​دۇنيە جۇزىندەگى كاسىپورىندار شتاتتا ويىنعا تاۋەلدى قىزمەتكەرلەردىڭ بولۋىنا بايلانىستى جىل سايىن ونداعان ميلليارد دوللار جوعالتادى. لۋدومانيا نەمەسە ويىنعا تاۋەلدىلىك-بۇل ادامدارعا دا، ولاردىڭ كاسىبي قىزمەتىنە دە تەرىس اسەر ەتەتىن الەمدەگى ءوسىپ كەلە جاتقان ماسەلە. قازاقستاندا بۇل پروبلەما دا ماڭىزدى بولىپ وتىر. 2024 جىلدىڭ 9 قىركۇيەگىندە ويىن بيزنەسى جانە لوتەرەيا قىزمەتى تۋرالى زاڭعا تۇزەتۋلەر كۇشىنە ەندى، دەپ حابارلايدى Qamshy.kz اقپارارتتىق اگەنتتىگى.

قازاقستان ۇكىمەتى قابىلداعان مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ (اسكەري قىزمەتشىلەردى، بيۋدجەتتىك ۇيىمداردىڭ باسشىلارىن جانە ارناۋلى جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن قوسا العاندا) بۇدان بىلاي جۇمىستان شىعارۋمەن جازالاناتىن قۇمار ويىندارعا قاتىسۋىنا تىيىم سالۋدى قوسا العاندا، ليۋدومانيامەن كۇرەسكە باعىتتالعان جاڭا شارالار. سونىمەن قاتار، قۇمار ويىندارعا قاتىسۋعا تىيىم سالىنعان ادامداردىڭ ءتىزىمى كەڭەيتىلدى. اتاپ ايتقاندا، بورىشكەرلەردىڭ ءبىرىڭعاي تىزىمىنە قاتىسۋشىلارعا بۇدان بىلاي ءباس تىگۋگە جانە ءباس تىگۋگە بولمايدى. بۇل شەشىم لۋدومانيامەن تەك مەملەكەتتىك دەڭگەيدە عانا ەمەس، كورپوراتيۆتى دەڭگەيدە دە كۇرەسۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى.

قازاقستانداعى لۋدومانيا: جاڭا زاڭ جانە ونىڭ سالدارى

ەلدەگى لۋدومانيا ماسەلەسى جاڭا ەمەس، ءبىراق سوڭعى جىلدارى ول مەملەكەت پەن بيزنەستىڭ نازارىن كوبىرەك اۋداردى. ەلدە رەسمي تۇردە قانشا ليۋدومان بار، بۇل پىكىرتالاس ماسەلەسى. نورما شىعارۋ قىزمەتى اياسىندا دەپۋتاتتار قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىگى بار 350 مىڭ ادامنىڭ سانىن ايتتى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، ەلدە 36 مىڭ ادام بولعان، ال رەسمي دياگنوزى – "لۋدومانيا" – تەك 19 ادام.

مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ قۇمار ويىندارعا قاتىسۋىنا تىيىم سالاتىن زاڭعا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەر وسى تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدەگى ماڭىزدى قادام بولدى. نوۆەللالار قاتارىنا تۇرعىن اۋدانداردا ويىن تەرمينالدارىن ورناتۋعا تىيىم سالۋ، بۋكمەكەرلىك كومپانيالاردى جارنامالاۋ تالاپتارىن قاتاڭداتۋ، سونداي-اق بارلىق ويىنشىلار ءۇشىن جاس شەگىن 25 جاسقا دەيىن ارتتىرۋ جاتادى. بۇل شەكتەۋلەر مەملەكەتتىك رەسۋرستارعا قول جەتكىزە الاتىن جانە ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلدايتىن ادامدار اراسىندا تاۋەكەل دەڭگەيىن تومەندەتەدى دەپ كۇتىلۋدە.

بۇل زاڭ جەكە سەكتور ءۇشىن دە ۇلگى بولا الادى، ول سونىمەن قاتار قىزمەتكەرلەر اراسىندا ويىنعا تاۋەلدىلىك ماسەلەسىنە تاپ بولادى. جۇمىس بەرۋشىلەر جۇمىس ورنىنداعى لۋدومانيانىڭ الدىن الۋعا مۇددەلى بولۋى كەرەك، ويتكەنى بۇل كومپانيانىڭ ونىمدىلىگىنە، ۇجىمدىق مورالىنا جانە قارجىلىق قاۋىپسىزدىگىنە اسەر ەتەدى.

لۋدومانيامەن بيزنەستە قالاي كۇرەسۋگە بولادى؟ الەمدىك تاجىريبەگە شولۋ

الەمدىك تاجىريبە كورسەتكەندەي، لۋدومانيامەن ءساتتى كۇرەسۋ تەك الدىن-الۋدى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە پروبلەماعا تاپ بولعاندارعا كومەك كورسەتۋدى دە قامتيتىن كەشەندى ءتاسىلدى قاجەت ەتەدى. كوپتەگەن ەلدەردە كومپانيالار قىزمەتكەرلەرگە پسيحولوگتار مەن تاۋەلدىلىك ماماندارىنىڭ كەڭەستەرىن قامتيتىن كومەك باعدارلامالارىنا قول جەتكىزۋدى ۇسىنادى. مىسالى، اقش-تا لۋدومانيامەن اۋىراتىن قىزمەتكەرلەرگە قۇپيا كەڭەستەر مەن قولداۋ كورسەتەتىن Employee Assistance Program (EAP، قىزمەتكەرلەردى قولداۋ باعدارلاماسى) بەلسەندى جۇمىس ىستەيدى.

لۋدومانيامەن كۇرەس بيزنەستىڭ كورپوراتيۆتىك الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى اياسىندا ەرەكشە ءرول اتقارادى. جاسىراتىنى جوق، كوپتەگەن ءىرى كورپوراسيالار لۋدومانيامەن كۇرەسۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنەدى جانە ارنايى باستامالاردى جۇزەگە اسىرادى. مىسالى، ۇلىبريتانيادا Gamcare قايىرىمدىلىق ۇيىمى جۇمىس بەرۋشىلەر مەن قىزمەتكەرلەرگە ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارى مەن ترەنينگتەر بەرۋ ارقىلى بيزنەسپەن بەلسەندى جۇمىس ىستەيدى.

ءتيىمدى الدىن الۋ شاراسى-جۇمىس ۋاقىتىندا قۇمار ويىندارعا تىيىم سالۋ. كەيبىر ەلدەردە كومپانيالار قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىس ۋاقىتىندا نەمەسە كەڭسە اۋماعىندا قۇمار ويىندارعا قاتىسۋىنا تىيىم سالاتىن قاتاڭ ەرەجەلەردى بەلگىلەيدى. مۇنداي شارالار تاۋەلدىلىككە بايلانىستى تاۋەكەلدەردى ازايتۋعا جانە جۇمىس مىندەتتەرىن ورىنداۋ كەزىندە قىزمەتكەرلەردى ويىندارعا قاتىسۋدان ساقتاۋعا كومەكتەسەدى.