Qalan.kz ماتەماتيكادان ينتەراكتيۆتى ونلاين پورتالىنىڭ نەگىزىن قالاعان اسقار بولات ءبىلىم نەگىزىندە تابىس تابۋعا بولاتىنىن دالەلدەپ بەرگەن قازاقستاندىق ءمۇعالىم.

ونىڭ ايتۋىنشا، ماتەماتيكانى بۇكىل الەم وقيدى، ونى قولدانبايتىن سالا جوق. دەمەك، ماتەماتيكانى ۇيرەتۋگە نەگىزدەلگەن ساپالى وقۋ ورتالىعى ءاردايىم سۇرانىسقا يە جانە وزىندىك تابىس كوزى.

Qalan.kz ورتالىق ازياداعى ءىرى حالىقارالىق تەحنوپارك «Astana Hub» رەزيدەنتى. ەلىمىزدەگى 312 000 وقۋشى جانە 8،5 مىڭ ءمۇعالىم وسى پورتالدى قولدانادى. ونىڭ ىشىندە 11 200 وقۋشى اقىلى بولىمدە وقيدى.

2022 جىلى اسقار بولات پلاتفورماداعى ەسەپتەردى ورىس تىلىنە اۋدارىپ، تمد اياسىندا ساتۋعا كىرىسەدى. بيىل رەسەي، تاتارستان، باشقۇرتستان، وزبەكستان مەملەكەتتەرىنەن پورتالعا قىزىعۋشىلار سانى ارتقان.

2021 جىلدىڭ ورتاسىنا قاراي تەحنولوگيالىق پورتالدىڭ اي سايىنعى اينالىمى 500 مىڭ تەڭگەنى قۇراسا، 2022 جىلدىڭ قاڭتارىندا ايلىق اينالىم 10 ملن تەڭگەگە جەتكەن. سول سياقتى، 2023 جىلعى قاڭتاردا پورتال 130 ملن تەڭگە، ال  قىركۇيەك ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 300 ملن تەڭگە تابىس تاپقان.

ءبىلىم پورتالىنىڭ تەز ارادا تانىلىپ، وسۋىنە بيزنەس مودەلىنىڭ پايداسى اسەر ەتكەن. كاسىپكەر-ماتەماتيك الدىمەن جوبانى تولىق جەتىلدىرىپ، سوسىن ماركەتينگتى دامىتۋعا ەكپىن بەرگەن. ناتيجەسىندە – ءبىلىم پورتالى ينۆەستيسيا سالماي-اق، ءوزىن-وزى اقتايتىن جوباعا اينالعان.

«حالىقارالىق IT ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ماتەماتيكالىق جانە كومپيۋتەرلىك مودەلدەۋ» ماماندىعىن وقىدىم. ستۋدەنت كەزىمدە رەپەتيتور رەتىندە اقشا تاۋىپ ءجۇردىم. بالالاردىڭ ماتەماتيكادان قينالاتىنىن كورىپ، «مۇعالىمدەر نەگە دۇرىس وقىتپايدى؟» دەپ ويلايتىنمىن. وقۋ بىتىرگەن سوڭ، مەكتەپكە ءمۇعالىم بولىپ جۇمىسقا ورنالاستىم. قيىندىقتى سول كەزدە كوردىم. وقۋشىلار كۇندەلىكتى ساباقتى تۇسىنبەي جاتادى، ال ۇستازدار سىنىپتاعى العىر دەيتىن 5–6 وقۋشىمەن كەلەسى تاقىرىپقا كوشە سالادى. بۇعان – وقۋشى نەمەسە ءمۇعالىم ەمەس، تۇتاس جۇيە كىنالى دەپ ەسەپتەيمىن. وسى پروبلەمانى شەشكىم كەلدى. ماتەماتيكانى بالالاردىڭ 100% تۇسىنگەنىن ارماندادىم. 40 مينۋتتا وقۋشىعا ەسەپتى قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟ ءارتۇرلى ادىس-تاسىلدەردى زەرتتەدىم. وقۋشىعا تاقىرىپتى تەز تۇسىندىرەتىن جۇيە جاسايمىن دەگەن ماقساتىم بولدى. وكىنىشتىسى، بۇل ماقساتىم مەكتەپتە ءمۇعالىم بولىپ جۇرگەنىمدە ورىندالمادى. ءبىراق العان بەتىمنەن قايتپاي، ماتەماتيكا، IT تەحنولوگياسى جانە پەداگوگيكانىڭ كومەگىمەن وقىتۋدىڭ جولىن تاپتىم. 2018 جىلى كوكتەمدە پورتال قۇراستىرۋ يدەياسىنا توقتالدىم»، – دەيدى اسقار بولات.

وسى يدەيانىڭ جەتەگىمەن بولاشاق كاسىپكەر ينۆەستور ىزدەپ ءبىراز ەسىكتى قاعادى. ءبىراق جاس ءمۇعالىمدى قولداعاندار از ەدى. اسقار بولات بۇل يدەياسىمەن ۋنيۆەرسيتەتتە بىرگە وقىعان تانىسى قۋانىش نابييەۆپەن بولىسەدى. ول پروگرامما تىلىندە جۇزەگە اسىرۋعا كەلىسەدى. الەۋمەتتىك جوبا جاساۋدى كوزدەگەن جىگىتتەر اقشا تابۋدى ويلامايدى. جالپى، پورتالدى دايىنداۋعا ءۇش جىلعا جۋىق ۋاقىت كەتكەن. وندا قولدانىلاتىن ەسەپتەردى دە ولار وزدەرى قۇراستىرعان. 

ستارتاپ يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋ وڭاي ەمەس. ماتەماتيك اسقار سول ۋاقىتتاعى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆپەن كەزدەسەدى. ءسويتىپ، پيلوتتىق جوبا رەتىندە پورتالدى ءبىر مەكتەپتە تاجىريبەدەن وتكىزۋ بويىنشا كەلىسىمگە كەلەدى. وكىنىشكە قاراي، سول تۇستا جاھاندىق پاندەميا جاريالانىپ، بۇل جۇمىس اياقسىز قالادى.

«ءار ەسەپكە كود جازىپ، گەنەراسيا جاساۋ كەرەك، ال بۇل ۇزاققا سوزىلاتىن جۇمىس. ايتسە دە كارانتين كەزىندە سايت اشىلىپ، 20 000 وقۋشى مەن 2000 ءمۇعالىم تىركەلەدى. ءمۇعالىم پورتال ارقىلى وقۋشىنىڭ ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداپ نە ورىنداماعانىن باقىلاپ وتىردى»، - دەيدى كاسىپكەر.

ۋاقىت وتە، پورتالدى مونەتيزاسيالاۋ جايلى ۇسىنىس تۇسەدى. ءقازىر كاپيتاليستىك قوعام. ءبارى اقشامەن ولشەنەدى. ەگەر ءونىمىڭدى ساتىپ السا، وندا بولاشاققا كەرەك بولعانىڭ...

«2021 جىلى ناۋرىز ايىندا جيىرما مىڭ وقۋشىنىڭ اراسىندا ساتىلىمدى اشتىق. تىركەلگەن بالالاردىڭ ىشىندە ەسەپتى جاقسى شىعاراتىندارى كوپ ەدى. «1%-ى ساتىپ السا، جەتەدى» دەپ ويلادىق. ءبىر قىزىعى 2000 تەڭگەدەن 2 وقۋشى عانا ساتىپ الدى. ول كەزدە پورتالدى قولدانۋدا العاشقى 40 مينۋت تەگىن دە، ودان ءارى اقىلى-تىن. «وقۋشىلارعا كەرەك ەمەس جوبا جاسادىق» دەپ ويلادىق. ءبىر ءمۇعالىم مەن بارلىق وقۋشىسىنا 5000 تەڭگەگە ساتتىق. ءۇش ءمۇعالىم عانا ساتىپ الدى. ءوز يدەيامىزدى قوعامعا كەرەكسىز دەپ سەزىندىك.

ستارتاپ جاساۋشى رەتىندە جوبانى بارىنشا ساپالى ەتىپ جاساۋعا كۇش سالعانبىز. نارىقتا ۆيدوەساباق جانە تەستپەن ميللياردتاعان اينالىمعا شىعىپ جاتقان ورتالىقتاردى دا كوردىك. سول ۋاقىتتا ولاردىڭ جاساپ جاتقانى مۇمكىن ەمەستەي كورىندى. ۆيدوەساباق جانە تەستپەن وسىلاي اقشا تابۋعا بولا ما؟ دەمەك، ءبىز دە تابامىز دەگەن ماقساتقا سۇيەندىك. سويتسەك، ءبىز ساتۋدى دۇرىس بىلمەپپىز»، - دەپ ەسكە الادى اسقار بولات.  

كاسىپكەردىڭ سوزىنشە، سول تۇستا ولار نارىقتا كىمنىڭ قالاي جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىن بىلمەگەن: بار ويى تەك وزدەرى قولعا العان جوبانى ساپالى ەتىپ ازىرلەۋ بولاتىن.

«كارانتيننەن كەيىن حالىق ونلاين بىلىمگە نەگىزدەلگەن كەز كەلگەن ۇسىنىستى ساتىپ الىپ جاتتى. ويتكەنى، تالعام قالىپتاسپاعان ەدى. وقۋ ورتالىعىنا قاتىستى جيىندارعا بارىپ ءجۇردىم. «بولاشاقتا ساپالى ءونىمى بار جوبا داميدى» دەگەندى كوپ ەستىدىم. ەڭ مىقتى دەيتىن ءبىلىم بەرۋشىلەر 24 ساعاتتىڭ ىشىندە قولدانۋشىمەن كەرى بايلانىسقا شىعىپ، ولاردىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن. قالعاندارى مۇنداي «شاپشاڭدىقتى» ۇيىمداستىرا الماعان. مەنىڭ ارمانىم وقۋشىنىڭ سۇراعىنا بارىنشا جىلدام جاۋاپ بەرۋ. ءقازىر، ءبىز ورتاشا ەسەپپەن العاندا، 5 مينۋتتا جاۋاپ بەرەمىز»، - دەيدى ول.

قولدانۋشىلارمەن كەرى بايلانىس اياسىندا پورتالداعى جاۋاپ بەرۋ جىلدامدىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن ماتەماتيك-كاسىپكەرلەر جاساندى ينتەللەكتپەن جۇمىس ىستەۋدى قولعا العان. ءقازىر جاساندى ينتەللەكت وقۋشىمەن امانداسىپ، ونىڭ سۇراعىن تىڭداپ، ءتىپتى، قوشتاسۋدى دا ۇمىتپايدى.

اسقار بولاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە وقۋشىلاردىڭ 20% سۇراعىنا پورتال ىشىندە جاساندى ينتەللەكت جاۋاپ بەرەدى. بۇل كورسەتكىشتى 80%-عا ارتتىرۋ كۇن تارتىبىندە تۇرعان جوسپاردىڭ ءبىرى: كاسىپكەر وسىلايشا تابىستى كوبەيتۋگە بولادى دەگەن سەنىمدە.  

«بالانى ەرتە جاستان اقشاعا ۇيرەتۋ تۇرعىسىندا كوپتەگەن پىكىر بار، سونىڭ ءبىرازى كەرى، كەرتارتپا دەر ەدىم. ءقازىر ەڭبەكتىڭ زامانى، ەشكىم تەگىن جۇمىس ىستەمەيدى. ءبىزدىڭ پورتالدا بالا ءوز بىلىمىمەن اقشا تابۋدى ۇيرەنەدى. ەسەپتى شىعارا الماسا، ۆيدەوساباق، تەوريا، مۇعالىممەن چات بار. بالانىڭ ءوز بەتىمەن وقۋىنا بارلىق جاعداي جاسالعان. ءبىر ساباقتى ءوزى وتىرىپ وقىعان بالا – باسقا ساباقتى دا سولاي ورىندايدى. كۇندە 10 مينۋتقا 20–25 ەسەپ بەرىلەدى. ادەت قالىپتاستىرۋ وتە قيىن، ال ءبىزدىڭ پورتال قاجەت ءارى ءتيىمدى ادەت قالىپتاستىرۋعا بارىنشا كومەكتەسەدى. دەسەك تە، وقۋشىنىڭ ءوزىنىڭ ىشكى موتيۆاسياسى ويانعاندا، ول كەشبەككە قارامايدى دا»، - دەيدى اسقار بولات.

كاسىپكەردىڭ تۇسىندىرۋىنشە، ماتەماتيكاعا بەيىمدەلگەن بالا ەسەپ شىعارا وتىرىپ، ومىردەگى كۇندەلىكتى قالىپتاسىپ جاتاتىن كەز كەلگەن پروبلەمانى تەز شەشۋدى دە ۇيرەنەدى. ميعا وقۋ، جاتتاۋ ارقىلى جاتتىعۋ جاساعان وتە پايدالى، دەپ وتىر ول.

ايتپاقشى، بۇگىندە Qalan.kz اۆتورىنا اتا-انالاردان كەلىپ تۇسكەن كوپ ۇسىنىستىڭ ءبىرى – وسىنداي فورماتتى اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋعا دا يكەمدەپ، قولدانۋ. ماتەماتيك-كاسىپكەرلەر ءقازىر ەندى اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەتۋ پورتالىن ازىرلەۋگە كىرىسكەن. ولاردىڭ بۇل جولعى دا باستى ماقساتى – وقۋشىعا ءبىلىم بەرۋگە نەگىزدەلگەن ساپالى ءونىم ۇسىنۋ.