Aýyl qalany asyraıdy. Yqylym zamannan solaı. Kúndelikti tutynatyn azyǵymyzdyń bári derlik aýylda óndiriledi. Alaıda, agrarly el bola tura, aýyl sharýashylyǵy ónimderin aýyldan «dorbalaýdan» góri, shekaranyń arǵy betinen «arbalaýdy» jón kórip alyp edik,-dep habarlaıdy QAMSHY.KZ

Al, sońǵy jyldary memleket agrosalany damytýǵa, aýyldy kórkeıtýge kúsh salýda. Máselen, Tólebı aýdanynda kásipkerlik, aýyl sharýashylyǵy jáne týrızm salalarynda bıyl iske asyrylatyn 58 joba anyqtalsa, sonyń 20-sy aýyl sharýashylyǵy salasyna tıesili eken. Onyń ishinde qus fabrıkasyn keńeıtý, mal soıý alańshasyn salý sekildi aýqymdy jobalar bar.

Osyndaı iri jobalardyń biri – «ADS agro» JSHS-ine qarasty mal bordaqylaý kesheni men mamandandyrylǵan mal soıý beketi. Keshen Tólebı aýdany, Qazaqstan aýylynda ornalasqan. Onyń qurylysy tórt jyl buryn bastalǵan. «ADS agro» JSHS quryltaıshysy Danıar Aqtaev 2013 jyly «QazAgroFınans» AQ-dan 214 mln. teńge nesıe alyp, 1,5 myń jylqy jáne iri qara mal alǵan. Mundaǵy oryn 1650 bas malǵa arnalǵan. Keshen ashylǵaly beri osy mańaıdaǵy mal bordaqylaýshylarǵa da qyzmet kórsetedi.

Munda qysqa qaraı kúnine 60-70 mal soıyp, aıyna 150 tonnaǵa deıin iri qara etin, 60 tonnaǵa deıin jylqy etin Shymkent, Almaty bazarlaryna ótkizgen. Atap óterligi, «ADS agro» JSHS-niń eti bazarda naryqtaǵydan áldeqaıda arzanǵa satylady. Sapasyz bolǵanynan emes, árıne. Alypsatarlardyń ónim baǵasyn kóterýine jol bermeý úshin.

«ADS agro» JSHS malǵa qajetti azyqty ózderi ázirleıdi. Egin egip, shóp orady. Soǵan saı tehnıkalary jetkilikti. Dala jumystaryn der kezinde atqarý osy tehnıkalardyń jaǵdaıyna táýeldi. Bul atyrapta tehnıkalardyń tilin biletin jalǵyz maman Shúkirolla Polatov – osy sharýashylyqtyń ınjener-mehanıgi. Máskeýde bilim alǵan maman túkpirdegi aýylda júr.

– Jaramsyz degen tehnıkanyń ózi Shúkeńniń sıqyrly qoly tıse, júrip ketedi, – deıdi «ADS agro» JSHS-niń agronomy Raýshan Mamenov.

Et jemeıtin qazaq az. Qara kúzde jylqy jyǵyp, qysqa arnaıy soǵym daıyndap almasaq ta, qoramyzda mal turǵanyn qalaıtyn elmiz. Sońǵy jyldary shaǵyn jáne orta bıznesti, onyń ishinde aýyl sharýashylyǵyna qatysty bıznesti órkendetýge memleket tarapynan qoldaý zor. Jyl basynan beri 2127 azamat «Yrys», «QazMıkroQarjy», «Arnur Kredıt», «Tólebı» nesıe seriktestigi men «Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory» sekildi qarjy ınstıtýttarynan nesıe alyp, jeke kásipterin dóńgeletýge kirisken. Byltyr bul kezeńde 1430 azamatqa 660,5 mln. teńgeniń nesıesi berilgen. Osyndaı jumystardyń nátıjesinde 2014 jyldan beri aýdanda 10-15 basqa arnalǵan 179 mal bordaqylaý alańy, 5-10 bastyq 47 otbasylyq sút fermasy ashylǵan.

Aýyl sharýashylyǵy salasy, babyn tapsa, kól-kósir paıda beredi. Sondyqtan bul salaǵa ınvestısıa salyp jatqandar bar. Kıelitas aýyldyq okrýginde «Akbar Agro» JSHS 56 gektarǵa 200 mln. teńge ınvestısıa quıyp, jemis-jıdek egip, 15 adamdy jumyspen qamtysa, Qaratóbede «Ómirbaı ata» JSHS 40 mln. teńgege 105 asyl tuqymdy sıyr alyp, sút óndirýde. Sóıtip, 18 jumys orny ashylǵan. Al, Qasqasýda «Dolanasaı» ASHK óz qarjysyna buqtyrylǵan et (týshenka) konservileıtin seh ashty. Seh jylyna 7,5 myń tonna ónim shyǵarady dep kútilýde.

Ynta bolsa, ıdeıa bolsa, aýylda jumys kóp. «Qazir jumysty qaladan emes, aýyldan izdeý kerek, daǵdarys jaǵdaıynda bizdi asyraıtyn – aýyl» demep pe edi Elbasy?!

Gúljamal MUSAEVA, «Ońtústik Qazaqstan» http://okg.kz/