كوپ وتپەي دونالد ترامپ اقش اسكەري-تەڭىز كۇشتەرىنە امەريكالىق اسكەري كەمەلەرگە قىسىم جاسايتىن كەز كەلگەن يراندىق جىلدام قايىقتاردى اتىپ، جويىپ جىبەرۋدى بۇيىردى.

اقش پرەزيدەنتىنە يران دا دەرەۋ قاتال جاۋاپ قاتتى. پارسى شىعاناعىندا تەگەران قاۋىپسىزدىگىنە ءقاۋىپ تونگەن جاعدايدا «كەز-كەلگەن امەريكالىق تەرروريستىك كۇشتى» جوياتىنىن ايتتى.

بۇل ەكى ەل اراسىنداعى شيەلەنىستەر قايتادان ۋشىعىپ بارادى. اسىرەسە، يران رەسپۋبليكالىق گۆاردياسى ەلدىڭ العاشقى اسكەري سپۋتنيگىن وربيتاعا ءساتتى ۇشىرۋى ەكى ەل اراسىنداعى تەكەتىرەس پەن ءقاۋىپتى ۇلعايتتى.

ءبىر قىزىعى، يران اسكەري سپۋتنيگىن ۇشىراعان سوڭ، ترامپتىڭ قاتقىل ءۇنى باسەڭدەگەنى سەزىلدى. كەرىسىنشە، يراندىق تاراپ قاتاڭ مالىمدەمەلەر جاساپ ۇلگەردى. 

مەملەكەتتىك تەلەارنالارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، يراننىڭ ەليتالىق ريەۆوليۋسيالىق گۆاردياسىنىڭ جەتەكشىسى حوسەين سالامي: «مەن اسكەري-تەڭىز كۇشتەرىمىزگە يراننىڭ اسكەري نەمەسە اسكەري ەمەس كەمەلەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ءقاۋىپ توندىرەتىن كەز كەلگەن امەريكالىق تەرروريستىك كۇشتەردى پارسى شىعاناعىندا جويۋدى بۇيىردىم. پارسى شىعاناعىنىڭ قاۋىپسىزدىگى يراننىڭ ستراتەگيالىق باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى» - دەدى.

– مەن امەريكالىقتارعا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدى، سۋ شەكارامىزدى، تاسىمالداۋ قاۋىپسىزدىگىمىزدى جانە قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىمىزدى قورعاۋدا قاتال جانە بايسالدى ەكەنىمىزدى ايتامىن جانە ءبىز كەز كەلگەن ديۆەرسياعا باتىل جاۋاپ بەرەمىز. امەريكالىقتار ءبىزدىڭ كۇشىمىزدى بۇرىننان بىلەدى جانە ودان ساباق الۋ كەرەك، – دەدى ول.

تەگەراننىڭ اشۋىن تۋدىرعان ترامپتىڭ تۆيتتەردەگى جازباسى ەدى. 

ترامپ تۆيتتەردە: «مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ اسكەري-تەڭىز كۇشتەرىنە، تەڭىزدەگى كەمەلەرىمىزگە قىسىم جاسايتىن بولسا، كەز-كەلگەن جانە بارلىق يراندىق قارۋ-جاراقتاردى اتىپ، جويۋدى تاپسىردىم»- دەپ جازعان. 

ءبىر قىزىعى، بريفينگتە ترامپ اسكەري قىزمەتتىڭ ەرەجەلەرىن وزگەرتپەيتىنىن ايتتى. 

– ءبىز ولاردىڭ زەنيتتىك قايىقتارى ءبىزدىڭ قايىقتارىمىزدى قورشاپ، قايىقتارىمىزدى ارالاپ، سايراڭداپ ءجۇرۋىن قالامايمىز، – دەپ بريفينگتە سويلەگەن دونالد ترامپ تۆيتتەردەگى جازباسى اسكەري ءتارتىپتى وزگەرتپەيتىنىن ءبىلدىردى. 

اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى مايك پومپەو تەگەراننىڭ اسكەري سپۋتنيگىن وربيتاعا ءساتتى جەتكىزگەنى جايىندا، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ يادرولىق قارۋعا ارنالعان راكەتالارمەن جۇمىس ىستەۋدى توقتاتۋعا شاقىرعان قارارىن يراننىڭ بۇزعانىن ايتىپ، تەگەراندى ايىپتادى.

ول تاعى يراننىڭ «جاساعان ىستەرى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋ" كەرەكتىگىن ايتتى.

پومپەونىڭ الاڭداۋىنىڭ دا ۇلكەن سەبەبى بار: بۇل – كەيبىر ساراپشىلاردىڭ قۇپيا عارىشتىق باعدارلاما دەپ سيپاتتاعان كۇدىكتەرىن راستادى. ۇشىرىلىم يرانعا قۇرلىقارالىق بالليستيكالىق زىمىرانداردى جاساۋعا كومەكتەسۋى مۇمكىن. "مۇنداي تەحنولوگيانى قولدانۋعا بولا ما؟" دەگەن ماسەلە دە ساراپشىلاردى الاڭداتۋدا. يراننىڭ قازىرگى ۋاقىتتا قىسقا جانە ورتا قاشىقتىقتاعى زىمىراندارى بار. ەگەر سارسەنبىدەگى ۇشىرىلىم ءساتتى بولسا، بۇل يران مەن اقش اراسىنداعى شيەلەنىستى ارتتىرادى. كەيبىر ساراپشىلار ءتىپتى تەگەران وربيتاعا جەتكەن اسكەري سپۋتنيك ارقىلى ۆاشينگتوندى نەمەسە امەريكانىڭ كەز كەلگەن قالاسىن اتۋى مۇمكىندىگىن ايتادى.

اقش-يران قايشىلىعى سوڭعى ۋاقىتتا قاتتى كۇشەيۋدە.

3 قاڭتاردا اقش يراكتاعى ەليتالىق «كۋدس كۇشتەرىنىڭ» باسشىسى قاسەم سولەيمانيدى ۇشقىشسىز ۇشاقپەن ءولتىردى.

يران بەس كۇننەن كەيىن يراك بازاسىنداعى اقش اسكەرلەرىنە زىمىرانمەن شابۋىل جاسادى.

2018 جىلى دونالد ترامپ يرانعا قارسى سانكسيالاردى قايتارىپ، يران مەن باسقا دا الەمدىك دەرجاۆالار اراسىنداعى يادرولىق كەلىسىمنەن شىقتى.

قاسەم سولەيماني ولتىرىلگەن سوڭ، يران «قاتال كەك» الاتىنىن مالىمدەپ، «كۇندى تۇنگە اينالدىرۋعا» ۋادە بەرگەن.

قاسەم سولايمانيدىڭ ءولتىرىلۋىن كوپتەگەن جوعارى لاۋازىمدى يراندىقتار «سوعىس تۋرالى مالىمدەمە» دەپ قابىلداعان بولاتىن.