«Erdi eli umytpaıdy. Eli umytsa da jeri umytpaıdy». Bul halyq jazýshysy Qabdesh Jumadilovtiń Jákýlanyń "qyzyl tasynda" aıtqan sózi edi. Búgin sol Jákýlanyń nemeresi Asqar Ánýaruly Jákýlınniń týǵan kúni.
Marqum tiri bolǵanda 51 jasqa tolar edi. Onyń eki tegi de qarakók bolǵan. Óziniń atasy Jákýlá Kúshikuly 1885 jyly Ombydaǵy feldsherlik tehnıkýmdi bitirgen. Sol zamandaǵy patsha armıasynyń áskerı dárigeri bolǵan. 1909 jyly sol kezdegi Projevskıı (Qyrǵyz jerinde) gýbernıasynyń hatshysy deńgeıimen qyzmetten bosap, týǵan jeri - Aqsýatqa qaıtqan. 20 jyldary Alash qozǵalysymen nıettes, tilektes bolǵany úshin qýdalanyp, aqyry balalaryn-aýylyn alyp, qarýly qarsylyqpen Sháýeshekke ótken kisi. 1933 jyly Sháýeshekte belgisiz jaǵdaıda oqqa ushqan. Jakýlanyń inisi - Ábilmájin de 1912-1917 jj. Varshava mal dárigerlik ınstıtýtyn bitirgen kisi. 1936 jyly alashshyl "halyq jaýy" retinde atylǵan.
Asqardyń naǵashy tegi de Qý daýysty Quttybaı bı, Baıǵara bı, Aqtaılaq bı bolyp, Abylaıhan zamanynan bastaý alatyn áıgili tulǵalardan keledi.(Quttybaı men Aqtaılaq 1761 jáne 1773 jyldary Qazaq handyǵynyń elshisi retinde Pekınge baryp, Chın ımperatorymen kelissóz júrgizgen kisiler) Al Asqardyń ákesi Ánýar, onyń aǵasy Maǵaýıa Qytaıdaǵy úsh aımaq úkimetiniń beldi kadrlary bolǵan, ol jaqta İle qazaq avtonomıaly oblysy qurylarda ekeýi eki aımaqqa basshy bolǵan adamdar. Al anasy - Bátıma Jákýlına da óz ǵumyrynda úlken laýazymdy qyzmetke jetken jazýshy, sheshen tildi asa tárbıeli, bedeldi adam bolǵan.
Asqar ózi Qytaıda týyp-ósken, biraz jyl Germanıada turdy. Keıin Qytaıǵa qaıta kelip, Pekınde úlken jeke menshik qurylys kompanıasyn quryp, iri ǵımarattar turǵyzdy. Baı boldy, úılendi. Sóıte tura sábıli bolar sátterinde Pekındi, baılyqty bárin tastap, jary Jaınany jetelep, Táýelsiz Qazaqstanǵa - Almatyǵa birjolata oraldy. Onymen suhbattas, syrlas bolǵan azamattar onyń sonshama tereń bilimdi ekenin, Eline, ultyna, ulttyq memleketine degen súıispenshiligi sheksiz ekenin, jáne onyń bıik mádenıetti ári jaısań azamat ekenin biledi. Ol atymtaı jomart, úlken mesenat edi, ári keremet isker uıymdastyrýshy edi. Qazaqstanǵa kelgennen keıin, ol "Asaı" degen kompanıa quryp, ony bıik qarjylyq mekemege aınaldyrdy. İri mádenı sharalardy uıymdastyrdy.
Jákýlın uzaqqa sozylǵan naýqastan 2016 jyly 2 aqpan kúni Qytaı astanasy Beıjińde máńgilik saparǵa attandy. Onyń ósıet haty «Qamshy» portalynda jarıalanǵan edi. Asqar Jákýlın birneshe tilde (qytaı, nemis , aǵylshyn, túrik jane óz ana tilinde ) erkin sóıleıtin. Elge oralǵan soń qazirgi kırıllısa jazýymen qosa orys tilin de jaqsy meńgerip alyp edi. Uıǵyr tilinde de ádemi ázilder aıtyp, shalqaıa shashylyp kúletini bolatyn.
Asqardyń ómiri men atqarǵan isinen otanǵa, ultqa degen uly súıispenshilik kórinip turatyn. Biz, Asqar Ánýarulynyń týǵan kúninde ony biletin saǵynǵan jurtpen birge qurmettep, eske alamyz.
«Qamshy» portaly Asqar Ánýarulynyń týǵan kúnine oraı oqyrmandaryna, aqyn, Almas Ahmetbekulynyń arnaý óleńin usynady.
Asqar JAKÝLIN:
(Monolog ornyna)
Táńirimsiń –
keń dalasy qazaqtyń.
Qanymda tur qasıetiń quıýly.
Meni sheksiz mahabbatpen jarattyń,
Sen úırettiń qalaı sheksiz súıýdi.
Azattyǵyn kórdim týǵan ultymnyń –
Eńse tiktep,
kótergenin tizesin.
Qýanyshy júrek jarar bul kúnniń
Maǵan qalaı kúsh bergenin bilesiń.
Bir sen úshin bulqyndym da, umtyldym
Qaıratty edim – «tepse temir úzetin».
Sende ótti ata-babam eńseli,
taptym izin – bir ǵasyrlyq murasyn.
Atameken,
Qushaqtadym men seni
Qushaqtaýǵa jetip turdy qulashym.
Súıgen jarym,
maǵan arnap bar demin
Maǵan erdi kúıdirip qos ókpesin.
Ulym, qyzym –
meniń asyl dánderim,
Otanynda ormandaı bop kóktesin!
Qazaqstan,
seni súıdim eljirep,
Arnadym men az ǵumyrda kóp qaırat.
Kókke shyqsyn jeńil janym, jelbirep
eń sońǵy ret jabyńdarshy Kók baıraq!
2016 j.
