"ءوز كورىمىزدى ءوزىمىز قازىپ جاتىرمىز". الەم ليدەرلەرى كليمات سامميتىندە نە ايتتى؟

/image/2021/11/02/crop-9_8_433x886_climate_summit_ap.jpeg

ۇلىبريتانيا پرەمەر-مينيسترى بوريس دجونسون گلازگو قالاسىندا بۇۇ-نىڭ "COP26" دەپ اتالاتىن كليماتتىق كونفەرەنسياسىن اشىپ، الەمنىڭ "ەكولوگيالىق اقىرزامانعا" جاقىنداپ كەلە جاتقانىن ەسكەرتتى.

بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريش تە ەكولوگيالىق جاعدايعا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ،  "ءبىز ءوز كورىمىزدى ءوزىمىز قازىپ جاتىرمىز" دەپ ايتتى.

اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن جاھاندىق جىلىنۋدىڭ الدىن الىپ، الەم كوشباسشىلارىن بۇل قيىندىقتى جەڭۋگە شاقىردى. بايدەن "پارنيكتىك گازداردى ازايتۋ جانە قازبا وتىندارىنان تاۋەلسىزدىك بولۋ – جۇمىسپەن قامتۋ جاعدايىنا كەرى اسەر ەتەدى" دەگەن ارگۋمەنتكە قارسى شىقتى. ول كولىكتى ەلەكترلەندىرۋ، كۇن باتارەيالارى مەن جەل تۋربينالارى جەلىلەرىن سالۋ "كاسىپوداقتارداعى جاقسى، اقىلى جۇمىس ورىندارىن" كوبەيتەتىنىن ايتتى.

جيىندا ورمان ورتتەرىنىڭ، قۇرعاقشىلىقتىڭ جانە كليماتقا بايلانىستى باسقا دا اپاتتاردىڭ كوبەيگەنى ايتىلدى.

بايدەن سونداي-اق ءوز اكىمشىلىگىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگياسىن جاريا ەتتى. ونىڭ سوزىنشە، اقش 2050 جىلعا دەيىن زياندى گازداردىڭ اۋاعا شىعارىلۋىن تولىقتاي توقتاتادى. سونىمەن قاتار، بايدەن اقش-تىڭ كليمات تۋرالى پاريج كەلىسىمىنەن شىعىپ كەتكەنى ءۇشىن كەشىرىم سۇرادى. الايدا، بولاشاقتا بۇل جاعىنان الەمگە ۇلگى بولاتىنىنا سەنەتىنىن جەتكىزدى.

بايدەن ءسوز سويلەگەننەن كەيىن فرانسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون ساحناعا شىعىپ، ءۇش قۇندىلىقتى باسا ايتتى: امبيسيا، ىنتىماقتاستىق جانە سەنىمدى نەگىز ەتىپ، كليماتتىڭ وزگەرۋىن اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن بىرگە كۇش سالۋعا شاقىردى.

ۇلىبريتانيا پرەمەر-مينيسترى بوريس دجونسون جاھاندىق جىلىنۋدى 1،5 ° C (2،7 ° F) دەيىن ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن كومىرتەگى قالدىقتارىن تەز ارادا شەكتەۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول جەتكىزۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى. ءقازىردىڭ وزىندە الەم 1،1°C-قا جىلىنعان. الداعى ونجىلدىقتا زياندى قالدىقتاردى قىسقارتقاننىڭ وزىندە، بولجامدار بويىنشا 2100 جىلعا قاراي تەمپەراتۋرا 2،7 ° C-عا كوتەرىلەدى.

دجونسون گلازگوعا جينالعان 130-دان استام الەمدىك كوشباسشىنىڭ ورتاشا جاسى 60-تان اسقانىن، ال كليماتتىڭ وزگەرۋىنەن ەڭ اۋىر زارداپ شەگەتىن ۇرپاق ءالى تۋماعانىن اتاپ ءوتتى.

دجونسون كومىرمەن جۇمىس ىستەيتىن ەلەكتر ستانسيالارى مەن بەنزينمەن جۇمىس ىستەيتىن كولىكتەردى توقتاتۋعا، سونىمەن قاتار باي ەلدەر جاسىل ەكونوميكاعا كوشۋگە جانە كليماتتىڭ ناشارلاۋىنا بەيىمدەلۋگە كومەكتەسۋ ءۇشىن كەدەي ەلدەرگە قولما-قول اقشا اۋدارۋعا شاقىردى.

ۇلىبريتانيا پاتشايىمى ەليزاۆەتا II ۆيدەو جانە حات ارقىلى "تاريح كورسەتكەندەي، مەملەكەتتەر ورتاق ماقساتتا بىرىككەندە، ءارقاشان ءۇمىت ۇشقىنى بولادى" دەگەن قولداۋىن جولدادى. ۇلىبريتانيا حانزاداسى چارلز الەم كوشباسشىلارىنا "ءبىزدىڭ اياۋلى عالامشارىمىزدى قۇتقارۋ كەرەك" ەكەنىن ايتىپ، "الەمنىڭ كوزى مەن ءۇمىتى سىزدەردە" دەپ ءار ەلدىڭ باسشىلارىنا ءسوز ارنادى.

كەشقۇرىم سويلەگەن ءۇندىستاننىڭ پرەمەر-مينيسترى نارەندرا مودي 2070 جىلعا دەيىن ءۇندىستان كومىرتەگىسىز كەزەڭگە اياق باساتىنىن جاريالادى. مودي ءۇندىستان الەم حالقىنىڭ 17 پايىزىن، ءبىراق جاھاندىق زياندى قالدىقتاردىڭ 5 پايىزىن عانا قۇرايتىنىن اتاپ ءوتتى.

دەگەنمەن، سامميتكە قاتىسپاعان دا ەلدەر بولدى. COVID-19 پاندەمياسى كەزىندە ءوز ەلىنەن شىقپاعان جۇڭگو ءتوراعاسى سي سزينپين دە، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين دە گلازگوداعى ءسامميتتىڭ ەشبىر كەزەڭىندە بولمايدى.

تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان دا گلازگوعا بارمادى. ول جوسپارىن وزگەرتۋ سەبەبىن ايتپادى. كونفەرەنسيا 12 قاراشاعا دەيىن جالعاسادى.

"COP26" كليماتتىق ءسامميتىنىڭ ءبىرىنشى ءىرى كەلىسىمىندە 100-دەن استام الەمدىك كوشباسشى 2030 جىلعا قاراي ورمان وتاۋدى توقتاتۋعا جانە قايتا ورمان وسىرۋگە ۋادە بەردى. 

كەلىسىمگە 19،2 ميلليارد دوللار شاماسىنداعى مەملەكەتتىك جانە جەكە قاراجات كىرەدى. 

كەلىسىمگە قول قويامىز دەگەن ەلدەر، سونىڭ ىشىندە كانادا، برازيليا، رەسەي، جۇڭگو، يندونەزيا، كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسى جانە اقش سياقتى ەلدەر الەمدەگى ورمانداردىڭ شامامەن 85%-ىنا يە.

قارجىنىڭ ءبىر بولىگى بۇلىنگەن جەرلەردى قالپىنا كەلتىرۋگە، ورمان ورتتەرىن جويۋعا جانە جەرگىلىكتى قاۋىمداستىقتاردى قولداۋ ءۇشىن دامۋشى ەلدەرگە جىبەرىلەدى.

قاتىستى تەگتەر :

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار