بۇگىنگى ەل اۋزىنداعى اڭگىمەنىڭ ءبىرى - ديماش قۇدايبەرگەننىڭ استانادان اشقان مەيرامحاناسى. جارناما دەپ قالماڭىزدار. استە دە ولاي ەمەس. ۇلگى ەتۋ دەسەك، جاڭىلىسپاسسىز..

ەستەرىڭىزدە بولار، بىلتىر قىستا الماتىدا بولعان وقيعا: قازاقشا اس ءمازىرىن سۇراعان ەكى قىزدى ءدامحانا قوجايىنى «فاشيست»، «ناسيست» دەپ كۇسالاپ، ونىمەن قويماي، ارنايى كۇزەت شاقىرتىپ تاماقتانۋ ورنىنان جەلكەلەپ قۋىپ شىققانى...

سول كەزدە بۇكىل قوعام جاعاسىن ۇستاپ، ءدۇر ەتتى. شىنىمەن دە ارتى جامان بولىپ كەتە جازدادى. اقىرى الگى قىزمەت كورسەتۋ ورنىنىڭ قوجايىنى - وزگە ەتنوس وكىلى ءدۇيىم جۇرت الدىنا شىعىپ، كەشىرىم سۇراپ، اۋپىرىمدەپ ارەڭ دەگەندە باسىن داۋدان اراشالاپ قالعان. ءبىر جىل بۇرىن ءدامحانا سايتىندا جاريالانعان كەشىرىم سۇراۋ ۆيدەوسى بۇگىندەرى جويىلعان. «سۇيەككە تاڭبا» ۆيدەونى ساقتاپ، ءقايتسىڭ دەيسىڭ عوي؟.. اقىرىندا «زاكۇن سوققىش» حانىم يت بولىپ، اس ءمازىرىن قازاقشالاعان دا...

كوپ ۇزاماي تاعى وسى الماتىدا «پينتا مەيرامحانالار» جەلىسىندە شۋ شىقتى. قازاقشا ءان قويۋدان باس تارتقان بۇل قىزمەت كورسەتۋ ورىنى دا قازاق تىلىنە پىسقىرىپ قارامايتىنى اشكەرە بولدى. مۇنداي باسسىزدىققا كۋا قوعام تالاعى تارس ايىرىلىپ، بيزنەس نىسانىنا بايكوت جاريالادى. «قىسىلعاننان قىز بولدىمنىڭ» كەرىن كەلتىرىپ، اپىل-عۇپىل ءبارىن قازاقشالاپ، ورىندالاتىن اندەرىنە قازاقشا اندەردى دە قوسىپ، «ءبىز ق ر زاڭدارىن ساقتايمىز» دەپ بۇلار دا ارتىنان ءراسمي مالىمدەمە جاساي سالدى. ەجەلدەن سولاي بولىپ كەلە جاتقان قۇساتىپ. بۇل وقيعا وسىلاي تىنا قالعان ەدى.

قارالى قاڭتاردان كەيىنگى مۋحورياپوۆپەن بولعان داۋدى ەسكە سالىپ جاتۋدىڭ دا قاجەتى بولماس.

قالاي دەگەنمەن دە تاۋەلسىزدىك العانىنا 30 جىلدان اسسا دا قازاقستاندا قازاق تىلىندە قىزمەت كورسەتۋدى سۇراپ، ونى سىزگە كورسەتە قويماسا، وعان تاڭ قالماي-اق قويۋىڭىزعا بولادى. ويتكەنى مەملەكەتتىك تىلگە، مەملەكەتتى قۇراۋشى باس ۇلتقا دەگەن قۇرمەت، وكىنىشكە قاراي، كوپ جەردە ءالى دە تومەن. اسىرەسە، قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا...

ەندى ديماشتىڭ ۇلتتىق رەڭكە يە مەيرامحاناسى تۋرالى سوزگە قايتا ورالالىق. ونى سۋرەتتەسەك، ءسوزىمىز بۇگىنمەن بىتپەس. قىسقا قايىرساق، ەسىكتەن كىرىپ، تاڭداعان ۇستەلىڭىزگە جەتپەستەن، الدىمەن كوزىڭىز، كوڭىلىڭىز، سودان سوڭ ىشكى جان دۇنيەڭىز تويىپ ۇلگەرەدى: باستىسى - قازاققا دەگەن ناعىز قۇرمەتتى ون-بويىڭىزبەن شىنداپ سەزىنەسىز. ءاۋ دەگەندە، سالەم بەرىپ، ەسىك الدىنان قارسى الاتىن داياشى ۇل-قىزداردىڭ ۇستىنەن ۇلتتىق كيىمدى كورەسىز. ءار ينتەرەردىڭ قىمباتقا جاسالعانى ءبىلىنىپ تۇرسا دا ودان قازاقى قاراپايىمدىلىق لەبىن بىردەن سەزىنەسىز. ارتىق-تىرتىق، داراقىلىق مۇلدە بايقالمايدى. اس ءمازىرى، ارينە قازاق تىلىندە؛ ۇلتتىق تاعامدارعا بارىنشا باسىمدىق بەرىلگەن. ءار تاعامنىڭ قازاقي ءوز اتاۋى بار. ورمە ءتوس، ەرتوقىم، سامالتاۋ... ولاردىڭ ءمان-ماعىناسىن استى الدىڭىزعا اكەلگەن داياشى قىز-جىگىتتەر اسىقپاي، قىسقا-نۇسقا بايانداپ بەرەدى. ودان بولەك، مۇندا اۋەلەگەن قازاقتىڭ قوڭىر اۋەنىنە ەلىتىپ قانا قويماي، وزىندىك سىرى مەن تاريحى بار ۇلتتىق مۋزىكا اسپاپتارىن دا تاماشالاي الاسىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، كەز كەلگەن قوناقتى، اسىرەسە شەتەلدىكتەردى قازاقتى تانىتۋ ءۇشىن ۇيالماي اپارۋعا بولاتىن ورىن...

الەمدىك برەندكە اينالعان وتانداسىمىز مەيرامحانا اتاۋىنا ءوز اتىن پايدالانسا دا بولار ەدى. جوق. ماڭدايشادا «دايديداۋ» دەگەن جازۋ تۇر. ول وسىلايشا ءوزىن ەمەس، ءوز ۇلتىنىڭ تاريحىن ۇلىقتاۋدى ءجون دەپ تاۋىپتى. بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس: بەرتىنگە دەيىن حالىق ءانى دەپ اتالىپ كەلگەن «دايديداۋ» ماعجان جۇمابايەۆتىڭ قاراڭعى قاپاستا وتىرىپ جان جارىنا جازعان حاتى بولىپ تابىلادى. ءاننىڭ وسىنداي ۇلت زيالىلارىنا قىرعيداي تيگەن زۇلماتتى جىلداردى ەسكە سالاتىن تاريحي سىرى بار. وسى جاعىنان العاندا، ديماش تالانتىمەن، انىمەن عانا ەمەس، ءون بويىنداعى قازاقىلىعىمەن دە ۇلتقا ۇلگى...

ايتقانداي، ناقتىسىندا، ديماشتىڭ قارىنداسى راۋشانعا تيەسىلى بۇل نىسان. ءبىراق، جۇرت «ديماشتىكى» دەيدى ونى جۇرەگىندەگى جاقسىسىنا جاقىنداپ. ونىڭ ۇستىنە ديماش ءار سۇقباتىندا ءوز جەتىستىگىن وزىنە عانا ەمەس، ءبۇتىن وتباسىسىنا تيەسىلى ەكەنىن ۇنەمى ايتىپ وتىرادى. ياعني، اكە-شەشەسىنە، اتا-اپاسىنا، ءىنى-قارىنداسىنا دەگەندەي. ول كىسىلەردىڭ كىم ەكەنىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىقتاۋ بولار.

بۇل ارادا ايتايىن دەگەنىمىز، ۇلت جاناشىرى بولىپ تابىلاتىن قۇدايبەرگەندەر وتباسى بيزنەس جۇرگىزۋدە دە بارشاعا ۇلگى. ياعني، كاسىپ جۇرگىزۋدە قازاق ءتىلىن، قازاقتى سىيلاۋ قالاي بولاتىنىنا باسى جەتپەي جاتقاندار بولسا، وسى كىسىلەردىڭ جاساپ جۇرگەنىنە ءبىر قاراپ قويسا بولادى...