بىردە ءبىر-بىرىن اياۋسىز سوعاتىن وقۋشىلاردى كورسەك، كەيدە ۇستازدار ءوز پانىمەن بىرگە ادام ۇرۋدان دا ساباق بەرىپ جاتادى. اسكەرگە دايىنداعانى ما، كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر، ءسوزى وتپەگەن ەر بالالارعا كۇش كورسەتۋ دەگەن ەسكى ادەتتەرى ءالى قالماپتى.

اقمولا وبلىسى ارشالى اۋدانىندا مەكتەپتەردىڭ بىرىندە ءمۇعالىم وقۋشىنىڭ باسىن تاقتاعا سوققان  ۆيدەوسى جەلىنى شۋلاتتى. سونداعى پەداگوگ ءسوزى: "نە ىستەپ وتىرسىڭ؟ نەگە مەنى سىيلامايسىڭ؟».

كەيىن انىقتالعانداي وقۋشىنىڭ بار ايىبى – رۇقساتسىز ارتىنا بۇرىلىپ، قالام سۇراعانى ەكەن. دارەجەسىن عانا كورسەتپەك بولعان ءمۇعالىم باعىنباعان وقۋشىلاردى ورتاعا شىعارىپ تارتىپكە سالماق بولادى.

ءبىلىمنىڭ باسى – وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناس جاساپ ۇيرەنۋ. قۇرمەت سۇراماستان بۇرىن، ونىڭ قانداي بولۋ كەرەكتىگىن كورسەتكەن ابزال بولماي ما؟

ءقازىر دالەل بولاتىن ۆيدەو الەۋمەتتىك جەلىدە حالىق نارازىلىعىن تۋدىرعاندا عانا كىنالىنى جازالاۋ قولعا الىنادى. دۇربەلەڭنىڭ ارقاسىندا ءىستىڭ اياعى ءبىلىم باسقارماسىنا جەتىپ، قاتاڭ شارا قولدانىلدى.

"5 قازاندا ءيمانجۇسىپ قۇتپان ۇلى اتىنداعى مەكتەپتە بولعان وقيعا دەرەگى بويىنشا مەكتەپتىڭ تاريح ءپانى ءمۇعالىمىنىڭ ىس-ارەكەتى پەداگوگيكالىق ادەپ جونىندەگى كەڭەستە قارالدى. مەكتەپ ديرەكتورىنا تاربيە فۋنكسيالارىن ورىندايتىن قىزمەتكەردىڭ ادەپسىز تەرىس قىلىق جاساعانى ءۇشىن قىزمەتىنەن بوساتۋ ۇسىنىلدى. تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك كودەكسى نەگىزىندە جۇمىستان بوساتىلدى. مەكتەپ ديرەكتورى مەكتەپ ءمۇعالىمىنىڭ پەداگوگيكالىق ەتيكا نورمالارىن ساقتالۋىن دۇرىس باقىلاماعانى ءۇشىن تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى"، – دەپ جاۋاپ بەردى اقمولا وبلىسى ءبىلىم باسقارماسى وكىلدەرى.

باسقارما مالىمەتىنشە، 5 قازانداعى №119-ب بۇيرىعىمەن تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ق ر ەڭبەك كودەكسىنىڭ 54-بابىنىڭ 1-تارماعىنىڭ 14- تارماقشاسىنىڭ نەگىزىندە جۇمىستان بوساتىلدى. 

وسى ماسەلەگە قاتىستى Qamshy.kz پسيحولوگ سەرىكگۇل ساليدەن پىكىر سۇرادى:

– مەكتەپتە ۇستاز تاعى دا وقۋشىنى ۇردى. ءقازىر باسقا زامان، قوعام مۇندايدى بۇرىنعىداي قالىپتى قابىلدامايدى. مەكتەپ ورداسىن زورلىققا بەيىم ۇستازداردان قالاي تازارتا الامىز؟

– بۇل وزەكتى سۇراق. مۇعالىمدەر تاراپىنان زورلىق-زومبىلىق جاسالىپ جانە بالالار ورتاسىنا دا جاۋىزدىق، بىر-بىرىنە دەگەن جەك كورىنىش سەزىمىن تۋدىراتىندار بار. ولار پەداگوگ رەتىندە، جالپى تۇلعا رەتىندە ءوز ومىرىندەگى قيىندىقتارىنىڭ شەشىمىن تاۋىپ، ىشىندەگى گارمونياعا جەتە الماعان ادام كەز-كەلگەن سترەسستىك جاعدايدا نە ءبىر فۋسترۋاسيالىق كۇيگە تۇسكەندە وسىلاي جاۋىزدىققا بارادى. بۇعان پسيحياتردىڭ ساۋ دەگەن قاعازى عانا ەمەس، ماماننىڭ ءبىر رەتتىك ساۋالناماسى دا جەتكىلىكسىز بولۋى مۇمكىن. سەبەبى ادام كۇيى اۋىسىپ وتىرادى. بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان كەيىن جاقىنىن جوعالتسا نەمەسە ۇيىندە سونداي تاۋەلدى ءبىر ادام پايدا بولعانى سياقتى اۋىر سترەسستكە كەزىككەندە، قوعام الدىندا ءوزىن قالاي ۇستايتىنىن بىلمەي قالادى. سول ءۇشىن وقۋشىلاردى عانا ەمەس، جالپى مەكتەپ قىزمەتكەرلەرىن تۇگەل باقىلايتىن پسيحولوگ كەرەك.

– ۇستاز وقۋشىدان قۇرمەت تالاپ ەتەدى. سىيلاستىق ەكى تاراپتان دا بولۋى مىندەتتى ەمەس پە؟ جالپى ۇستازداردىڭ قۇرمەتتى كۇشپەن تالاپ ەتكەنىنە مامان رەتىندە قانداي پىكىر ايتاسىز؟

– ۇستازدىق دەگەن قۇرمەتتى ماماندىق. مەن ءبارىن بىلەمىن، بىلگەنىمدى ۇيرەتەمىن دەگەن ىشتەگى قالاۋدان ۇستاز بولادى. ءبىراق ءبىلىمنىڭ تەرەڭدىگىنەن ەمەس تايازدىعىنان وسىنى پايدالانىپ، وزدەرىن كوتەرمەلەيدى. سەبەبى ولاردىڭ بويىندا حالىق ءوزى بەرەتىندەي سىي-قۇرمەتكە لايىق ءبىلىم، قارىم-قابىلەت جوق. بۇنداي ادامداردىڭ اعايىن-تۋىسپەن دە بايلانىسى ناشار بولادى، «مەنى سىيلامادىڭ» دەپ تەز وكپەلەپ قالادى. وزىنە ساي ماماندىقتى جەتىك مەڭگەرگەندە، ماقتاۋ سوزگە مۇقتاجدىعى ارتىپ، مويىنداتۋ مەن قولپاشتاۋعا دەگەن قالاۋدىڭ قاقپانىنا ءتۇسىپ قالا بەرەدى. ومىرگە كەلگەن ادامداردىڭ تەك 20%-ى عانا دارىگەر، ءمۇعالىم سياقتى ىرگەلى مامان يەلەرى تۋادى جانە ولار زورلىق-زومبىلىققا بەيىم كەلەدى. ۇرۋ دەگەن – بۇلاردىڭ قىلمىسى.

– ۇرۋدىڭ پسيحولوگياسى قانداي؟ مولدادان باستاپ، كەڭەستىك جۇيەدە دە وقۋشىنى ۇرۋ قالىپتى ەدى. زامان اۋىسسا دا، ادەت نەگە قالمادى؟

– ادامنىڭ ساناسىن يگەرۋ، بەلگىلى ءبىر تارتىپپەن ءومىر سۇرگىزۋ، جالپى باسقارۋ تەك قورقىتۋ ارقىلى ىسكە اسادى. بۇل ءبىر ون جىلدىق  ەمەس، مىڭداعان جىلدىق تاجىريبەدە قالىپتاسقان. قورقىتۋ ارقىلى دىتتەگەن ماقساتىڭا جەتۋ اناعۇرلىم وڭاي. سوندىقتان بىزدە بارلىق نارسە كۇش اياسىندا قۇرىلعان. «ايۋعا ءالىپ ۇيرەتكەن تاياق» دەگەن ءسوز دە وسىدان شىققان. قورقىتۋ قاشان دا اكتۋالدى، ونىڭ ەڭ جەڭىلى – تاياق جەگىزۋ. سول قاراڭعىلىقتا ءبىز ءالى وتىرمىز. الەمدەگى دامىعان ىرگەلى ەلدەردىڭ جۇيەسىنەن بۇل سيستەما كەشە عانا الىنىپ تاستالدى. ال ءبىزدىڭ تازالانۋىمىز ءۇشىن ءالى دە ۋاقىت كەرەك. ەگەر قورقىتپاسام، قالاي باسقارامىن؟ ارينە، توزىمدىلىك تانىتىپ اقىلمەن باسقارامىن. سانا سەزىمى تومەن ادامدارعا بۇل قاشان دا اۋىر بولماق.

توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، پسيحولوگ ايتقان قۇندى سوزبەن ءتامامداساق، بالاعا دۇرىس تاربيە بەرىلمەۋدىڭ كەسىرىنەن قوعامدا جان-جاراسى كوپ، ەلدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسا المايتىن، ەڭ جاقسىسى پارازيت سياقتى كۇن كەشەتىن، ەڭ سوراقىسى دەگەنى جاۋىز تاربيەلەپ جاتىر.