Túri jaman áńgime

/uploads/thumbnail/20171027090839507_small.jpg

Súıiktisimen 30 jyl otasqan erli-zaıyptylarǵa bir jas jigit keledi.
-Aǵa, sizderdiń otbasy qurǵandaryńyzǵa kóp jyl bolǵan. Tatý-tátti ǵumyr keship jatsyzdar. Ursyspaısyzdar. Qupıasy nede? Meniń úılengenime 3 jyldan endi asty, áıelimmen ıt pen mysyqtaı arazbyz, -dep muńaıady jigit.
Er adam sál oılanyp otyrady da, kelinshegin daýystap shaqyrady.
-Ǵalıa, bizge tez-tez baýyrsaq pisirip jibershi,-deıdi.
-Qazir,-deıdi áıeli.
Sanaýly ýaqyttan soń er adam áıelin taǵy shaqyrady.
-Baýyrsaq emes, et qosyp bálish daıyndaı salshy,-deıdi.
-A-a, jaqsy,-dep áıeli as úıge júgirip ketedi. 
Áıeliniń nan ashytyp, etti et tarttqyshtan ótkizip jatqanyn er adam men jas jigit kórip otyrady. Qamyrǵa endi et sala bergende, er adam áıelin taǵy shaqyrady.
-Ǵalıa.
-Iá? Tyńdap turmyn.
-Bálishke baqshadan topyraq ákep qosshy,-deıdi.
-Jaraıdy,-dep áıeli syrtqa júgirip shyǵyp ketedi.
Jigit ań-tań. "Topyraǵy nesi?" Bálishke syrttan topyraq ákep qosyp jatqanyn kózimen kórip otyr. Birdeme deıin dese yńǵaısyz. İshinen "Endi ne bolar eken?" dep otyr.
Sanaýly ýaqytta bálish te pisedi. Ǵalıa apaı peshten alyp, bálishti tárelkege salady da, dastarxanǵa qoıady. Sonda úı ıesi:
-Ǵalıa, muny jeýge bolmaıtynyn jaqsy bilesiń. Sondyqtan ıtke ber,-deıdi.
-Jaraıdy,-dep áıeli bálishti alyp, tysqa shyǵyp ketedi.
-Sen shyraǵym, úıińe barǵan soń meniń istegenimdi qaıtala. Sosyn qaıta kel,-dep er adam jas jigitti shyǵaryp salady.
***
-Gúljanar! Maǵan tez-tez baýyrsaq pisirip bershi!
-Men ne, erigip júrmin be? Bar da satyp al! Baýyrsaq dep qoıady ǵoı!
-Pisir degen soń pisir tez! Bir baýyrsaq pisire almasań nesine qatyn bop júrsiń? Satyp alyp jesem, atańnyń basyna úılendim be saǵan? Jalqaýsyń sen!
-Boldy, boldy! Bir bastasa qatyn sıaqty ketedi eken toqtamaı! Pisirem boldy, ejireıme maǵan!
-Gúljanar! Baýyrsaq emes, et qosyp bálish pisirsh!
-Sen nemenege erigip otyrsyń búgin? Birese baýyrsaq, birese bálish dep! Taǵy etpen kerek eken buǵan! Toltyryp et ákep jatqandaı. Múmkin qara ıkra qosarmyn? Anada "Et az qaldy! Ekonomda! Týysyńa pisirip beretin ádetiń bar edi ǵoı! Meniń týysym kelgenge qoıyp qoı!" dep zarlap jatyr ediń ǵoı? Búgin ne bop qaldy?
-Sen nege bir sózdi kóp sózge aınaldyrasyń? Pisir degen soń pisir dedim ǵoı. Tez! Janyńdy shyǵaram áıtpese!
Áıeli ala kózben bir qarap asúıge ketip barady. Áli sóılep bara jatyr.
-Gúljanar!
-Ne taǵy?
-Daladan topyraq ákel de bálishke qos.
-Ketsheı bar! Bálishińmen qosyp qury bar! Meni mazaq qylaıyn dediń be?-dep kelinshegi ydys-aıaqtyń bárin tóńkerip, bólmesine ketip qalady...
***
-Sizdiń jubaıyńyz aıtqanyńyzdy eki etpeı oryndady. Al meniń kelinshegim "Baýyrsaq pisir" degennen-aq urys shyǵaryp, aıtpasty aıtty...
-Sebebi nede dep oılaısyń?
-Sebebi meniń áıelim - betpaq, minezi jaman. Sizdiki meıirimdi, jýas.
-Joq, olaı emes. Sen kináni ózińnen emes, áıelińnen izdeısiń. Birjaqty oılaısyń. Ol-mystan, sen-perishte sıaqty... "Ne ekseń, sony orasyń" qaraǵym, sen onyń "Aınasysyń" esińde bolsyn, seniń oǵan degen qarym-qatynasyń qandaı, ol da saǵan solaı jaýap beredi. Eń birinshi áıelińdi syılap úıren. Syılastyq bolmaǵan jerde bereke de bolmaıdy, bereke joq jerde maxabat ta óshedi. Sondyqtan áıelińnen buryn ózińdi túzet,-dep shyǵaryp salady er adam.
Jigit shyqqan soń kóp oılanady. Rasynda, áıelin syılamaıdy eken-aý bul, birdeńe surasa dóreki jaýap beredi, ol da solaı jaýap qaıyrsa, aýyr sóz aıtady. Urystan qashyp úıine kesh oralady, erte ketip qalady... Sońǵy ret qashan erkeletip edi? Syılyqty tek úılenbeı turyp berdi emes pe? Gúl she? Gúldi toıdan keıin ustap kórmedi ǵoı ol...
Jigit uıqydan oıanǵandaı sol boıda gúl satatyn dúkennen áppaq raýshan gúlin alyp, ulyn qushaqtap uıyqtap jatqan áıeliniń qasyna qoıyp, mańdaıynan súıedi.
Al tańerteń erte tursa, áıeli keremet tańǵy as daıyndap kútip otyr eken. Bul sońǵy eki jylda jumysqa bara jatyp alǵash ret tańǵy as ishti...
****
Arada kóp jyl ótti. Birde bul otbasynyń da esigin bir jigit qaǵady. 
-Aǵa, áıelińizben tatý-tátti ómir súrýińizdiń qupıasy nede? Maǵan aqyl qosa alasyz ba?-deıdi kelgen jigit...
Birde Syrym Datuly sapardan qaıtqanda úıine asyǵady eken, sonda janyndaǵy joldastary ázildep bylaı deıdi eken. Sen qaıda asyǵasyń? 
Sen asyǵatyndaı áıeliń sulý emes qoı, biz asyqsaq bolady depti. Sonda Syrym sabyrly keıippen, 
Árkimniń mingen aty ózine tulpar, 
Alǵan jary ózine suńqar.

Qoıdy qoı dep qomsynbańdar, 
Áıeldi álsiz dep qorsynbańdar.

Qoısyz elge úı bitpeıdi, 
Áıelsiz erge kúı bitpeıdi.

Áıeldi teppe aıaqpen,
Balany urma taıaqpen.
Áıeldi tepseń baǵy synar,
Balany ursań saǵy synar.
Áıel ashýlansa qatty aıtar,
Bala ashýlansa betiń qaıtar.

Erkek úıdiń egesi,
Áıel úıdiń shegesi.
Myqty bolsa egesi,
Maıyspas onyń shegesi.
Maıyspasa shegesi,
Jaman bolmas egesi.

Altyn da tas,
Tas ta tas.
Altyndaı bolmas basqa tas, 
Altynǵa altyn qosylsa,
Altyndy altyn tastamas.

Mine aǵaıyn-baýyrlar,
Sondyqtan jubaılarymyzdy tastamaı, 
Juptarymyzdy jazbaı, bir-birimizben ursyspaı,
Qol ustasyp qoltyqtap, 
Aıdyn kólde júzgen aqqýdaı, 
Birge júrip jegenimiz qoı, kórgenimiz toı bolsyn!
Osyny Táńirimiz barshamyzǵa buıyrsyn!

Ádilbek Ámirtaevtyń Facebook paraqshasynan alyndy

Qatysty Maqalalar