( Dastan )
Hunnan týǵan, Gúnnen týǵan - Kún Eli,
Edil batyr Kún Eliniń uly edi.
Kókbórideı qaıratty edi, iri edi,
Arystandaı aıbatty edi júregi.
Búkil Túrik sarbazynyń sáni edi,
Búkil Batys arýynyń áni edi.
Er Tarǵytaı, Móde salǵan irgesin
Hun eliniń Batystaǵy Hany edi.
"Atılla!" dep jyrlar Batys tań qusy,
Móldirligi - móldir kózdiń tamshysy.
Búkil Batys qudaıdaıyn tabynyp,
Dep ataǵan: "Táńiriniń qamshysy!"
At ústinde almaǵan bir tynymdy,
Túrik Eline bergen Táńir bir uldy.
Kún Eline qoıdy bárin tabyntyp,
Godtyqtardy, Vızıantıa, Rımdi.
Esken jeldeı áskeriniń shabysy,
Jer-álemdi titiretken dabysy.
Zamanynan ozyp týǵan jan edi,
Er Túriktiń Atılladaı arysy.
Qansha saýyt, kısin qurysh, temirden,
Has dushpany Er Túrikten jeńilgen.
Batys eli - qyryq pyshaq ózara,
Bul aqıqat - pana tapqan Edilden.
Er dańqy úshin kúlimde Kún, kúlimde!
Kók baıraǵym - kók tósinde dúrilde!
Sol Batystan bizge jetken ańyz kóp,
Mártebe eter urpaǵy ony búginde!
Dańyqty edi - Edildeıin Erimiz,
Bolǵan onda ulan-baıtaq jerimiz.
Hun, Saq, Skıf - Er Túriktiń tamyry,
Bizdiń arǵy qasıetti Tegimiz!
Biz anyǵy o bastan-aq Tekti edik,
Qyzý shoqtaı qyzý edik, otty edik.
Qadym, qadym, sansyz myń-myń jyldardan
Biz búginge jettik, biraz jetpedik.
Kók saýyttyń kóbesi san sógildi,
Qanshama ret jaý sıretti tobymdy.
Uly dúbir, uly joryq kezinde
Qısaby joq qanymyz da tógildi..
Uly Maqsat! Uly Murat jolynda,
Jyǵylmaǵan uly baıraq qolymda!
"Birlik!" degen bir uǵymda keledi,
Mańdaıdaǵy - Baqytym da, Sorym da!
Ony búgin: uqpaǵan bar, uqqan bar,
Bir tyrnaǵyn bildirmesten tyqqan bar.
Aram oıly zymıan bar dámeli,
Meniń uly aıbatymnan yqqan bar.
Baıraǵyna búrkit salǵan qonatyn,
Qarap turyp orta kóńilim tolatyn.
Azıa men Eýropany jalǵaǵan,
Edil batyr - Altyn Kópir bolatyn.
Kók naızany kókteı jaýǵa sermedik,
Qolymyzdan biz Namysty bermedik!
Aıtqandaıyn bir sáýegeı batystyq:
"Varvar da" emes, "Jaýyz da" emes, Pende edik!
Jaýlasa da: Qyrym menen Rýmdy,
Edil batyr qıratpaǵan Rımdi.
Bas urǵanda ejelgi Rım Papasy
Syrt aınalyp, Ol qaladan buryldy.
…... 451-diń jazy aptap-ty,
Shalon jeri ... Jaý qapysyz jatpapty.
Teodorıs - Godt koroli tutqıyl,
Atıllaǵa uly joryq bastapty.
Joıqyn soǵys - Katalaýn óńiri,
Shaqur-shuqyr naıza-saýyt temiri.
Uly qyrǵyn! Uly shaıqas bastalǵan,
Búkil álem kóz kórmegen ómiri.. .
Qalyń ásker qatalaǵan yndyny,
Ómir-Ólim! Bir-birine jyljydy!
Qan men shańnan kórinbegen alapat
Bastalǵan-dy Katalaýn qyrǵyny!
Qan men shólge qatalaǵan adamdar,
Taý-taý ólik! Qan sasyǵan alańdar!
Kileń tulpar: shoq shaınaıdy, ot tistep,
Kisinese deldıedi tanaýlar.
Qoıny-qonysh sorǵalaǵan ash teri,
Jeńý ǵana - bul qyrǵynnyń basty emi!
Zor erlikpen Jeńip shyqty aqyry
Atıllanyń - Er Túriktiń áskeri!
Aıǵaı-súreń!Ústi-basty shań kómdi!
Jaýyp ketti jańbyrdaıyn qan jerdi!
Hun áskeri qylyshynyń astynda
Godt koroli - Teodorıs jan berdi.
Ol zamanda batyr bolǵan - naǵyzdar,
Naǵyz ǵana - El erligin ýaǵyzdar!
Búkil Batys silekeıi shubyryp,
Jazyp ketken bizge jetken ańyz bar.
Umytpaǵan Eýropa qurlyǵy,
Ańyz bolǵan Katalaýn qyrǵyny.
Ol jaıynda áli kúnge sóz eter,
Tánti bolǵan sol óńirdiń turǵyny.
İz qaldyrǵan Edildeıin babamyz,
Eýropada Atılladaı bar ańyz.
Senbeseńiz muraǵatty aqtaryp,
Tasqa jazǵan tarıhyma qarańyz?..
Kúnder batyp, atar qansha tań kúlip,
Bir pende joq bu Jalǵanda máńgilik!
Edil batyr Ol da ótken ómirden,
Búkil álem jyrǵa qosqan án ǵylyp.
Atasaq ta bu Jalǵandy Jalǵan dep,
Eshkim máńgi Ámirshi bop qalǵan joq.
Hun Eliniń atyn jaıǵan álemge
Edildeıin babamyzda arman joq!
Desek taǵy bul adamda arman kóp,
Jermen jeksen bolmaıtuǵyn taýlar joq!
Erjúrekti babamyzdy ańsaǵan
Bir qıyrda kisineıdi Tarlankók…...
Aıaý bar ma, has dushpannyń sumynda,
Bilý qıyn jat jurttyqtyń syryn da?..
Ol kóz jumdy úılengen tún Koróldyń
Jalǵyz qyzy - Iedıka sulýǵa.
Ol belgisiz: kimder, qashan ý berdi?
Ol belgisiz: haným berdi, kúń berdi?
Áli bilmes qupıany jan adam,
Jalǵyz ǵana qarǵys atqan tún kórdi…...
Ótti ómirden Edildeıin babamyz,
Qaldy shógip Er Túrikteı danamyz.
Joqtaýmenen Atılladaı arysyn
Tek sońynda qaldy ańyrap dalamyz!
Bul aqıqat - bizdiń asyl Tegimiz,
Jany siri el ekenbiz tegi biz.
Týdy talaı ońymyzdan kúnimiz,
Ketti talaı has dushpanǵa kegimiz.
Biz bárimiz - ejelden Er Túrikpiz,
Jer-álemdi sharlap-kezip júrippiz.
Toz-toz ǵylyp, shashyratpaı tarydaı,
O Táńirim, bar túrikti birikkiz!
Bul aqıqat - "Tirlik túbi - Birlikte!"
Baılanǵamyz bárimiz bir kindikke.
Bostandyqty súıgish eldiń urpaǵy
Ótpek emes, quldyq penen kúńdikte.
Uly qyrda uly dúbir bastaldy,
Jol ashýǵa qumalaqtar tastaldy.
Saýlyq tilep búkil qandas halqyma,
Osy aradan aıaqtaımyn dastandy.
Jumash Kókbóri
