Áıgerim Seıfolla… Esińizge birden «Syrlasý» baǵdarlamasy tústi me? Iá, atalmysh baǵdarlama bes jylǵa taıaǵanmen de, óz reıtıńin joǵaltpaǵan.  Talaı marǵasqalardyń júrek kiltin tapqan Áıgerimniń syryn bizde ashýǵa tyrysyp kórdik. Habarlasqan kezimizde óziniń azdap aýyryp turǵanyna qaramaı kelisimin berdi.   

 — Qaıyrly kesh, Áıgerim! Suhbatqa kelgenińiz úshin rahmet. Esimińizdi kim qoıǵan, áńgimeni sodan bastasaq?

 — Eń birinshi, ózime esimim óte qatty unaıdy! Aýylǵa belgili, eri basshylyq qyzmette istegen, ákemniń aǵaıyndas týystary bolǵan eken. Úıinen kisi ketpeıtin, qonaqjaı shańyraq bolǵan desedi. Sol kisiniń jary qoıypty. Ol kisini kishkentaı kezimde kórgenim emis-emis esimde. Jáne tek meniń ǵana emes, otbasymyzdaǵy bes balanyń tórteýiniń esimin sol kisi qoıǵan. Al maǵynasy sol Abaıdyń Aıgerimine baılanysty ǵoı.

Jaqynda «Bizdiń aýyl» baǵdarlamasyn ashtyq, sol jobamen Semeı jerine barǵan bolatynbyz. Abaıdyń basyna soǵyp, aýylyn kórdik. Bári kóz aldyńa kelip «Abaı jolyn» oqyp turǵandaı bolasyń. Sonda «Áıgerim» degen kóshe bar eken, sol jerge baryp «Stand-ar» jazdym. Eger Abaı bolmaǵanda, ol Shúkimandy kezdestirmegende, Muhtar Áýezov «Abaı jolyn» jazbaǵanda, ony qalyń qazaq oqymaǵanda «Áıgerim» dep atalmas edik qoı. Sondyqtan da osy esim ózime qatty unaıdy, soǵan saı «Áı, kerim!» dep tamsanatyndaı, eldiń aýzynda júretindeı ómir súrgim keledi.

 — Oqyrmandardyń arasynda sizdiń týǵan jerińiz týraly suraǵandar kóp boldy. Qaraǵandydan ekenińizdi bilemin. Ózińiz týraly naqtyraq aıta ketseńiz?

— Men qazaqsha sóılep jatqan kezde, kóbinde: «Shymkenttensiz be? Ońtústiktensiz, ıá?» dep jatady. Men: «Nege, qandaı dıalekti baıqadyńyz?» dep surasam, «Joq, taza qazaqsha sóılep tursyz ǵoı!» dep jatady. Keshirińiz, «Qaraǵandyda qazaqsha sóıleıtinder joq!» degen qate túsinik. Bálkim Qaraǵandynyń óz basynda bar bolar… Biraq men aýyldanmyn ǵoı. Bizdiń aýylda bir-eki ǵana orys bolǵan. Qaraǵandy oblysy Nura aýdanynyń Otarbaı degen kishkene ǵana aýylynan shyqtym. Ol jerge araǵa on jyl salyp taıaýda ǵana baryp keldim. Sonda kóp kórermender: «Qazaqstandaǵy búkil aýyldy aralaǵan kezde, óz aýylyńyzǵa nege barmaısyz, nege kórsetpeısiz!» dep jazyp jatyr. Ol jerde qazir malmen aınalysatyn bir-aq otbasy turady. Negizi onda úı de joq, baıaǵy biz turǵan jerde tek bir tal ósip tur. On birinshi synypty bitirgennen keıin Astanaǵa kelgenmin, sodan beri osy qaladamyn. Alǵashynda grýppalastarym da sózimdi túsinbeı jatatyn. Baıyrǵy sózderdi qoldansam, «Sen qandaı sóz qoldandyń» dep suraıtyn edi.

— «Bizdiń aýyl» baǵdarlamasy týraly aıtyp qaldyńyz, sizdiń jańa jobańyz. Aýyldyń «geroılaryn» túsirýge ne túrtki boldy?

— Maǵan kóp áıelder «Nege tek tanymal adamdardy túsiresiz, aýyldardy túsirmeısiz» dep jazatyn. Sodan jańa ıdeıa kelip, bir kúni ony basshylyqqa baryp aıttym. Olar: «Sen aýylǵa barasyń ba?» dedi,  «Baramyn!» dedim. Negizi ózim de aýyldan shyqtym dedim ǵoı. Ol habardyń negizgi ıdeıasy-aýyl áıelderiniń tirshiligi.

Olar úshin «Baqyt degen ne?» sony bilgim keldi. Men olardan «Baqyttysyz ba?» dep surasam,  «Iá, balam men joldasym qasymda. Malym anaý…» dep aıtady. Al, onyń joldasy kóp jaǵdaıda dórekilik tanytyp jatady, syılamaıdy, sonda da ol áıel «ıá, ıá…» dep qoıyp júre beredi. Sol kisiler men qala áıelderin salystyryp kórdim. Sosyn, ekeýiniń ortasynda júrgenime táýbe ettim. Baǵdarlamany túsirýge sol aýyldaǵy áıelderden kelgen hattar negiz boldy. Barǵan aýyldarymnyń barlyǵy jyly qabyldady.

 — Siz sol aýyldaǵy áıelderdeı «Áıgerim» bola alar ma edińiz?

 — Men bir otbasyn kórdim. Joldasy kádimgideı aýyr sózder aıtyp, ursysyp jatty. Ol bizdiń estip turǵanymyzdy ańǵarmady. Men syrtta turyp estip qaldym. Kóp uzamaı ekeýi de úıden shyqty. Kúıeýi azdap emosıasyn kórsetip qoıdy, biraq áıeli kúlip shyǵyp kele jatqanda «qalaı?» dep tań qaldym. Tez arada qalaı boıyn jınap aldy? Men olaı jasaı almaıtyn edim. Ózim tez qubyla almaımyn. Kúıeýimmen renjisip qalsam birinshi keshirim suramaımyn, kóp oılanamyn. Analızdi uzaq jasaımyn.

  —Ne úırenip keldińiz?

 —Shydamdylyqty. Sol aýylda júrgende joldasyma habarlasyp «Men kóp qatelikter jiberip júr ekenmin. Keshir meni!» dep aıtqan bolatynmyn. Ol shok boldy. (Kúlip) Men negizi álsiz tustarymdy kórsetkim kelmeıdi.

 —«Minezi birbetkeı» deıdi, kimnen daryǵan? Keıde suhbattasýshylarynyń jandy jerinen «tistep» sóıleıdi dep jatady…Ózińizde bir suhbatyńyzda: «Kóp adamǵa emeýrin tanyta bermeımin» degendi aıtqan ekensiz…

 —Iá, bir úlken kisi: «Sen tik minezdisiń! Qaısarlyq, birbetkeılik kerek, biraq ol dál qazirgi qoǵamǵa emes. Óskiń kelse, joǵary jetistikke jetkiń kelse ózgerýiń kereksiń, kishkene «jalpyldaý» degendi úırenip ortaǵa baılanysty ózgere bilýiń kerek!»-dep aıtyp edi. Ózim de baıqaımyn, keıde bul minezim kedergi jasaıdy. Óıtkeni men «ıá» desem «ıá», al «joq» desem «joq» bolady. Keıbir jobalarǵa shaqyrǵanda mazmunyn bilgennen keıin bas tartamyn. Sebebi bolmysyma saı kelmeı jatady. «Jalpyldaýdy» da bilmeımin. Unamaı tursa unamaıdy dep aıtamyn. Biraq kimnen daryǵanyn bilmedim. Papam men mamamnyń minezinen ondaıdy baıqamaımyn. Ekeýi de jumsaq, keń peıil. Keıde olarǵa zaman ózgerdi ǵoı, «Nege «ıá, jaraıdy» dep otyra beresińder? Unaıdy nemese unamaıdy dep aıtsańdarshy…» deımin. Joq, olar bireýdiń kóńiline qarap, anaý renjip qalar, mynadan uıat bolar, ananyń joly úlken dep otyrady. Olar joldy biledi!

Men de bilmeıdi emes, bilemin! Kimniń joly qandaı ekenin, qyzdyń joly jińishke bolatynyn  bilemin. Ony saqtaımyn da! Qatty bir shekaradan asyp, etıkadan attap ketken kezim bolmaǵan. Ony eshkim joqqa shyǵara almaıdy!

— Suhbattasýshyńyzǵa tike suraqtar qoıyp, ózińizdi únemi senimdi ustaısyz. Ol úshin aldyn ala daıyndalasyz ba? Qandaı da bir psıhologıalyq daıyndyqtar bola ma?

— Joo-jooq! Men úshin «Syrlasý» «Menshikti mekenniń» jalǵasy sıaqty. Soǵan daıyndalǵan kezde «sen osyndaı bolýyń kerek! Mine suraqtar, myna senarımen júresiń» dep eshkim aıtqan joq. Meniń barlyq tabıǵı bolmysym sol jerde ekranǵa shyqty. Keıbir júrgizýshilerge obraz berip soǵan saı kıindirip, boıandyryp jatady. Biraz adamdar soǵan jumys jasaıdy. Men olaı etpeımin. Ózim qalaı barmyn, solaı shyqtym. Keıde «Bul seniń obrazyń ba? Osy sen qandaı Áıgerimsiń?» dep surap jatady. «Men osyndaı efırdegi Áıgerimmin!» desem, «Sizdiń joldasyńyzdyń joly bolmaǵan eken. Siz ony qasqyr sıaqty jep qoıatyn shyǵarsyz!» degenderi de bolǵan. Oılaıtyn shyǵar men ekranda qandaımyn, úıde de sondaımyn dep. (Kúlip)

 —Úı men efırdegi Áıgerimde aıyrmashylyq bar ma?

— Asa joq. Biraq negizi bolýy kerek! Jumsaqtyq, náziktik bolǵany jaqsy. Joldasym: «Sen nege ortaǵa qaraı beıimdelmeısiń? Jumsaq bol!»  dep anda-sanda aıtyp qoıyp jatady. Árıne úıde endi aýysasyń ǵoı, biraq múlde basqa Áıgerimmin dep aıta almaımyn!

 —Al, jańaǵy suraqqa qaıta kelsek. Aldyn ala efırge daıyndalyp, ózińizdi damytý úshin  ne oqısyz?

 —Opra Ýınfrı. Jaı emes kóp efırlerin qaraımyn. Erkindikti qalaımyn, bizde de sondaı erkindik bolsa eken deımin. Asanáli aǵanyń bir suhbatynan: «Ekranda 5 mınýt súıiskendi qoısyn. Odan kóp bolmaý kerek» degendi baıqap qalǵan edim. Sol sıaqty erkindiktiń de tejeýleri bolýy shart. Biz qazaq ekenimizdi umytpaımyz, mentalıtetimizdiń qandaı ekenin, qoǵamnyń neni qabyldamaıtynyn bilemiz. Meni de jaqtyrmaıtyn adamdar bar. «Úlken kisilerge, halyqtyń aldynda júrgen qalaýlylarǵa nege ondaı suraq qoıasyń? Sen mádenıetsizsiń, áke-sheshe tárbıesin kórmegensiń» degen úshbý hattar keledi. Betime aıtqandar bolsa túsindiremin, al hattarǵa shamam kelgenshe jaýap berýge tyrysamyn. Keıbireýlerin jaýapsyz qaldyryp jatamyn.  Oǵan birinshi ýaqyt ketedi, ekinshiden júıkege tıedi. Men mynany aıtqym keledi, «áke-sheshe tárbıesin kórmegen» degender olaı aıtpas buryn meniń ata-anammen aralassyn, qoldarynan bir kese bolsyn sháı iship baryp aıtsyn.

«Sen kimsiń?»- deıdi. Men jýrnalıspin. Bes jyl oqyp, tálim aldym. Oqyp júrip jumys istedim, tájirıbe jınadym. Úshinshi synypta oqyp júrgende-aq, úlken-úlken romandardy oqyp bitirgen edim. Óıtkeni anam kitap oqyǵandy jaqsy kóretin, kóp oqıtyn. Mamamnyń oqyǵanyn mende oqyp júretinmin. Dýlat Isabekovtiń, Qabdesh Jumadilovtiń kitaptaryn oqyp, obrazdaryna kirip jylap jatatynmyn. Ol kezde aýylda jaryqty kóp óshirgendikten shamnyń jaryǵymen oqıtynmyn. Jýrnalısıkaǵa alyp kelgen, kitapty kóp oqýym shyǵar. Jazýshy bolamyn dep armandaıtynmyn. Onyń barlyǵy kezdeısoq emes! Sondaı-aq, psıhologıalyq kitaptardy da oqımyn. «Ózińdi qalaı qalyptastyrý kerek, qandaı tulǵa bolasyń, ýaqytyńdy qalaı tıimdi qoldanýǵa bolady» degenderdi jıi oqımyn. Biraq osy ýaqytty tıimdi qoldana almaı qoıdym. (Kúlip)

—Ózińiz aıtyp otyrǵandaı árkim ártúrli pikirler jazyp jatady. Onyń ishinde ustazdaryńyzdyń da jazǵany bar eken… Negizi synǵa qalaı qaraısyz?

 — Men negizi syndy durys qabyldaımyn. Eger ol oryndy, abyroıǵa tımeı, etıkadan aspaı aıtylsa. Keıbireýler «Áıgerim kim sonshama? Oǵan Muhtar Shahanovtaı, Bekbolat Tileýhandaı aǵalary kep otyrǵan da mynadaı suraq qoıǵan… Ia bolmasa, «Syrlasý» dep atalmaýy kerek edi. Mynadaı kisiler syryn aıtatyn ol kim deıdi». Otbasynda otyrǵanda, ústel ústinde shúıirkeleskende shynaı nárseler aıtylady, ıá? Al, ol nege ekranǵa shyqqanda ózgerip sala berýi kerek? Nege sen grımernyıda aıtylǵan áńgimelerdi kamera qosylǵanda aıtpaısyń? Shyn, naǵyz «syrlasý» grımernyıda bolady. Tek stýdıaǵa baryp, shamdar janyp, kamera qosylǵanda adamdar kilt ózgerip shyǵa keledi. Sen tanymaı qalasyń! Keremet degen adamdardyń ózgergenin kórip qarnyń ashady. Sosyn árıne, estigenińdi suraısyń. Óıtkeni bireýden emes óz qulaǵyńmen estip, kózińmen kórip turǵandy nege suramasqa? Men oıdan eshteńe qurastyrmaımyn! Tike aıtylatyn, erkin suraqtar solar. Keıde suhbattasýshylaryńnan nege bir saty tómen turmaısyń deıdi. Menińshe, jýrnalıs óziniń keıipkerimen teń otyrýy kerek.

 —Qazir «Syrlasý»  efırge shyqpaı júr. Bárimizdi mazalaıtyn suraq jalǵasy bola ma?

 —Bolady! Taıaýda bir kisi: «Menińshe ony bir dókeıler jaýyp tastady» dep jazypty. Aıta keteıin oǵan eshqandaı dókeılerdiń qatysy joq! Ol baǵdarlama jabylǵan joq, resmı túrde jalǵasyn tabady. Negizi sol habardy bastaıtyn kezde aıtqan edim on jyl bir arnadan, bir ýaqytta efırge shyǵatyn baǵdarlama bolsa eken dep. Biraq ol qazirgi ýaqytta múmkin emes. Ásirese bir ýaqytty ustap turý qıyn, sebebi biz jarnamaǵa táýeldi arnamyz. «Syrlasýdyń» efırde júrgenine bes jyl bolyp qaldy. Sol ýaqytta óziniń suranysyn joǵalpaǵan baǵdarlama dep aıta alamyn. Kórermender kóp izdeıdi. Osy «Bizdiń aýyl» jobasynyń túsirilimi kezinde kóp aýyldy araladym, sonda báriniń suraıtyny «Syrlasý».  Bári «Syrlasýdaǵy Áıgerim tirideı keldi» dep tań qalyp jatyr. Qaı aýylǵa barsam da qoılaryn soıyp tastap kútip aldy. Sondyqtan da azdap salmaq qosyp aldym. Aýyldyń 94 tegi atalary meni kútip otyrǵanda uıalady ekensiń. (Kúlip)

 — Bes jylda «Syrlasýǵa» talaı adam keldi. Sizdiń keıipkerlerińizdiń ishinde ómirińizge áser etken, taǵy da solarmen áńgimelesýdi qalaıtyn adam bar ma?

— Bekbolat aǵanyń áńgimeleskeni unaıdy. Ol kisige suraq qoısań tushshymdy jaýap alatynyńdy bilesiń. Óziniń sózi, emosıasy, daýysy, aıtylǵan áńgimesi, energetıkasy jaqsy. Sondyqtan sol kisimen suhbattasýdan jalyqpas edim. Odan keıin Madınamen suhbattasqan unaıdy. Óıtkeni ol erkelep otyryp áńgimelesedi, bir jylylyq bar. Men negizi suhbattasýshylarymmen etene jaqyn aralaspaımyn, ara qyshyqtyq bolǵanyn qalaımyn. 2003 jyly resmı jumysqa turǵan kezden beri qanshama adamdarmen suhbattastym. Asanáli aǵa, Ámına Ómirzaqova, Káýken Kenjetaev ózim bala kezde armandaǵan tulǵalardyń bárimen suhbattastym. Sosyn Ábish Kekilbaev aǵanyń suhbaty erekshe esimde qaldy. Ol kisiniń jylylyǵy, qolymdy ustap «Aınalaıyn» degeni qandaı edi? Mundaı kisilermen suhbattasý maǵan mektep boldy. Ómir súrýge pisirdi, jol kórsetti. Negizi otbasyn qurǵandaǵy alǵashqy jyldar qıyn bolady. Sondaı kezde sol kisilerdiń sózderinen kádimgideı sabaq alatynmyn. Kóp nárse úırendim. Mysaly saǵan bireý osylaı isteme dep aıtsa ony oryndamaısyń ǵoı. Al solaı bolýy kerek dep jetkize bilse, oı túıesiń. Qanshama depýtattarmen de suhbattastym. Biz jolbarystaı kórip júrgen azamattardyń úılerine baryp, olardyń jarlarymen qarym-qatynastaryn kórip sabaq aldym.

 — «Syrlasýǵa» shyǵý úshin qyzmet usynǵandar da bar dep qaldyńyz. Mashına usynǵandar da bar dep estigen edim… Ózińizdiń kóligińiz joq eken. Nege sondaı usynystardan bas tartyp júrsiz.

 — (Kúlip). Aldym ashyq bolýy kerek! Bálkim keıbireýler ony da utymdy paıdalanatyn shyǵar. Biraq men artymnan sóz ergenin qalamaımyn. Iá, bir kisi kólik usynǵan, bir-eki kisi qyzmet usynǵany shyndyq. «Ádemi ton bar osyndaı jerden kıip ketýińe bolady, ádemi kıim..» degendeı usynystar  efırde júrgen árbir jýrnalıske túsetin shyǵar. Biraq men osy ýaqytqa deıin eshkimnen eshteńe alǵan emespin. Báriniń kózine tik qaraı alamyn! Syrlasýǵa shyǵaryp, jeke basym úshin paıda taptym dep aıta almaımyn. Ony basshylyq ta biledi. Taza jumys jasaımyn. Keıde efırden keıin qońyraý shalyp, aqsha usynyp: «Anany bastyǵym estise renjıdi, joldasym estise sógedi, áriptesim estise sóılespeı qoıady» deıtinder bar. Onyń qajeti qansha? Birde bir gazetten suhbat alaıyn dep jýrnalıs habarlasty. Suraqtaryńyzdy aldyn-ala jiberińiz desem, ishinde Jado ma sol hanymnan «Syrlasýǵa» shyǵýy úshin aqsha surapsyz deıdi. Men eshkimnen jeke basyma aqsha suraǵan joqpyn. Efırge shyqqysy keletinder telearnanyń komersıalyq bólimine baryp, kelisip shyǵýǵa bolady. Nege shyqpasqa? Ol barlyq telearnada bar nárse.

 —Sońǵy kezderi «Syrlasý» keıipkerlerdi shaǵystyryp otyratyn sıaqty kórinip júr. Mysaly Tóreǵalı men Dastan, Rınat pen Erbolattyń arasyndaǵy daýlar sizdiń habaryńyzdan keıin shyqty.

— (Kúlip )Biraz saıt sonyń arqasynda reıtıń jınap, nan taýyp qaldy deýge bolady. Biraq ol qasaqana jasalǵan dúnıe emes. Mende ondaı maqsat ta, oı da bolǵan joq. Men eshkimdi arazdastyrǵym kelmeıdi, reıtıń úshin de jasamaımyn. Ol kezdeısoq boldy. Byltyr Almatyǵa baryp Rınatty túsirgen kezde ol ózi aıtty: «Osyndaı-osyndaı top bar, kórgim kelmeıdi» dep. Men «Ondaı dep aıta berýge bolady. Atyn atap, túsin tústeı alasyz ba?»-dedim. Ol toptyń atyn atady. Ol efırge shyqqasyn basqalar kóshirip, sol otty tutatty. Rınat qoǵamnyń dertin aıtty, ony ol aqyn retinde baıqap tur. Nege ony qoǵamǵa kórsetpeske? Men sol maqsatta shyǵardym. Ary qaraı qyrylystyrǵan basqa saıttar.

Odan keıin Dastan da ózi aıtqan bolatyn. Men naqty qandaı ánshiler degende Tóreǵalı, Qaırat Nurtas dep atap ketti. Al, Tóreǵalı stýdıaǵa kelerde ınstagramdaryna qarasam birin-biri baýyrym dep júr eken. Dastan sol áńgimesin efırde emes, Tóreǵalıdyń ózine aıtýy kerek edi. Ol efırden keıin barlyǵynyń shýlap ketetinin bildi ǵoı. Adamdardyń qazirgi tańda qanshalyqty shynaıy ekenin kórgim keldi. Tóreǵalıǵa myna saıt bulaı deıdi dep áńgimeni jalǵaǵan joqpyn, óz qulaǵymmen estigen Dastannyń sózin aıttym. Oǵan jýrnalıs retinde meniń quqym bar.

 — Ózińiz sózge kelip qalǵan suhbattasýshylar bar ma?

 —Tóreǵalımen alǵashqy suhbatta túsinispeýshilik bolǵan. Ol túsirilimge keshigip keldi. Negizi Tóreǵalıdyń sondaı qısyqtaý minezi bar. Baıqaıtyn shyǵarsyz, biraq sol minezi ózine jarasady. Negizi ár adam ındıvıd qoı. Ózine tán minez bolý kerek. Tóreǵalı sol mineziniń arqasynda kóp jýrnalısermen kelispeýi múmkin. Biraq ol onyń ereksheligi, sony joǵaltpasa eken deımin. Ózi erkelep erkin turady. Sol ekeýmizdiń erkindigimiz sáıkes kelmeı qalǵan shyǵar. Al ekinshi ret kelgende durysyraq «Syrlasý» bolsa eken, birinshini kóbi túsinbeı jatyr dep ózi ótinish aıtqandyqtan, onyń reıtıńiniń joǵary ekendigin eskerip sol negizde kelistik. Biraq bul joly da durys asha almadym dep oılaımyn. Sebebi onyń qasynda ákesi boldy. Áke bolǵan jerde barlyǵy tizgindi tartady ǵoı. Sondyqtan bolashaqta Tóreǵalımen taǵy bir suhbat bolatyn shyǵar dep oılaımyn. Al basqa suhbattasýshylarmen kelispeýshilik  bolmaǵan sıaqty esime túspeı otyr.

—Shynymdy aıtsam sizderdiń birinshi túsirilimde túsinispestik bolǵanyn áleýmettik jeli arqyly bildim. Sizdiń: «Kútip otyrmyn ózin hıt sezinetin ánshini» degen jazbańyzdy oqydym. Birneshe saǵattar ótkesin Tóreǵalı ekeýińizdiń sýretińizdi salyp: «Bir saǵat syrlasý ne bolady. Sháı iship otyryp syrlasaıyq» degendeı jazba saldy. Keıin efırden kórgende túsinispeýshiliktiń bolǵany ekeýińizden de bilinip qalǵan sıaqty…

 — Árıne kamerany eshkim aldaı almaıdy. Bizdiń qyzyl dıvanǵa talaı adam keldi. Solardyń birde bireýi erkin kelip otyrmaıdy. Báriniń suraıtyny: «qandaı suraqtar qoıasyń, ne aıtasyń» dep dıvannyń shetinde otyrady. Biraq suhbattan keıin kóbi rıza bolyp, ketkisi kelmeı, «Júregimniń bir syry bar edi saǵan aıtaıyn, syrtqa shyqpaı ma?» dep jatady. Sondaı biraz syrlar, talaı-talaı úlken dókeılerdiń jylap-kúlip otyryp aıtqan qupıalary bar, biraq senip aıtqan amanat bolǵandyqtan ony jarıalamaımyn. Biraq ol kisilerdiń ózderi: «Men myna qyzmetten ketkennen keıin, bolmasa men ólgennen keıin shyǵarsań bolady» dep jatady. Árıne, ruqsatsyz shyǵarmaımyn. Biraq bolashaqta shyǵatyn jaqsy dúnıeler bar.

 —«Syrlasýdan»  qashyp júrgen adamdar bar ma?

 —Meniń efırime kelmegenderdiń tizimin jasasam áli biraz tulǵalar bar.

 —Meniń estýimshe Meırambek kelmegen eken…

 —Meniń júkti kezimde  Meırambek «Kesh emes» baǵdarlamasyna kelgende ózine aıtqanmyn. Ol «Iá» dep ýádesin berip ketken. Biraq odan keıin ony kórip ol ýádeni esine túsirgen joqpyn. Biraq dırektory Erlanǵa birneshe ret aıtqanmyn. Ol jetkizdi me, jetkizbedi me, bilmeımin. Sosyn Tamara Asar kelmeı júr. Ol kisi ýaqytym bolmaı júr dep aıtqan edi. Múmkin solaı…Men negizi qadirimdi qashyrǵym kelmeıdi. Qaıtalap mazalaryn ala bermeımin.

Mysaly búgin aýyryp otyrsam da, sizge ýade bergesin kelip otyrmyn. Sondaı bir jaýapkershilik, syılastyq bolsa. Jýrnalıser júgirmese eken deımin. Keıbir áriptesterim sahna  syrtynda júgirip, ártisterdi ańdyp júredi. Bir jaǵynan olardy túsinýge de bolady, óıtkeni formattary  solaı. Biraq osy úshin keıde óner adamdary qazirgi jýrnalıser «osyndaı» dep jalpylama syn aıtyp jatqanda, árıne qynjylasyń.

 —Siz ózińizdiń reıtıń úshin belden tómen áńgime aıtyp, efırden soń ókingen kezińiz bar ma?

 — Endi olaı dep aıta almaımyn. «Syrlasý» shynaıy bet-beıneni kórsetý úshin ashylǵan habar. Ókingen efırlerim suhbattasýshymdy asha almaı qalǵan kezde bolady. Keıde aıaq astynan túsirilim bolady, ondaı da daıyndyq ta az, sodan shala sharpy dúnıe shyǵady. Aıaq astynan jasalǵan efırlerdiń jaqsy jyǵýy óte sırek, ol úshin suhbattasýshyńnyń bazasy myqty bolýy kerek. Alǵashynda barlyq kúshimdi sol jumysqa salatynmyn. Qazir balalar bar, mende bireýdiń jarymyn, kelinimin. Qaıynjurtym Taldyqorǵanda turady, olarǵa da kelin bolyp eńbegimdi sińire qoıǵan joqpyn. Odan soń joldasymnyń jumysy Pavlodarǵa aýysqanyna úsh jylǵa taıap qaldy. Sondyqtan eki jyldan asa ýaqyt boldy eki qalanyń ortasynda júrmin. Sondyqtan keıde asyǵys habarlar jasalyp qalady. Ol úshin ózimdi kórerminniń aldynda kináli sezinemin.

Bir nárseni aıta keteıin bul baǵdarlama reıtıń úshin emes, ımıj úshin jasalǵan. Keıde múlde reıtıń ákelmeıtin adamdar bolady. Mysaly marqum Áshirbek Syǵaımen bolǵan efır men úshin erekshe bolǵan edi. Biraq senesiz be nól degen reıtıń keldi. Keıde jurt tushymdy suhbattardy kórmeı jatady.

—Jaryńyz basqa qalada dep qaldyńyz. Endi áńgimeni sol jaqqa qaraı bursaq… Kúıeýińizden «tastashy jumysyńdy» deıtin usynys bolatyn shyǵar?

 —Árıne keıde bolady. (Kúlip) Mysaly áıeliniń janynda júrip, tamaǵyn istep, kirin jýyp qoıǵanyn qaı erkek qalamaıdy deısiz? Biraq meniń jolym boldy dep aıta alamyn. Sebebi joldasym: «Sen jumysyńdy tastama! Maǵan úıde otyrǵan áıel qyzyqsyz bolar edi? Seniń eki jaqty birge alyp júrgeniń jaqsy» dep jıi aıtyp otyrady. Odan keıin ol kisiden kóp aqsha da suraı qoımaımyn, ol kisi kásipker emes, memlekettik qyzmetker. Qarajat jaǵyna kelgende táýelsizbin. Keıde «Seniń jumysyń ne ol? Suraq qoıý jumys pa?» dese, kóńilime alyp qalamyn. Ózim jýrnalısıkany tastamaıtyn sıaqty kórinemin.

 — Ózińiz aıtyp jatyrsyz qarajat jaǵynan táýelsizbin dep. Qazir solaı jasaıtyn áıelder kóp. Ol er azamattardy bosańsytyp jibermeı me?

 —Meniń joldasym bos dep oılamaımyn. Er minezdi, endi polısıa qyzmetkeri ǵoı. Qolynda bar kezde aıamaıdy, shekteý qoımaıdy. Mysaly «mynany alǵym keledi» desem, «al» deıdi, «barǵym keledi» desem «bar» deıdi. «Biraq, sen áıelsiń ǵoı, óziń oılanyp turǵan shyǵarsyń ıá?-degen de, tizgindi tartasyń.(Kúlip)

—Joldasyńyz ekeýińiz qalaı qosylǵan edińizder…

 —Kezdeısoq! Men oılamaǵan, kútpegen jerden tanystyq.

—Kóp balaly bolýdy armandaımyn degen jazbańyzdy oqyǵan edim…

  —(Kúlip) Iá, endi uldy bolýdy armandaımyn. Qazir eki qyzym bar. Mysaly meniń anam on toǵyz jasynda ákemmen qosylyp, otyzǵa kelmeı bes balany ómirge alyp kelgen. Biraq másele sanda emes sapada. Bala bolǵannan keıin jaýapkershilik bolady. Áıelder sony seziný kerek. Ony ómirge alyp keler kezde ol júkti qanshalyqty kótere alamyn dep oılaný kerek. Men ony qalaı kıindiremin, qalaı tamaq beremin, oqytamyn degendi oılaný kerek. Balalarym bireýdiń kıimin kımese eken, tarshylyq kórmese eken. Joldasym da, men de solar úshin eńbek etip júrmiz. Jaqsy oqý ornynda oqysa deımin. Mysaly ózim eshqandaı úıirmege qatyspaǵan ekenmin. Sebebi aýylda ondaı bolǵan joq. Tek keste tigýdi úırengenmin.

Birinshi balamdy týǵan kezde «Shabytty» alǵan bolatynmyn, ekinshi qyzymdy bosanǵanda «Elbasynyń stıpendıasyn» aldym. Negizi ár balanyń óz nesibesi bolady degenge senemin. Dekrette kóp otyrǵan joqpyn, únemi jumys istep, aqsha taýyp men kórmegen nárseni balalalarym kórsin dep jantalasyp júrmin.

—Olarǵa kóńil bólýge ýaqytyńyz jetedi me? Álde kútýshińiz bar ma?

 —Jooq, men qarapaıym ómir súremin. Olarǵa qaraýǵa da ýaqytym jetedi. Ózim qaraımyn, anam kómektesedi. Anama ol úshin alǵys bildiremin. Meniń áke sheshem jumysymdy tastap ketkenimdi qalamaıdy. Bárin birge alyp júr, soǵan tyrys dep otyrady. Úlkenim 5 te, kishimiz úshke kelip qaldy. Ekeýi de tilge jaqyn. Týra kishkentaı kezimdegi ózim sıaqty. Men qyzdarymdy «Sender ádemisińder! Sender myqtysyńdar! Sender mende jalǵyzsyńdar!» dep tárbıeleımin. Jurttyń balalarymen salystyrmaımyn, ol psıhıkaǵa áser etedi ǵoı. Men jibergen qatelikterdi olar jasamasa deımin. Qatty bola tura, erkeletkim de keledi. Ol óte qıyn bilesiz be? Biz mysaly anamyzǵa ishimizdeginiń bárin aıta bermeımiz. Al qyzdarymnyń aıtqanyn qalaımyn. Bar kúsh jigerińdi salyp jaqsy baǵdarlama jasap shyǵarýǵa bolady. Biraq, bala úshin ıdeal ana bolý qıyn.

—Ózińizdiń suraǵyńyzdy qoıǵym keledi. Aınaǵa jıi qaraısyz ba? Kimdi kóresiz?

 —(Kúlip) Aınaǵa jıi qaraımyn. Óıtkeni ózimdi jaqsy kóremin. Negizi bizdi áke-sheshemiz lıder bolýǵa tárbıelemegen ǵoı. «Sen myqtysyń!», «Seniń qolyńnan keledi!» demegen, al qalaǵa kelip sondaı tárbıe kórgendermen aralasqanda aıyrmashylyqty baıqaısyń. Sondyqtan men aınaǵa qarap ózimdi ózim tárbıeleımin. Adam ózin jaqsy kórýi kerek. Sonda sen ózgeni jaqsy kórip, ózgeni jaqsy kórgize alasyń. Aınadaǵy Aıgerimniń de suhbat beretin shaǵy keledi. Aıtatyn kóóp áńgimeler bar. Bolashaqta, bálkim bir bes jyldan keıin aınadaǵy Áıgerimmen jaqsy suhbat bolatyn shyǵar.

Odan keıin názikpin, meni tez jaralaýǵa bolady. Biraq alǵan betimnen qaıtpaımyn.

 —Jalǵyz qalǵan kezde ne týraly kóp oılaısyz?

 — Kóbinese qazir balalarymdy oılaımyn. Ózimniń qudaǵı bolǵanymdy, áje bolǵanymdy armandaımyn. Únemi ata-anamnyń, baýyrlarymnyń, joldasym men balalarymnyń amandyǵyn tilep júremin. Jalǵyz bolǵym kelmeıdi.

 —Meniń balalarym men jasaǵan qatelikti jasamasa eken dep qaldyńyz… Ómir bolǵan soń túrli jaıttar bolady. Sizdiń esińizge alǵyńyz kelmeıtin oqıǵa bar ma?

 —Bar, biraq aıtpaımyn. Jeke ómirime baılanysty qatelikter bar. «Óziń qaıta kirer esikti qatty jappa» deıdi, biraq meniń «Tars» japqan esikterim boldy. Joǵaryda aıttym ǵoı, minezim birbetkeı dep. Sonyń kesirinen kishireımeı qalǵan ýaqyttar bar. Biraq adam ókinishpen ómir súrmeý kerek. Ókinish ózekti órtep jiberedi ǵoı. Sary ýaıymǵa salynyp, kek saqtap  ǵumyr keshpeımin! Olardy jeńip, qaıtalamaýǵa tyrysý kerek. Men oılaımyn qazir sálde bolsa bir nársege jetip otyrsam, ol ózimdi qaıraýdyń arqasynda.

 —Bir oqyrman jazypty. Áıgerimniń kózderinen muń kóremin…Ómirde de solaı ma?

 —Siz baıqaısyz ba?

 —Buryn efırden baıqamaıtyn edim, qazir áńgimeleskende baıqaǵandaımyn.

 —Bar shyǵar… Adam bolǵan soń muń bolady, saǵynysh bolady. Qaırat Nurtastyń ánindegideı «Aýyrady júrek bolǵasyn….». Buryn jıyrma jeti kúndelik jazǵan edim. Ony bireý oqyp qoıǵandyqtan jaǵyp jeberdim. Sol úshin ókinemin. Qaıtadan bastaǵym kelip júr.

 — Osyndaı asyǵys sheshimderdi jıi qabyldaısyz ba?

 —Iá, qabyldaımyn. Negizi asyǵys sheshim bolmaýy kerek. Emosıanyń adamy bolǵandyqtan ondaı bolady. Biraq ony tejeýdi úırenip kele jatyrmyn. Biraq qıyn… Kádimgideı minezimmen kúresemin. Meniń jumsarýymnyń birden-bir sebebi ana bolǵandyǵym shyǵar.

Suhbat Ikerim.kz saıtynan alyndy