Aldymen mahabbat ýaqytty óltiredi, sodan soń ýaqyt mahabbatty óltiredi. Búginde qyzmet quryǵyna túsip, ıakı «qýǵan jetpeıdi, buıyrǵan ketpeıdi» dep «otyrǵan qyz» atalymyna ıe qara kózderimizdiń sany kún sanap artýda. Saldarynan kári qyzdardyń sany 350 myń-ǵa jetti degen kórsetkishti kórip, qolymyzǵa qalam ustaǵan jaıymyz bar. Sondaǵy sáti tússe kerbezdik kórsetkisi kelmeıtin arýlarymyzdyń kinási ne?
Qyz bala boıjete óziniń ornyn basqa úıden izdeıdi. Qudaı qyz tabıǵatyn solaı jaratqan. Ákesi baryn berip, basyna altyn quıyp baqsa da, qyz ózin týǵan úıinde ýaqytsha adam sanaıdy. Jigitke ózgeniń bosaǵasyn pana tutý – namys bolsa, qyz úshin– baqyt. Áıtse de qyz bitkenniń bári turmys quryp, aıaýly jar atanyp, ana baqytyn sezine bermeıdi. «Jasym 35-te, úıdiń úlkenimin»,-dep bastady áńgimesin Aısulý. «Ákesiz ósken soń bar aýyrtpalyqty anam jalǵyz eńserdi. Bala kúnimnen qıyndyqty kórip óskendikten shyǵar, erte eseıýdi kóp armandadym. Sońyma ergen baýyrlaryma kómektesý mindetim dep uqtym. Sondyqtan bolar dostarymmen qydyrý, saýyq keshi degendi bilmeı, mektep bitirdim. Odan soń, ýnıversıtetke oqýǵa tústim. Keıbir qurbylarym sekildi turmys qurý týraly oılamaq túgili, jigitke bola bas ta aýyrtpadym. Kerisinshe, oqýymdy úzdik támámdap, mamandyǵym boıynsha jumysqa ornalastym. Úı-ishine qolymnan kelgenshe kómektesip, baýyrlarymdy aıaǵynan turǵyzdym. Áıteýir, kúıki tirlik bite me, osylaısha ómirdiń aǵynymen júre berip, ýaqyttyń qalaı zymyrap ótkenin bilmeı qaldym»,-dep ómirinen syr shertti. Ary qaraı sózin jalǵastyrǵan Aısulý: «Qazir mende kólik te bar, úı de bar, jaqsy jalaqy tóleıtin jumys ta bar. Materıaldyq jaǵdaıymdy tolyqqandy jasap aldym. Biraq áli turmys qurmadym. Shyqqym kelmegendikten emes, tek «qýǵan jetpeıdi, buıyrǵan ketpeıdi» dep júrgen janmyn. "Aýyrǵanda janyńnan tabylyp, sharshaǵanda basyńdy súıer bir shyn janashyrym bolǵanyn qalaımyn",– dep qara shańyraqtyń aıaýly anasy bolýdy armandaıtynyn jetkizgen edi. Ózin kári qyz sanaýǵa qysylatyn Gúljan: «Eshqashan kári qyz atanamyn dep oılaǵanym joq. El qatarly súıgenimdi taýyp, januıa quratynyma senimdi boldym. Mektepti jaqsy bitirip, JOO-na qazaq tili men ádebıet mamandyǵy boıynsha oqýǵa tústim. Dıplom alǵan soń qaladaǵy bir mektepke muǵalim bolyp ornalastym. Sóıtip júrgende qurbylarymnyń aldy turmys qura bastady. Biraq men oǵan nazar aýdara qoımadym. Maǵan arnalǵan bir jan bar shyǵar dep júre berdim. Osylaısha jasymnyń 30-dan asyp ketkenin ańǵarmaı qalyppyn. Shyndyǵynda sóz salǵan jigitter bolmady emes, boldy. Degenmen biriniń minezi, biriniń túri, biriniń oı-órisi unamady. Nemese ózim unatqan jigit basqa bireýdi súıdi. Sóıtip júrgende osy jasqa kelip, kári qyz atanyp kete bardym. "Eger ekinshi ret ómir súrý baqyty buıyrsa, jıyrma jasymda bireýdiń eteginen ustar edim...",– dep ómirlik tájirbıesimen bólisken edi. Al, 33 jasynda turmysqa shyqqan Dana: «Men kúıeýimnen 5jas kishimin. Onyń birinshi áıelinen bir balasy bar. Alǵashynda «Osynshama jyl júrip, tapqan teńi osy ma?» degen qańqý sózderdi de estip júrdim. Biraq kúıeýim: «Onda turǵan eshteńe joq. Eń bastysy, ekeýmizdiń bir-birimizdi jaqsy kóretinimiz. Basqalardyń pikiri mańyzdy emes» dep meni árdaıym qoldap otyrdy. Men de solaı qansha oılaǵym kelse de, eldiń bizdi talqylaǵan pikirine birden úırenisip kete almadym. Biraq, ony shynymen jaqsy kórgendikten, men de bárin basynan bastaýdy uıǵardym. Búginde eki uldyń anasymyn. "Kesh turmysqa shyqqanymmen, óz baqytymdy tapqanyma qýanamyn",-dep óz oıyn ortaǵa saldy. Psıhologtardyń aıtýynsha, jasy jetip, turmys qurmaǵan qyzdardy birneshe topqa bólip qarastyrýǵa bolady. Solardyń bir toby aldyn ala ishteı ózin «kári qyz» boldym dep eseptep qoıady da, solaı qabyldap, sol sheńberden shyǵa almaı qalady. Endi bir toptyń ókilderi kerisinshe, ózi týraly joǵary oılaıdy, olar jigittiń kemshiligin kórip qalsa, mensinbeı, teris aınalyp ketedi. Al, derek kózderine súıensek, kári qyzdardyń ortasha jasy – 40 jas bolyp eseptelse, 40-44 jasqa kelgen árbir 1000 kári qyzdyń bar bolǵany júz elýge jýyǵy ǵana balaly bola alady eken. Aq sút berip ósirgen qyzynyń oń jaqta otyryp qalǵany anaǵa da aýyr. Bir qaraǵanda aıalap ósirgen aqyldy, kórikti, tárbıeli qyzy teńin tez tabatyndaı kórinedi. Áıtse de, ómir – bar keregińdi taýyp alatyn jár-meńke emes ekeni anyq. Osy oraıda, turmys qurmaǵan «kári qyzdardyń» biri jigit joq dep aqtalsa, biri aqboz at mingen hanzadasyn kútip júrgenderin aıtady. Qazaqta «Áıel bir qolymen besik terbetse, bir qolymen álemdi terbetedi» degen ulaǵatty sóz bar. Sondyqtan árbir qyz besik terbetip, ana ataný qurmetine ıe bolsa deımiz.
Aqbota Erbolqyzy(arhar.kz)
