Osy bizde shetelderden mal satyp alý degen bir naýqan boldy. Tipti, Zeńgi baba tuqymdaryn tikushaqpen tasydyq. Sodan ne uttyq? Utqanymyz shamaly. Sıyrdyń kóbisi jersinbeı ólip qaldy. Jersingenderi kúnine 30-60 lıtr sút beredi. Biraq sol sıyrlar bar bolǵany úsh jyldan soń etke ótkiziledi dep estımiz. Sonda árbir lıtr súttiń ózindik quny qanshadan túsedi? Kásipkerler memleketten mıllıondap, mıllıardtap qarajat alsa, onyń suraýy qaıda?
Sodan keıin men shetelden asyl tuqymdy mal ákelý degendi túsinbeımin. Qarapaıym halyq sol baıaǵy oryndarynda otyr. Jekemenshik maldy asyldandyrý eshkimniń de oıyna kirip shyqpaıdy. «Túk te istelip jatqan joq» dep aýyzdy qur shóppen súrtýden aýlaqpyz, alaıda, jekemenshiktegi sıyrlardy asyldandyrý jaǵy aqsap jatyr. «Jekemenshik sıyrdyń qanshasy asyldandy?» degen suraqqa naqty jaýap joq. Jyl saıyn sıyrlardy qoldan uryqtandyrady. Biraq kelesi kóktemde onyń buzaýynyń esebi alynbaıdy. Aýylda úılerinde buqa ustap otyrǵandar bar. Sıyry barlar solarǵa júginedi. Odan qandaı asyl tuqymdy sıyr ósip shyǵady? Iri qarany qoldan uryqtandyrý máselesi qolǵa alynǵaly qanshama jyl ótti. Degenmen, bul másele áli tolyqqandy sheshilgen joq. Buqaǵa senip, sıyrlaryn qysyr qaldyryp júrgender de tabylady. Sonda mal tuqymyn asyldandyryp otyrmyz degen seriktestikterdiń halyqqa qansha paıdasy bar?
Qazir qaı úıge barmańyz, qorasynan qazaqy qoıdy kóresiz. Osy qoıdy asyldandyrý da umyt qalǵan. Kezinde arqar men qazaqy qoıdy shaǵylystyrý arqyly qoıdyń jańa etti túri paıda bolǵanyn bilemiz. Osy oıymdy kezinde oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasyna da joldadym. Jaýaby kóńil kónshitedi. «Eti kóp, maıy az qoı asyrap jatyrmyz» degen syńaıda jaýap aldym. Sol qoılardyń qozylaryn jekelerge satsa, bylaıǵy qarapaıym halyq ta jetilip qalar edi ǵoı. Bul jóninde kezinde Ordabasy aýdanynyń ákimine hat joldadym. Aýdan ákiminiń orynbasary Ǵ.Úsenbaev «Aýylda turatyn qarajaty bar mal sharýashylyǵyna qyzyǵatyn turǵyndary óz qarajaty esebinen aýdanǵa qarasty asyl tuqymdy qoı sharýashylyqtarynan naryqtyq baǵada asyl tuqymdy qoshqarlaryn satyp alyp, óziniń menshigindegi qoılarymen asyldandyrý jumystaryn júrgizip, mal tuqymyn jaqsartýda. Bul baǵytta atqarylǵan jumystar boıynsha memleket tarapynan qarajatty qoldaýlar kórsetiledi. Dál osyndaı memlekettik qoldaýlar iri qara, jylqyny asyldandyrý jumystaryna da kórsetiledi» delinipti. Durys-aq delik. Alaıda, «Seraly», «Sabyr», «Ortaı» sharýa qojalyqtarynyń asyl tuqymdy qoshqarlarymen qoıymyzdy uryqtandyrdyq» degendi estimeımiz. Bizdińshe, asyl tuqymdy sharýashylyqtardyń qozylaryn tarazyǵa tartyp turyp, jergilikti halyqqa satý kerek. Bul jaýapkershilikti aýyl ákimderine júktegen jón. Sonda qarapaıym halyqtyń da kúnkóris qaýqary artady. Ári ketkende 15-16 keliden aspaıtyn qoılarynan qutylady. Aýyl sharýashylyǵyn ıntensıvti damytý úshin ǵylymı negizdemelerge súıenip júrgizilý kerek. Seriktestikter ǵana kerek te, bylaıǵy jurt qoldaǵy qotyr toqtysymen otyra bermeýi kerek.
Oryntaı QORTAEV, Ordabasy aýdanynyń qurmetti azamaty.
«Ońtústik Qazaqstan».
