QAZAQ BILİGİ «ASKARIDA QURTYNAN» QASHAN QUTYLADY?

/uploads/thumbnail/20170709192634790_small.jpg

                                                                    (Ázil – shyny aralas)

Ótirikti  bárimiz aıtamyz, biraq  bizdiń úkimet  ótirikti «óltirip» aıtady. Bılik qashan halyqqa shyndyqty aıtady – degen, oı ǵoı...

 *    *   *

Jalpy bizdiń depýtattar úshke bólinedi eken:  1-  «Qysyp»  otyratyndar.  2-   «Qyshyp»  otyratyndar.    3 -  «Qalǵyp» otyratyndar.   Eldiń  jaǵdaıyn oılap  «qyshyp» otyratyndarǵa, kelesi saılaýda  halyq  kóp daýys berse eken- degen, oı ǵoı... 

*   *   *

Adamnyń isheginde Askarıda qurty bolsa, ol adam ýaqyt ótken saıyn aryqtaı beredi eken. Askarıdany túsirmese, adam ońalyp qalpyna kelmeıdi eken.  Sol sıaqty memlekettiń bılik basyndaǵy partıasynyń  qatarynda  toıymsyz  jemqorlar kóp bolsa, sol memlekettiń ekonomıkasy quldyrap, basqa elge qaryzǵa belshesinen batyp, barlyq salany qymbatshylyq jaılap, halqy kedeılene túsedi eken.  Bizdiń memlekettiń  bıligindegi  partıa  «ishegindegi  Askarıda qurtynan» qashan qutylady  eken – degen, oı ǵoı...

*    *    *

Bir kósemniń «bilgishtigi» mıllıardtaǵan halyqty «aqymaq» qylady eken! (Lenın, Mao, Gıtler,  Stalın, Kım Er Sen, Gorbachev, Pýtın t.b.).  Bizdiń Elbasy solardyń «bilgishtiginen» saq bolsa eken – degen, oı ǵoı...

*   *   *

Zańdy jazatyn Úkimet, ony bekitetin Parlament. Al, sol zańdy oryndamaıtyn da, buzatyn da bıliktegiler men depýtattar arasynan shyǵady eken.  Nege solaı eken?! – degen, oı ǵoı...

*    *   * 

Biz  25 jylda bir kisiden bári  qorqatyn, bárinen bir kisi «qorqatyn» el boldyq.  Sonda bizde demokratıanyń  jaǵdaı qalaı?  – degen, oı ǵoı...

*   *   *

20- ǵasyrda «Eki adym alǵa, bir adym keıin»(Lenın), «Uly sekiris»(Mao),  «Qaıta qurý» (Gorbachev) josparlarynyń «Qadamy da», «Sekirisi de», «Qurýy da» qurdymǵa ketken edi.  Bizdiń 21 – ǵasyrdaǵy «100 qadamymyz»  júzege asyp, «júzimiz jaryq» bolsa eken – degen, oı ǵoı... 

*   *   *

 Qytaı  51 kásip orynyn  Qazaqstanǵa kóshirip ákelmekshi eken. Eger ol kásip oryndar Qytaıǵa «qyp – qyzyl» paıda berip tursa, «qý bastan qýyrdaq» jasaıtyn qytaılar  ol kásip oryndardy «Áke- taı»- dep, jalynsań  da, Qazaqstanǵa ákelmeıdi.  Olar turmaq, «ańqaý»  qazaqta sútti sıyryn ne satpaıdy, ne aıyrbastamaıdy.  Qalaısha esepshil Qytaı  aıaq astynan «Aqymaq» bola qaldy – degen, oı ǵoı...  

*   *   *  

Biz qazaqtar eki tilde oqyp, 40 paıyzy Ana tilin bilmeıtin halge jetip, máńgúrtenip edik. Táýelsizdik alsaq ta, 25 jyl boıy Zańymyzdyń túpnusqasy oryssha jazylyp, prezıdent, parlament, úkimet, barlyq deńgeıdegi ákimder jınalystaryn negizinen memlekttik tilde emes, kórshi memlekettiń tilinde júrgizetin álemdegi birden- bir "Ataqty" elmiz! Mine mektep úsh tilge kóshti! Endi bizge Aǵylshyn tili "Ata tili" bola ma?! - degen, oı ǵoı...  

 

 Aımuhanbet  Beısembekov

 

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar