Elbasy maqta salasyn damytýda alǵa qoıǵan mejelerdi ózi tikeleı baqylaýǵa aldy. Sóıtip, Ońtústik Qazaqstan oblysynda erkin ekonomıkalyq aımaq qurylyp, Qazaqstannyń maqta-toqyma klasteriniń alǵashqy qazyǵy qaǵyldy.
Endi osy istiń jemisin kórip otyrmyz. Óıtkeni, oblysta óndirilgen maqta talshyǵynyń 30 paıyzdan astamy tereń óńdelip, ıaǵnı jip ıiretin, mata toqıtyn, jańa úlgidegi básekege qabiletti daıyn buıymdar óndiretin fabrıkalar iske qosyldy. Myńdaǵan jumys orny ashyldy, al, bul kórsetkish egemendiktiń alǵashqy jyldarynda nebári 3-4 paıyzdan aspaıtyn edi.
Eger oblysta óndirilgen maqta jáne onyń janama ónimderin tereń óńdep, daıyn buıym jasap eksportqa jibersek, 2 mlrd. AQSH dollaryna jýyq tabys tabar edik. Qazirgideı ekonomıkalyq daǵdarys beleń alyp, munaı baǵasy arzandap jatqan ýaqytta maqta salasyn damytyp, ony tereń óńdep, taýarlardy eksportqa shyǵarý elimizdiń ekonomıkasyn birshama damytýǵa oń áserin tıgizeri sózsiz.
Sońǵy jyldary qazaq maqtasy búkil álemdik maqta ósiretin memleketter arasynda ónimdilik boıynsha beıresmı reıtıńte aldyńǵy qatarly oryndardy ıelenip júr. Maqta óndiretin 95 memlekettiń arasynda elimiz 2013 jyly 11-shi orynda bolsa, 2014-2015 jyldary 10-shy orynnan kórindi. Ónimdilik ár gektardan 29,5 sentnerden asty.
Oblysta bul kórsetkishti jaqyn arada ár gektardan 35-40 sentnerge jetkizýge tolyq múmkindikter bar. Óıtkeni, maqta óndirý salasynda áli paıdalanylmaı jatqan múmkindikter jáne kedergiler jetkilikti.
Eger júzege asatyn is-sharalarǵa toqtalatyn bolsaq, eń birinshi usaq jeri bar sharýalardy irilendirýden bastaý kerek. Qazir elimizde «Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi» týraly zań shyǵyp, ony oryndaý úshin barlyq jaǵdaı jasalǵan. Alda oryndaıtyn maqsattarǵa jerdiń qunarlylyǵyn arttyrý jolynda aýyspaly egisti endirý, ol úshin maqta salasyn ártaraptandyrý, aǵyn sýmen tolyq qamtamasyz etý, jerdiń melıorasıalyq ahýalyn jaqsartý, tuqym sharýashylyǵyn júıege keltirý, azot, fosfor tyńaıtqyshtarymen tolyq qamtamasyz etý jatady. Jańa aýyl sharýashylyǵy tehnıkalaryn satyp alý joldaryn jeńildetý, tıimdi sýbsıdıalaý joldaryn qarastyrý, maqta tazalaý zaýyttaryna qoldaý kórsetý sıaqty birqatar jumystar sapaly oryndalsa, maqtanyń ónimdiligi eselep artar edi.
Ibadýlla ÚMBETAEV, Qazaq maqta sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bas dırektory, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, QR Ulttyq ǵylym akademıasynyń korespondent-múshesi.
«Ońtústik Qazaqstan». http://okg.kz/
