بۇگىنگى اڭگىمە كەيىپكەرى «جان قۇمارىنداعى» جان. «بىرەۋى - بىلسەم ەكەن دەمەكلىك. نە كورسە سوعان تالپىنىپ، جالتىر-جۇلتىر ەتكەن بولسا، وعان قىزىعىپ، اۋزىنا سالىپ، ءدامىن تاتىپ قاراپ، تاماعىنا، بەتىنە باسىپ قاراپ، سىرناي-كەرنەي بولسا، داۋىسىنا ۇمتىلىپ، ونان ەرجەتىڭكىرەگەندە يت ۇرسە دە، مال شۋلاسا دا، بىرەۋ كۇلسە دە، بىرەۋ جىلاسا دا تۇرا جۇگىرىپ، «ول نەمەنە؟»، «بۇل نەمەنە؟» دەپ، «ول نەگە ۇيتەدى؟» دەپ، «بۇل نەگە بۇيتەدى؟» دەپ، كوزى كورگەن، قۇلاعى ەستىگەننىڭ ءبارىن سۇراپ، تىنىشتىق كورمەيدى. مۇنىڭ ءبارى - جان قۇمارى، بىلسەم ەكەن، كورسەم ەكەن، ۇيرەنسەم ەكەن دەگەن».

اباي اتام ايتقان وسى «جان قۇمارىنداعى» جاننىڭ ءبىرى – قۇمار جۇماحان ۇلى. مەن بىلگەندەگى قۇماردىڭ ماماندىعى – فيلولوگ. ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە قۇمار بىزدەن ءبىر جىل كەيىن وقىدى. ءبىراق ءبىر اتانىڭ بالاسىنداي، ءبىر قولدىڭ سالاسىنداي بىرگە جۇردىك. تالاپبەك دوسىمىز قويدى ما، ايتەۋىر ءبارىمىز ونى «قۇماش» دەپ ەركەلەتىپ اتايتىنبىز. 2011 جىلدارى كوپ سىرلاستىق. يدەيا تولعان باسىمىزدى قاي تاۋعا سوعارىمىزدى بىلمەي ءبىراز كاسىپتىڭ ىشەك-قارنىن اقتارىپ كورەتىنبىز. پىكىرىمىز كوبىندە ادەبيەت پەن رۋحانياتتىڭ توڭىرەگىندە توعىساتىن. ءبىراز گازەت-جۋرنالدارعا ماقالاسى دا شىعىپ ءجۇردى...

2012 جىلى جەكە جۇمىس باستاۋدىڭ قامىندا جۇرگەم. كوبىندە قۇماردىڭ كولىگىنە وتىرىپ، ءارتۇرلى كاسىپتىڭ كورىگىن قىزدىراتىنبىز. ءبىر ويىم گازەت اشۋ ەدى... ءبىراق «Abai.kz» الاشتىڭ اقپارات الاڭىندا تۇرەن سالىپ، قازاق سايتتارىنىڭ كۇنى تۋىپ كەلە جاتقانداي كورىندى. كەزەكتى ءبىر كەزدەسۋىمىزدە قۇماش ەكەۋمىز وسى تاقىرىپقا وي ورتاقتاستىق. ءبىر جاقسىسى مەن كىشكەنە ادەبيلەۋ، رۋحانيات جاعىنا جاقىن بولسام، قۇمار زاماناۋي كاسىپ پەن جاڭا سالالارعا جاقىن بولدى. سونىڭ ارقاسىندا سايت اشۋ بەكىمىنە كەلدىك. ەڭ الدىمەن اقپارات كوزىنىڭ اتىن ىزدەدىك. «اعايىن»، «وتانداس»، «اتاجۇرت» دەدىك پە، ايتەۋىر، سان ءتۇرلى اتتان سانامىز سانسىرادى. ءسويتىپ جۇرگەندە «قامشى» دەگەن اتاۋ مەن «ۇل بولساڭ قولىڭدا، قۇل بولساڭ توبەڭدە وينايدى» دەگەن ۇران ءبىر تۇندە اللا تاعالانىڭ ايانىمەن قاعازعا تۇسە قالدى. اڭگىمەنىڭ قىزىعى ەندى باستالدى. سايت دەگەندى سىرتىنان بىلسەك تە ونىڭ قالاي جاسالاتىنىنان، قالاي جۇمىس اتقاراتىنىنان دىم حابارىمىز جوق. قۇماش باتىر كۇنى-تۇن شاپقىلاپ ءجۇرىپ، ءبىراز اقپارات جينادى. الدىمەن «دومەن» دەگەن زاتتى الۋىمىز كەرەك ەكەن. ساتىپ الاتىن بازار جوق. ونىڭ نە ەكەنىندە ونشا ءتۇسىنىپ تۇرعان مەن جوق.

قۇمارمەن قاتار وقىعان «ەرماش» دەگەن باۋىرىمىز بار. قازىرگى تانىمال سپورت كوممەنتاتورى ەرمۇحاممەت ماۋلەن. سول ەرماش «دومەندى» قالاي الۋدى بىلەدى ەكەن دەدى ءبىر كۇنى قۇمار. ول ءۇشىن «بەس مىڭ تەڭگە قاجەت». شىنىمدى ايتسام سول اقشانىڭ ءوزى كادىمگىدەي سالماق بولىپ جۇرگەن كەز ەدى... ايتەۋىر بىرەر كۇندە باسىن قۇرادىق. سويتتىك تە ەرماشتىڭ حابارىن كۇتتىك. سونىمەن «Qamshy.kz» دومەنىن الدىق دەگەن حابار جەتتى ەرماشتان. ال ەندى ونى قالاي سايتقا اينالدىرامىز؟ ودان كەيىنگى اڭگىمەنى مەيىرجان اۋەلحان ۇلى باۋىرىم تۋرالى جازبامدا جازدىم. سايتىمىز اشىلدى. تالاپبەك، تاسقىن دەگەن اعا دوستارىمىزدىڭ ارقاسىندا الماتىدان وفيس تە بۇيىردى. قۇداي جار بولىپ، قۇمار باۋىرىمدا مەن تۇراتىن تالدىبۇلاقتان ۋاقىتشا قونىس تەپتى. وفيسكە جەتەتىن جول پۇل بولماي قالعاندا قۇمار الىپ كەتىپ ءجۇردى الماتىعا...

سايتتى قارجىلاي قامداۋ ءۇشىن قانداي دا ءبىر ج ش س نەمەسە قوعامدىق قور كەرەك ەكەنىن «Abai.kz»-تە ءجۇرىپ بىلدىك. الدىڭعى بۋىن اپايىمىز ەسەنگۇل كاپقىزىنان كەڭەس سۇرادىم ءبىر كۇنى... «قايرات دەگەن جىگىت بار جۇكەل اعانىڭ ۇلى. سوعان بارىپ كورشى. ءوزى زاڭگەر. كومەكتەسەدى» دەدى. الىپ ۇشىپ تولە بي مەن مۇراتبايەۆ كوشەسىنىڭ قيىلىسىنداعى قايرات جۇكەل اعامىزدىڭ كەڭسەسىنە باردىم. «كاسىپكەرلىكتەن ەشقانداي حابارىڭ جوق ەكەن. «توو، يپ» دەگەندەر قيىن بولادى. سوندىقتان قوعامدىق قور تىركەپ بەرەيىن. ءبىراق جانىڭا ءبىر ادام كەرەك» دەدى قايرەكەڭ. قۇماشقا قولقا سالدىم. «مەن ءوزىم دە جەكە كاسىپ باستاسام دەپ جۇرگەم. وعان كەدەرگى بولماسا مىنە دوكۋمەنتىم» دەدى قۇمار باتىر. سونىمەن ەكەۋمىز قۇرىلتايشى بولىپ، «قامشى-اقپارات» قوعامدىق قورىن قۇردىق. ارينە قۇماش قاعاز جۇزىندە قۇرىلتايشى دەسەك تە، بار جۇمىستى اقىلداسىپ ىستەدىك. ءاۋ باستان «قامشىنىڭ ىشكى قارجىلىق جۇمىسىنا مەنى ارالاستىرماڭىز. ءوزىم كاسىپ باستايمىن» دەپ اشىق ايتتى قۇمەكەڭ. ءسويتىپ، قۇجاتتىق تۇرعىدان قۇمار ەكەۋمىز، تەحنيكالىق جاعىنان مەيىرجان ەكەۋمىز سايتتىڭ سان سالالى قىر-سىرىنا ۇڭىلە باستادىق.

كوپ وتپەي قۇمار «قازاقي اۆتوجابۋ» جوباسىن قولعا الدى. اناسى سىيلاعان ۇلتتىق ناقىشتاعى توسەنىشتەن تۋىنداعان قيال اقىرى ءوز جەمىسىن بەردى. ەڭ العاشقى جابۋدىڭ ءبىرىن مەنىڭ كولىگىمە سالدى. ايتپاقشى، سودان بەرى كولىكتىڭ جابۋى مەن اياققا توسەنىشى قۇماردىڭ «مەنشىگىندە»... تىگىنشىلەر جالداپ، ۇيىندە تىككىزىپ كوردى. تابىس اكەلە قويمادى. جاڭىلماسام كەيىنىرەك احمەتبەك نۇرسيلا اعامىزبەن اقىلداسىپ، ارنايى سەحتا تىگۋدى قولعا الدى. ورتاسىندا الماتىداعى العاشقى ۇلتتىق اسحانالاردىڭ ءبىرى «قۋىرداقتىڭ كوكەسىن» اشتى. باتىسقا بارىپ، «تورلەت» دەگەن مەيرامحانانىڭ تۇساۋىن كەستى. قايتادان الماتىعا قايتىپ، ءبىر جولا اۆتوجابۋ كاسىبىنە بەت بۇردى. وزدەرىڭىز كۋا بولىپ جۇرگەندەي قازاقتىڭ كولىگىنەن ويۋۋلى جابۋ، ادەمى توسەنىش كورسەڭىز، سونىڭ باسىندا وسى قۇمار جۇماحان ۇلى تۇر. مىنە، ەندى كولىكتىڭ ءىشىن قويىپ، سىرتىن اسەمدەۋگە كوشتى. اناۋ-مىناۋ ەمەس قازاقستانداعى ەڭ العاشقى جانە ەڭ ءىرى اۆتواسەمدەۋ ورتالىعىنىڭ شىمىلدىعىن ءتۇردى.

قۇمار باۋىرىم، دوسىم «قامشىنىڭ» قۇرۋشىسى عانا ەمەس بارلىق ءىس-شارانىڭ باسى قاسىندا ءجۇردى. «Damu bussines group» جىگىتتەرىن ەلدىك، مەملەكەتتىك، قوعامدىق ماسەلەلەرگە تارتۋعا ايرىقشا اتسالىستى دەسەم قاتەلەسپەسپىن.

وتباسىمىزبەن ارالاستىق. ومىردە باۋىر، دوس، ال گەوگرافيالىق تۇرعىدان «كۇيەۋ بالا». مارعۇلان قارىنداسىمىز جۇماحان اۋلەتىنىڭ التىن كەلىنى اتانىپ، ۇلكەن شاڭىراقتىڭ شامشىراعى بولىپ وتىر. قۇماردىڭ ءىزىن جالعاپ، مال شارۋاشىلىعى كاسىبىن دوڭگەلەنتىپ وتىرعان قۇسمان باۋىرىمىزدىڭ تويىن وتكىزدىك دۇركىرەتىپ... جۇماحان اقساقالدىڭ، ناعيما انامىزدىڭ قولىنان ءدام تاتتىق. باتاسىن الدىق. ءتىلى ەندى شىققان قۇماشتىڭ تۇڭعىشى الاشتىڭ «ءدۇر قامشىنى» ايتقانىن كورىپ ءماز بولدىق. ءاقجۇنىس قىزىمنىڭ كىندىك اكەسى اتاندىم.

اقپارات الاڭىندا رۋحىمىز دۇركىرەپ تۇرعانىمەن، كوبىندە قارجىلىق جاعدايىمىز ءماز بولمايدى. سوندايدا قۇماردىڭ قالتاسىنا ورتاقتاسامىز. ەڭ باستىسى ول ستۋدەنتتىك كەزدەگى قالپىمەن ادامگەرشىلىك تۋىن، ۇلتتىق نامىسىن، كاسىپكەرلىكتىڭ تىزگىنىن بەكەم ۇستاپ، ەكونوميكانىڭ قامشىسىن سىلتەۋىندەي-اق سىلتەپ كەلەدى. مەن بىلەتىن قۇمار قازاق ەلىنىڭ شاڭىراعىنا «ۇلتتىق بۋرجۋازيانىڭ» ءبىر ۋىعى بولىپ قادالاتىنىنا كۇمانىم جوق.

ويۋ سالىپ، قازاق رۋحىن ورلەتىپ،

التى الاشقا اۆتوجابۋ سىيلادى،

اتا-بابا اسىن تورگە تورلەتىپ،

«قۋىرداقتىڭ كوكەسىنە» جينادى.

قۇمارعا بار جۇرسەڭ ەگەر «ات ءمىنىپ»،

كولىگىڭنىڭ ءىشىن زەرمەن اپتايدى.

كوشەدەگى جۇرتقا تاڭداي قاققىزىپ،

سىرتىن اسەم قورعانىشپەن قاپتايدى.

ءبىلال قۋانىش، “قامشى” جوبالارىنىڭ جەتەكشىسى