇڭىلىپ، ماسەلەنىڭ سالدارىمەن ەمەس، سەبەبىمەن كۇرەسۋدى قولعا الۋى قاجەت. حالىققا قۇرعاق ءسوز، پايداسىز باسقوسۋلار قىزىقسىز. پارالەلدى الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي كۇيدەن شارشادى. ەندى ول ديالوگتىڭ تەڭ قۇقىلى قاتىسۋشىسى بولعىسى كەلەدى. مارتين ليۋتەر كينگ «بۇلىك – تىڭدالماعانداردىڭ ءتىلى» دەپ ايتپاقشى، بيلىك بۇقارامەن شىنايى ديالوگ قۇرعىسى كەلسە الاڭعا شىققانداردى اباقتىعا قاماماي، ولاردىڭ ۇنىنە قۇلاق ءتۇرۋى ءتيىس.
قوردالانعان ماسەلەلەردى شەشۋدە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جاعدايى نازاردان تىس قالماعانى ءجون. ەلدى قۇراۋشى قازاق حالقى ءوز وتانىندا ەكىنشى سورتتى ۇلت بولعىسى كەلمەيدى. اۋىق-اۋىق ورىن الىپ جاتقان ءتىل توڭىرەگىندەگى داۋلار ماسەلەسىنىڭ ءسات-سايىن وزەكتىلەنىپ، وتكىرلەنىپ بارا جاتقانىن كورسەتۋدە. ماسەلە ۋشىعىپ، قاقتىعىستارعا ۇلاسپاي تۇرعاندا دەرەۋ شەشىلۋى كەرەك.
سەنىم ۇدەسىنەن شىعۋدا كەڭەس مۇشەلەرى مەن باسشىلىعىنداعىلار ارتىلعان جاۋاپكەرشىلىك جۇگىنىڭ اۋىرلىعىن تۇسىنەتىنى انىق. ويتكەنى بۇگىندە حالىقتىڭ كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ. ساياسي بەلسەندىلىگى جوعارى. ازاماتتىق قوعام پرينسيپتەرى ەلدە باتىل ەنۋدە. حالىقتىڭ وڭ وزگەرىستەردى توسىپ جۇرگەنىنە كوپ بولدى. ەندى ناقتى شارا، ناقتى ناتيجە عانا كۇتەدى. سوندا عانا حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن جوعالعان سەنىمىن قايتارۋ مۇمكىن بولماق. جۋىردا مەملەكەت باسشىسى توقايەۆ The Wall Street Journal-عا بەرگەن سۇقباتىندا ساياسي رەفورماسىز ەكونوميكالىق دامۋعا جەتۋ مۇمكىن ەمەستىگىن ايتقانى ەستە. ەندى سول سوزدەر ناقتى ءىس جۇزىنە اسسا يگى.
پىكىر قالدىرۋ