قازاقستاندا "دەنى ساۋ ۇلت" باعدارلاماسى جەرگىلىكتى جەرلەردە قالاي جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر؟ بۇل تۋرالى سۇراققا قازاقستاندىق دارىگەرلەر جاۋاپ بەردى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوزىنىڭ جىل سايىنعى قازاقستان حالقىنا جولداۋلارىندا ۇلت دەنساۋلىعىنا قامقورلىق جاساۋدى ءارقاشان ماڭىزدى باسىمدىقتاردىڭ بىرىنە اينالدىرادى. ماسەلەن، پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ەلىمىزدە بىرنەشە جىل بۇرىن "ءاربىر ازامات ءۇشىن ساپالى جانە قولجەتىمدى دەنساۋلىق ساقتاۋ "سالاۋاتتى ۇلت" ۇلتتىق جوباسى ىسكە قوسىلدى، ونى ىسكە اسىرۋ مەرزىمى 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان. جوبا ق ر ءاربىر ازاماتى ءۇشىن ساپالى جانە قولجەتىمدى دەنساۋلىق ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان.

جوبانىڭ ستراتەگيالىق ماقساتتارى ءتورت باعىتتان تۇراتىنى اتاپ ءوتىلدى:

ءبىرىنشىسى، مەديسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى؛

ەكىنشىسى، ەپيدەميولوگيالىق بولجاۋ مەن ارەكەت ەتۋدىڭ زاماناۋي جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان؛

ءۇشىنشىسى، وتاندىق فارماسيەۆتيكا سالاسىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى؛

ءتورتىنشىسى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستاناتىن حالىقتىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋعا جانە بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋعا باعىتتالعان.

سونداي-اق، ونى ىسكە اسىرعاننان كەيىن 2025 جىلى قاراپايىم قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ، ازاماتتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن 75 جاسقا دەيىن ۇلعايتۋ ارقىلى ولاردىڭ بەلسەندى ۇزاق ءومىر سۇرۋىنە جانە الەۋمەتتىك فۋنكسيالاردى تولىققاندى ورىنداۋىنا قول جەتكىزۋ كۇتىلەتىنى ايتىلدى.

سونىمەن قاتار، جوبا قورىتىندىسى بويىنشا جاڭا تۋعان 1000 سابيگە شاققانداعى انا مەن بالا ءولىمىن 7،2 پايىزعا، 100 مىڭ سابيگە شاققانداعى انا مەن بالا ءولىمى 10 پايىزعا قىسقارادى دەپ كۇتىلۋدە. ال ەل حالقىنىڭ مەديسينالىق مەكەمەلەر ۇسىناتىن مەديسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسى مەن قولجەتىمدىلىگىنە قاناعاتتانۋ دەڭگەيى جوسپارلانعانداي، ۇبت جاسى 80% دەيىن وسەدى دەگەن جوسپار بار.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ نەگىزگى كاپيتالىنا ينۆەستيسيالاردىڭ ءوسۋى 2019 جىلعى دەڭگەيدەن 372،2% - عا دەيىن ءوسۋى ءتيىس. سونداي-اق، قازاقستاندىق دارىگەرلەردىڭ ورتاشا جالاقىسىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن 2،5 ەسەگە ارتتىرۋ جوسپارلانعان.

جوبانىڭ باسىندا ءار باعىت بويىنشا مىندەتتەر، ناتيجەلەر كورسەتكىشتەرى جانە ىسكە اسىرۋ ءىس-شارالارى بەلگىلەنگەنى اتاپ ءوتىلدى. ۇلتتىق جوبانىڭ قالاي جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى، قازاقستاندىقتار قانداي الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق اسەردى سەزىنگەنى، سونداي-اق دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا قانداي كەمشىلىكتەر بار ەكەندىگى تۋرالى سالا ساراپشىلارى ايتىپ بەردى.

ق ر پرەزيدەنتى ءىس باسقارماسىنىڭ مەديسينالىق ورتالىعىنىڭ جەتەكشى نەيروحيرۋرگى مىڭجىلقى بەردىحودجايەۆتىڭ ايتۋىنشا، مامانداردى اۋىلعا جىبەرۋ وڭاي ەمەس.

"قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى اۋىل سولتۇستىكتەگى اۋىلدان تۇبەگەيلى ەرەكشەلەنەدى، بۇل ەكى ءتۇرلى اۋىل. وڭتۇستىكتەگى اۋىلدىڭ حالقى بۇكىل مەگاپوليستىڭ حالقىنا تەڭ بولۋى مۇمكىن. مىسالى، ەلدىڭ وڭتۇستىگىندە جەتىساي، ماقتاارال سياقتى ەلدى مەكەندەر بار، وندا حالىق سانى ءبىر ميلليونعا جەتەدى جانە حالىقتىڭ تىعىزدىعى بويىنشا بۇل پۋنكتتەر شىمكەنت پەن الماتىمەن باسەكەلەسە الادى. سالىستىرۋ ءۇشىن، قوستاناي وبلىسىنىڭ اۋليەكول اۋدانىندا 10 مىڭعا جۋىق ادام تۇرادى جانە حالىق ۇنەمى ازايىپ كەلەدى. وسى ەكى اۋىلدى جاراقتاندىرۋ مىندەتى كەزىندە اۋليەكول اۋدانىندا فەلدشەرلىك پۋنكت تيەلمەي، مەملەكەتتىك سۋبسيديالار ەسەبىنەن ۇستالاتىنىن كورەمىز. وسى ۋاقىتتا وڭتۇستىكتە سول اۋدانارالىق اۋرۋحانا نەمەسە فەلدشەرلىك پۋنكت وتە كوپ بولادى. وسىنىڭ بارىمەن قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ وتە قيىن"، - دەيدى ساراپشى.

نەيروحيرۋرگتىڭ ايتۋىنشا، ەلدىڭ وڭتۇستىگىندەگى مەملەكەتتە 50 شاقىرىم قاشىقتىقتى ءجۇرىپ ءوتىپ، تاشكەنت قالاسىنىڭ ورتالىعىنا جەتىپ، قالاداعى مەديسينالىق قىزمەتكە قول جەتكىزسە بولادى. ال قازاقستانداعى جاعدايدا  ەڭ جاقىن اۋرۋحاناعا جەتۋ ءۇشىن 1000 شاقىرىمدى ەڭسەرۋ قاجەت.

"سوندىقتان بۇل باعدارلاما ءقازىر قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ ءبىرقاتار وڭىرلەرىندە، ريددەر، اياگوز، قاسكەلەڭ سياقتى قالالاردا، تۇركىستان وبلىسىندا انگيوگرافتار ءدال ورناتىلدى، ولاردىڭ كومەگىمەن پاسيەنتتەرگە جوعارى تەحنولوگيالىق كومەك كورسەتىلەدى. ءقازىر ءبارى "ناۋقاس دارىگەرگە بارمايدى، دارىگەر ناۋقاسقا بارادى" قاعيداسى بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. كەيبىر جاعدايلاردا دارىگەرلەر مەديسينالىق مەكەمەلەردە مەديسينالىق كومەكتىڭ قاجەتتى كولەمى بار ايماقتارعا بارادى. مەن جاسايتىن وپەراسيالار بويىنشا مەملەكەت تاراپىنان تاپسىرىس قابىلدايمىز.  مەن ءار اپتا سايىن الماتىعا بارۋعا ءماجبۇرمىن، سەبەبى الماتى اۋرۋحاناسىندا مەملەكەتتىك تاپسىرىس بار.  ال استانا مەن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا تۇراتىن ناۋقاستار مەنەن ەم الۋ ءۇشىن الماتىعا بارۋعا ءماجبۇر. بۇل، ارينە، پاسيەنتتەرگە قولايسىزدىق تۋدىرادى، سوندىقتان دەنساۋلىق ساقتاۋدى ۇيىمداستىرۋعا قاتىستى كوپتەگەن سۇراقتار بار. بارلىعىن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسىنەن باستاۋ كەرەك دەپ سانايمىن. مەنىڭ كوزقاراسىم – دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى پروبلەمالارىنىڭ ءبىر بولىگىن قارجىلاندىرۋ ماسەلەلەرى شوعىرلانعان مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسىنىڭ تەتىكتەرىن رەتتەۋ ارقىلى شەشۋگە بولادى"، – دەپ تۇيىندەدى مىڭجىلقى بەردىحوجايەۆ.

حالىققا ساپالى قىزمەت كورسەتۋ نەگىزىنەن قاجەتتى مامانداردىڭ بىلىكتىلىگى مەن قولجەتىمدىلىگىنە بايلانىستى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇلتتىق جوبانىڭ ءبىرىنشى باعىتى شەڭبەرىندە وتكىر تاپشى ماماندىقتار بويىنشا رەزيدەنتۋرانىڭ ءبىلىم بەرۋ گرانتتارىنىڭ سانىن 3800-گە دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلاندى. الەمنىڭ جەتەكشى ورتالىقتارىندا حالىقارالىق قارقىندى تەراپيا ستاندارتتارى بويىنشا كوبىرەك دارىگەرلەردى وقىتۋ قاجەت بولدى.

ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مەنەدجەرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى، دارىگەر-ەپيدەميولوگ ءجۇزىم تاششانوۆا قازىرگى ۋاقىتتا كوپ جۇمىس ىستەۋ كەرەك دەپ سانايدى.

"مىسالى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ مەنىڭ تۋعان اۋىلىندا ءبىر عانا مەديسينالىق پۋنكت بار. مامانداردىڭ ىشىندە تەك ءبىر دارىگەر مەن ءبىر مەدبيكە، ءىس جۇزىندە ەشقانداي تەحنيكالىق جابدىق جوق. اۋىل تۇرعىندارى مەديسينالىق مەكەمەگە كىرە المايدى، ويتكەنى اۋىل اۋدان ورتالىعىنان 40 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان. توتەنشە جاعدايلاردا پاسيەنتتەرگە، اسىرەسە قىسقى ايازدا، ەڭ جاقىن اۋرۋحاناعا جەتۋ وتە قيىن. سوندىقتان "دەنى ساۋ ۇلت" باعدارلاماسى اياسىندا پاسيەنتتەرگە العاشقى شۇعىل كومەك كورسەتىلەتىن اۋداندىق اۋرۋحانالارعا قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتۋ قاجەت دەپ سانايمىن. وسىنداي شالعاي اۋدانداردا بىلىكتى مامانداردىڭ سانىن كوبەيتىپ، ولاردى قارجىلاي ىنتالاندىرۋ قاجەت"، - دەيدى سپيكەر.

ەپيدەميولوگتىڭ پىكىرىنشە، ءقازىر مەديسينالىق كادرلاردى دايارلاۋ جانە ماماندىقتار بويىنشا وقۋ مەرزىمدەرىن قىسقارتۋ سەكىلدى وتكىر ماسەلەلەر بار.

«قازىرگى ۋاقىتتا رەزيدەنتۋرانى قوسا العاندا، مەديسينالىق ماماندىقتاردىڭ ستۋدەنتتەرى ون جىلعا جۋىق ۋاقىت وقۋعا ءماجبۇر، بۇل وتە ۇزاق مەرزىم»، دەيدى ساراپشى.

سونداي-اق ول ەلىمىزدەگى ينفەكسيونيستەر مەن ەپيدەميولوگ سەكىلدى ازا تارالعان ماماندىقتارعا قولداۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى.

"مەملەكەت باسشىسى ايتقانداي، مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ۇنەمى ارتتىرۋ قاجەت. سونداي-اق، زاماناۋي ۇردىستەرگە سايكەس جەدەل-نورماتيۆتىك قۇجاتتاردى جاڭارتۋ، حالىقارالىق يننوۆاسيالىق تاجىريبە مەن ستاندارتتاردى، ءبىلىم مەن داعدىلاردى ەنگىزۋ قاجەت، بۇل اۋىلدىق جەرلەردە مەديسينانىڭ ايتارلىقتاي دامۋىنا ىقپال ەتەدى. پاندەميا كەزىندە دە ءبىز ينفەكسيونيستەر مەن ەپيدەميولوگتاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن قاتتى سەزىندىك. وسىنداي تار مامانداردى دايارلاۋعا قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتۋ قاجەت دەپ سانايمىن"، - دەپ اتاپ ءوتتى ءجۇزىم تاششانوۆا.