Táýelsizdik jyldary elimizdiń mádenıet jáne óner salasyn damytý boıynsha qyrýar jumys atqaryldy. Birneshe memlekettik baǵdarlama qabyldandy. Bólingen qarajat ta qomaqty. 25 jyldaǵy jetistikter týraly BNews.kz tilshisine QR Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń mádenıet jáne óner isteri departamentiniń dırektory Aqtoty Raıymqulova áńgimelep berdi.
2004-2011 jyldary tarıhı-mádenı murany júıeleýge múmkindik bergen biregeı «Mádenı mura» memlekettik baǵdarlamasy qabyldandy. Baǵdarlama aıasynda tuńǵysh ret otandyq eskertkishterdi túgendeý júrgizilip, respýblıkalyq jáne jergilikti mańyzy bar tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń tizimderi bekitildi. Osylaısha, Qazaqstannyń birneshe oblysynyń tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń jınaǵy shyǵarylǵan.
«Osy kúnge deıin jergilikti mańyzy bar eskertkishterdiń tizimine 11 266 obekt, respýblıkalyq mańyzy bar eskertkishterdiń tizimine 219 jáne halyqaralyq mańyzy bar eskertkishterdiń tizimine 10 tarıh jáne mádenıet eskertkishi engizildi. Onyń ishinde eki eskertkish – Ońtústik Qazaqstan oblysyndaǵy Qoja Ahmet Iassaýı kesenesi, Almaty oblysyndaǵy Tańbaly petroglıfteri jáne «Jibek joly» nomınasıasy boıynsha Jetisý bóligindegi 8 eskertkish – Talǵar, Qaramergen, Qaıalyq, Aqyrtas, Qulan, Merke, Órnek jáne Qostóbe qalashyqtary IýNESKO-nyń búkilálemdik murasyna engizildi», - dep atap ótti Aqtoty Raıymqulova.
Jalpy alǵanda, 1991-2015 jyldar aralyǵynda 136 tarıh jáne mádenıet eskertkishi qalpyna keltirilgen.
Departament dırektorynyń aıtýynsha, mádenı mura ınfraqurylymyn odan ári damytýǵa qatysty úlken jumys júrgizilip jatyr. Sońǵy jyldary elimizde eki respýblıkalyq qoryq-murajaı – Almaty oblysyndaǵy «Esik» jáne Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy «Berel» qurylǵan.
Sondaı-aq, teatr ónerinde de aýyz toltyryp aıtarlyqtaı jetistikter barshylyq. Táýelsizdik jyldarynda Qazaqstanda 18 jańa teatr ashyldy.
«Onyń ishinde 2 opera jáne balet teatry, 5 mýzykalyq-drama, 3 drama, 3 satıra, 1 jastar, 3 qýyrshaq jáne 1 jas kórermenderge arnalǵan teatr bar. Búgingi kúni Qazaqstanda túrli baǵdarda 52 memlekettik teatr qyzmet atqarady. Atap aıtsaq, 3 opera jáne balet teatry, 4 balalar men jasóspirimderge arnalǵan teatr, 7 qýyrshaq teatry, 18 qazaq drama jáne mýzykalyq-drama teatrlary, 10 orys drama, 3 qazaq jáne orys trýppasy bar drama teatrlar, 1 jastar teatry, 2 satıra jáne 4 ulttyq teatr, uıǵyr jáne koreı mýzykalyq komedıa teatrlary, nemis jáne ózbek drama teatrlary. Jyl saıyn teatr sahnalarynda túrli janr jáne baǵyttardy qamtıtyn shamamen 12 myń spektákl qoıylady», - deıdi A.Raıymqulova.
Kınoóndiris salasyndaǵy tabystar da qýantady. Búgingi kúni «Qazaqfılm» AQ halyqaralyq dárejeni qosqanda, art-haýstan bastap komersıalyq, prokattyq, kórermendikke deıin túrli janr men baǵyttaǵy jobalardy júzege asyrady. 1991 men 2015 jyl aralyǵynda «Qazaqfılm» kınostýdıasy 479 kórkem, derekti jáne anımasıalyq fılmniń, onyń ishinde 115 tolyqmetrajdy kórkem fılmniń óndirisin aıaqtaǵan.
«Mýzykalyq jáne horeografıalyq ónerge kelsek, qazirgi tańda Qazaqstanda shamamen 31 memlekettik konserttik uıym tabysty qyzmet atqaryp jatyr. 25 jylda elimizde «Solıser akademıasy» memlekettik kameralyq orkestri, Ǵ.Jubanova atyndaǵy memlekettik shekti aspaptar kvarteti, memlekettik trıo, Eýrazıalyq jastar sımfonıalyq orkestri, M.Beısenǵalıevtiń jetekshiligimen Almaty sımfonıalyq orkestri, A.Ablaevtyń jetekshiligimen Astana estrada-sımfonıalyq orkestri jáne taǵy basqa joǵary kásibı shyǵarmashylyq ujymdary quryldy. Turaqty negizde respýblıkalyq jáne halyqaralyq konkýrstar men festıválder ótkizilýde», - dedi mádenıet jáne óner isteri departamentiniń dırektory.
Kitaphana isine úlken kóńil bólindi. Qazaqstannyń ulttyq elektrondy kitaphanasyn damytý mańyzdy. Jyl saıyn elektrondy kitaphana 3000 kóshirmemen tolyǵady. Búgingi tańda onyń qorynda 23 myń qujattyń elektrondy kóshirmesi bar. 2005 jyly Astanada Ulttyq akademıalyq kitaphana ashyldy. Onyń qorynda qaǵaz tomdarmen qatar elektrondy kitaptar da saqtaýly. Kitaphananyń baspa qory 150 myń kitapty quraıdy, onyń 120 myńy «Kitap qazynasy – Astanaǵa» aksıasy aıasynda jınalǵan.
Aıymgúl Ábileva, Bnews.kz
