حالىقارالىق ەسىرتكىگە قارسى كۇرەس كۇنىنە وراي الماتىدا «انتيDOPE Fest» فەستيۆالى ءوتتى. فەستيۆال تاڭەرتەڭ ماحاتما گاندي ساياباعىندا ءوتىپ، 50-دەن استام قاتىسۋشىنى جينادى. اۋديتوريانىڭ نەگىزگى بولىگىن كامەلەتكە تولماعان ستۋدەنتتەر قۇرادى. بۇل ءارتۇرلى ۇيىمداردىڭ ەرىكتىلەرى مەن ق ر ءىىم اكادەمياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى دە بولدى.

ستۋدەنتتەر الدىندا الماتى قالاسىنىڭ جاستار ساياساتى باسقارماسى مەن ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرى ءسوز سويلەدى. ول ءسوز باسىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ءسوزىن كەلتىرىپ، وسى «ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتىڭ شۇڭقىرىنا» جاستاردىڭ كوبىرەك تۇسەتىنىن اتاپ ءوتتى.  سونىمەن قاتار، ستۋدەنتتەردى پوليسەيلەرگە ەسىرتكىگە قارسى كۇرەستە كومەكتەسۋ ءۇشىن Zhastarmen پروكۋراتۋراسىنىڭ جوباسىنا قوسىلۋعا شاقىردى.

"ءبىز وسىنداي رەيدتەرگە بەلسەندى تۇردە شىعىپ، ەسىرتكىگە بايلانىستى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى انىقتايتىن بولامىز. ءسىزدىڭ ىس-ارەكەتتەرىڭىز باعالانادى. سونداي-اق ءوزىڭىز ءۇشىن پايدالى بولاتىن ارنايى بونۋستار بەرىلەتىن بولادى"، - دەدى قالا پروكۋراتۋراسىنىڭ رەسمي وكىلى رايىمبەك شارىپبايەۆ.

جاستاردى ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا سپورتزالدارعا جازىلۋ، كينوتەاترلارعا بارۋ، وقۋدا قولداۋ كورسەتۋ جانە بەلسەندىلەردىڭ فوتوسۋرەتتەرىن قالالىق ەكرانداردا جانە تانىمال بلوگەرلەردىڭ الەۋمەتتىك پاراقشاسىنا جاريالاۋ سەكىلدى بونۋستار بار ەكەنى ايتىلدى.

ەسىرتكى ساۋداسى جانە ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىك — بۇل قازىرگى قوعامنىڭ كۇردەلى پروبلەماسى.  ولار تاۋەلدىلەردىڭ وزدەرىنە عانا ەمەس، ولاردىڭ جاقىندارىنا دا، وتباسىلار مەن قوعامدىق ومىرگە دە اسەر ەتەدى. الماتىداعى ناشاقورلىقتى ەمدەۋ شاراسى – دەنساۋلىقتى قالپىنا كەلتىرۋگە، ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا جانە قوعامعا قايتا ورالۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى قادام. قالادا وسى قيىندىققا تاپ بولعاندارعا كومەك ۇسىناتىن كوپتەگەن كلينيكالار مەن باعدارلامالار بار.

ناشاقورلىقتان ايىعۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟

قالپىنا كەلتىرۋ جولىنداعى ءبىرىنشى جانە، مۇمكىن، ەڭ ماڭىزدى قادام – بۇل ماسەلەنى ءتۇسىنۋ. كوپتەگەن تاۋەلدىلەر وزدەرىنىڭ جاعدايىنىڭ اۋىرلىعىن تۇسىنبەيدى نەمەسە ءبارى وزدىگىنەن شەشىلەدى دەپ كۇتەدى. دەگەنمەن، ناشاقورلىق تۋرالى تولىق اقپاراتتان حاباردار بولۋ – ءومىرىڭىزدى وزگەرتۋگە دەگەن ۇمتىلىس ماسەلەنى شەشۋگە كومەكتەسەتىن نەگىزگى فاكتورلار بولىپ تابىلادى.

الماتىدا ناشاقورلىقتى ەمدەۋدىڭ ءتۇرلى ادىستەرى بار. ولار مامانداندىرىلعان كلينيكالارداعى ستاسيونارلىق ەمدەۋدەن باستاپ امبۋلاتوريالىق قولداۋعا دەيىن ءارتۇرلى وڭالتۋ باعدارلامالارى بولۋى مۇمكىن. ناۋقاستىڭ تاۋەلدىلىك ساتىسى مەن جاعدايىنا بايلانىستى ماماندار دارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋدى دە، پسيحوتەراپيانى دا قامتيتىن جەكە ەمدەۋ جوسپارىن جاساي الادى.

ستاسيونارلىق كلينيكالار ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋ بويىنشا قىزمەتتەردىڭ تولىق سپەكترىن ۇسىنادى. مۇندا تاجىريبەلى پسيحياترلار، ناشاقورلار مەن پسيحولوگتار جۇمىس ىستەيدى، ولار دەتوكسيكاسيا، دارى-دارمەك، سونداي-اق ناشاقوردىڭ مىنەز-قۇلقى مەن ويلاۋىن وزگەرتۋگە باعىتتالعان تەراپيانى قوسا العاندا، كەشەندى ەمدەۋدى قامتاماسىز ەتەدى. بۇل كەزەڭدە فيزيكالىق تاۋەلدىلىكتى جويۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ادامدارعا كوبىنەسە ولاردىڭ وتكەنىنەن باستاۋ الاتىن پسيحولوگيالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسۋ ماڭىزدى.

پسيحوتەراپيالىق ادىستەر ماڭىزدى ورىن الادى ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋ. توپتىق ساباقتار، پسيحولوگتارمەن جەكە كەزدەسۋلەر جانە ترەنينگتەر پروبلەمانى تۇسىنۋگە جانە الەمگە جاڭا كوزقاراس قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى. ترەنينگتەردە پاسيەنتتەرگە سترەسستى باسقارۋ، ەموسيونالدى رەتتەۋ جانە دۇرىس شەشىم قابىلداۋ سياقتى ماڭىزدى داعدىلاردى ۇيرەنۋ ۇسىنىلادى. بۇل وڭالتۋ پروسەسىندە عانا ەمەس، ودان كەيىنگى ومىردە دە كومەكتەسەدى.

سونىمەن قاتار، الماتىدا ەمدەۋدىڭ نەگىزگى كۋرسىنان كەيىن قولداۋ كورسەتەتىن كوپتەگەن وڭالتۋ ورتالىقتارى بار. بۇل باعدارلامالار بۇرىنعى تاۋەلدىلەرگە ەمحانا قابىرعاسىنان تىس ومىرگە بەيىمدەلۋگە، جۇمىس تابۋعا جانە ادامدارمەن قارىم-قاتىناس ورناتۋعا كومەكتەسەدى. پسيحولوگتارمەن جانە قولداۋ توبىمەن ۇنەمى بايلانىستا بولۋ – ەسىرتكىدەن تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلۋىنا كومەكتەسەدى.

الماتىدا قوعامدىق سانا مەن ناشاقورلىق ماسەلەسىن تۇسىنۋگە باعىتتالعان ءبىرقاتار ءىس-شارالار وتۋدە. بۇل باعدارلامالار ستاتيستيكا مەن ناشاقورلىقتىڭ زيانى تۋرالى ۇگىت ناسيحات جۇرگىزۋگە ىقپال ەتە وتىرىپ بۇل دەرتتى ەمدەۋدىڭ مۇمكىن ەكەنىنە سەندىرە الادى. مەديا – مازمۇن، ءبىلىم بەرۋ سەمينارلارى جانە وڭالتۋ ورتالىقتارىنىڭ اشىلۋى ناشاقورلىقتان زارداپ شەگەتىن ادامدارعا قاتىستى ستەرەوتيپتەر مەن جاعىمسىزدىقتاردى جويۋعا كومەكتەسەدى.

الماتىدا ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋ – بۇل جاي عانا پروسەسس ەمەس، مەديسينالىق، پسيحولوگيالىق جانە الەۋمەتتىك اسپەكتىلەردى قامتيتىن تۇتاس ءبىر جۇيە. بۇل ءۇمىتتى، سەنىمدى جانە ءومىرىڭىزدى جاقسى جاققا وزگەرتۋگە دەگەن ۇمتىلىستى ساقتاۋ ماڭىزدى جالپى جول. ەسىرتكىسىز جاڭا ومىرگە العاشقى قادام جاساۋعا دايىن ادامدارعا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن رەسۋرستار مەن ماماندار بار.

ەگەر ءسىز نەمەسە جاقىندارىڭىز بۇل ماسەلەگە تاپ بولسا، ونىمەن جالعىز قالماۋ ماڭىزدى. قولداۋ الۋ ءۇشىن كاسىبي ماماندارعا حابارلاسىڭىز. ءتيىستى ەمدەۋ ارقىلى جاڭا مۇمكىندىكتەر مەن ۇمىتتەرگە تولى ءومىردى قالپىنا كەلتىرۋگە جانە تابۋعا بولادى. ءار كۇن – ءومىردىڭ جاڭا كەزەڭىنىڭ باستاۋى بولۋى مۇمكىن.