تاريح – ىرگەتاس. حالىق وتكەنىن زەردەلەۋدەن ساباق الىپ، بولاشاعىن باجايلاۋى كەرەك. ءبىراق ءبىز تاريحتى تۇگەندەۋمەن جۇرگەنىمىزدە بۇگىنگى ءتىرى قازاقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجى تاسادا قالىپ جاتقان جوق پا؟
رۋحاني ازىق قارىنعا اس بوپ قونبايدى ەكەن. بۇرىن وتكەن تۇلعالارىمىزدىڭ تويى مەن ەسكەرتكىشتەرى جەتىم-جەسىرگە باسپانا بولمايدى. نە جارىق تارتىلماعان، نە جولى جاسالماعان كىلەڭ كەدەي تۇراتىن كوشەلەرگە كەشەگى باتىرلاردىڭ ەسىمدەرىن بەرگەندە «قۇرعاق قاسىق اۋىز جىرتادى» دەگەن قازاقتىڭ ءسوزى ەسكە تۇسەدى.
قازاقتىڭ قازىرگى ءحالىن قيىنداتىپ قويعان بيلىك قاشانعى «باتىردىڭ ۇرپاعىسىڭ» دەپ ارقادان قاعىپ وتىرا بەرمەك؟
– ديكتاتورلىق جۇيەلەردىڭ ءبارى موينىن ارتقا بۇرىپ ءومىر سۇرەدى. ءدال بۇگىن ەشقانداي ساياسي رەفورما ۇسىنا المايدى، حالىقتىڭ باقۋاتىن ارتتىرا المايدى. سوندىقتان ەلباسىلارىڭنىڭ جازعان «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» دەگەن ماقالاسى سياقتى يدەيانى ۇسىنادى. «اتاڭ ۇلى بولعان، سول ءۇشىن ماعان زەيناتاقى، ايلىق تۋرالى سۇراق قويما! اتاڭ ۇلى، سوندىقتان دا سەن وسى ەلدە باقىتتى بولۋ كەرەكسىڭ. قازاق ەكەنىڭدى ماقتان تۇتۋعا ءتيىسسىڭ! سونىمەن كوڭىلىڭ توق ءومىر ءسۇرۋ كەرەكسىڭ» دەپ سانايدى. ءالى كۇنگى ماقتانىشىمىز – «اتا-بابامىز اتتان تۇسپەگەن جاۋگەرشىل بولعان» دەگەن داقپىرت اتاق. اقىندارىمىز ءالى كۇنگە دەيىن سونى جىرلايدى. البەتتە دوسپامبەت، ماحامبەت سەكىلدى تاريحي فەنومەندەر بولعان. الايدا بۇگىن اكىمنەن العان پاتەردىڭ ەسىگىن ىشتەن جاۋىپ الىپ، «مەن كوك ءبورىمىن!» دەپ ولەڭ جازۋ ماعان كۇلكىلى سەكىلدى، دەگەن ەدى ءبىر سوزىندە جۋرناليست دارحان ابدىك.
سۋرەتشى، زەرتتەۋشى بەردالى وسپان دا وتكەن ۋاقىت بەلگىلى بولعاندىقتان، وتكەنمەن ءومىر ءسۇرۋ وڭاي دەيدى:
–"ەڭ جاقسى جول – ارتتا قالعان جول" دەگەن ءسوز بار. بولاشاق بەلگىسىز، ادام بەلگىسىزدىكتەن قورقادى. بولاشاق سانا مەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. بولاشاقتى جاساۋ كەرەك. ال بۇل جاۋاپكەرشىلىكتى مويىنعا الۋدى تالاپ ەتەدى.
تاريح قايتالانبايدى. وتكەن ۋاقىت ءوتتى، قايتىپ كەلمەيدى. قوعامعا "ىڭعايلى" تۇلعالار كەرەك. وتكەن ۋاقىتتا ءومىر سۇرگەندەردى ايتۋ، ۇلگى ەتۋ وڭاي جانە ءقاۋىپسىز. ولار وزدەرى تۋرالى ەشتەڭە دەي المايدى. قوعام دامۋى ءۇشىن جەكە باستىڭ جاۋاپكەرشىلىگى بولۋ كەرەك. ازىرشە "ءبىز" دەپ سويلەيتىندەر كوپ. بۇل وتكەن عاسىرداعى ساياسي قۋعىن-سۇرگىننەن قورىققاندىقتان باسقا ۇرپاقتارعا قان ارقىلى وتكەن قورقىنىش سەنىمىنىڭ ءالى كەتپەگەنىنىڭ بەلگىسى.
كسرو-نىڭ اۆتوكراتيالىق بيلىگى بولاشاقتى – كوممۋنيزمدى دارىپتەدى. مەنىڭشە، دەنى دۇرىس بيلىك ەلدى وركەندەتۋ ءۇشىن وتكەندى دە بولاشاقتى دا كەزەگىندە باعالاي ءبىلۋى ءتيىس. وتكەننەن ۇيرەنەتىن نارسە كوپ، سەبەبى – ول وتكەن كەزەڭ. ول كوپتەگەن ۇرپاقتاردىڭ تاجىريبەسى. جالاڭاياق ادام ەرتە مە، كەش پە اياق كيىم ويلاپ تابۋى كەرەك بولادى. سوندا ول الىسقا بارا الادى. تاريح سول ءۇشىن كەرەك.
پىكىر قالدىرۋ