Aǵymdaǵy jyldyń 1 qańtarynan bastap «Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri týraly» Zańy qoldanysqa engizildi.

Atalǵan zańnyń maqsaty aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri músheleriniń quqyqtyq jaǵdaıyn, quqyqtary men mindetterin, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri men olardyń qaýymdastyqtarynyń (odaqtarynyń) quqyqtyq jaǵdaıyn, olardyń qurylý qyzmeti, qaıta uıymdastyrylýy jáne taratylýy tártibin aıqyndaıdy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri týraly zańnamasy Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyna negizdeledi jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Azamattyq kodeksinen, osy zańnan jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń ózge de normatıvtik quqyqtyq aktilerinen turady. Eger Qazaqstan Respýblıkasy ratıfıkasıalaǵan halyqaralyq shartta osy Zańdaǵydan ózgeshe qaǵıdalar belgilense, onda halyqaralyq sharttyń qaǵıdalary qoldanylady.

Ádilet organdary týraly Zańǵa sáıkes ádilet organdarynyń memlekettik tirkeýdi júzege asyrý salasyndaǵy fýnksıalarynyń aıasynda zańdy tulǵalardy memlekettik tirkeý, fılıaldar men ókildikterdi eseptik tirkeý, sondaı-aq Bıznes-sáıkestendirý nómirleriniń ulttyq tizilimin júrgizýdi ádilet departamenti júzege asyrady.Sondyqtan, zańdy tulǵa retinde aýyl sharýashylyǵy kooperatıviniń quqyq qabilettiligi Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda belgilengen tártippen ony memlekettik tirkeý sátinen bastalady.

Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi koomersıalyq uıym bolyp tabylady, onyń azamattyq quqyqtary bolady jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasymen tyıym salynbaǵan qyzmettiń kez kelgen túrin júzege asyrýǵa qajetti, onyń qyzmetimen baılanysty mindetterdi atqarady.

Jáne de aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri qyzmettiń bir jáne (nemese) birneshe túrlerimen aınalysýǵa quqyly, bul onyń jarǵysynda kórsetiledi.        

Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri qyzmetiniń negizgi túrleri aýyl sharýashylyǵy ónimin, akvaósirý (balyq ósirý sharýashylyǵy) ónimin óndirý, qaıta óńdeý, ótkizý, saqtaý, óndiris quraldarymen jáne materıaldyq-tehnıkalyq resýrstarmen jabdyqtaý jáne kooperatıvtiń múshelerine, sondaı-aq kooperatıvtiń qaýymdasqan múshelerine servıstik qyzmet kórsetýdiń basqa da túrleri bolyp tabylady.

Sonymen qatar, aýyl sharýashylyǵy kooperatıvin qurý tártibi aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi quryltaı jınalysynyń   sheshimi boıynsha, sondaı-aq zańdy tulǵalardy aýyl sharýashylyǵy kooperatıvine qaıta qurý jolymen qurylady. Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi keminde úsh quryltaıshynyń sheshimi boıynsha qurylady.

Jańa Zań kooperatıvterdiń qyzmetine aýdıt júrgizýdi bir izge saldy. Kooperatıvterdiń músheleri aýdıt jaldap, óz kooperatıviniń qyzmetin tekserte alady. Sonymen qatar, bul zań sharýalardyń tabysyn molaıtady. Burynǵy zańnyń maqsaty tabys emes, tutynýshylardyń suranysyn qanaǵattandyrýǵa ǵana baǵyttalsa, bul jańa zań sharýalardyń tolaǵaı tabys tabýyna múmkindik jasaıdy. Iaǵnı, kooperatıvterdiń endigi maqsaty - tabys taýyp, sol tabysty kooperatıv músheleri arasynda bólip bere alady. Bolmasa, tabysty tutastaı kooperatıvtiń damýyna jumsaı alady.

Sondaı-aq, zań kooperatıvterge tańdaý jasaýda erkindik beredi. Mysaly, burynǵy zań jobalarynda kooperatıvterdiń qaısysy jarǵylyq qorǵa mol aqsha salsa, ol uıym kóbirek daýys beretin edi. Al qazirgi zańǵa sáıkes bir kooperatıv bir daýysqa ıe. Onyń jarǵylyq qorǵa salǵan aqshasyna qaramaı, ózgelermen quqyǵy teńestirilip otyrady, kooperatıvterdiń qyzmetine aýdıt júrgizý isin bir izge salǵan ári sharýalardyń tabysyn molaıtý úshin de osy qujattyń septigi kóp tıedi eken. 

                                                     OQO Ádilet departamentiniń  zańdy tulǵalardy tirkeý jumysyn uıymdastyrý bóliminiń bas mamany,

                                                                   «Zańgerler odaǵy» QB-nyń múshesi B.Abdalıeva

shymkala.kz