-Áje, anam men ákem qaıda?,-degen nemeresiniń suraqtaryna jaýap berýden qalǵan Asylhan ájeı ájim torlaǵan nurly júzin sál tyjyraıtqandaı boldy da, qabaq shytty:
-Boldy, balam bul suraqty qoıma dep qansha aıtamyn, áke–shesheń alys saparǵa, Mekkege ketken,-dedi artynsha shytqan qabaǵyn qaıta jaıyp, nemeresine súısine qushaq jaıdy. 
-Kelshi, qarǵam, bir ıiskeıin mańdaıyńnan,-dedi de nemeresin ystyq qushaǵyna alyp, tereń tynys aldy. Kózinen mólt-mólt aqqan jasy nemeresiniń basyna tyrs-tyrs tama berdi. 
Asylhan áje muńǵa batyp júrgenine birneshe jyldardyń júzi bolyp qalǵan edi. Asyl jarynyń artynan qalǵan jalǵyz tuıaǵy osy nemeresiniń ákesi Tumarbek edi. Qaıda júrip joq bolǵany belgisiz.
-Qalaı aıtamyn, esi kirmegen balaǵa ákeń qý araqtyń sońynan ketip, anań aýyr syrqattan jer jastanyp ketti dep qalaı túsindiremin. Men beıbaq, qansha ǵumyrym qaldy eken, myna tuqymymdy kimge amanattap, kimge tapsyramyn,-dep ózdiginen tunshyqqan oıyna zar ılenip Asylhan ájeı otyr.

–Áı, laǵynet bolǵan, shaıtan sý. Áı, tuqymyń tuzdaı nege quryp ketpeıdi eken, áı, osy qý araqty shyǵarǵandardyń obaly kimge tıer aý,-dep jalǵyz balasynyń shaıtan sýdy ermek etip ketken jolyna qarap, kimdi qarǵap otyrǵanyn da bilmeı ájeı kóz jasyna ermek berip júr. 
-Áje, qarnym ashty, nan jegim keledi,-dedi taǵy nemeresi Jomart ájesine júgirip kelip. 
-Nan, nan deısiń be, qazir balam,-dedi de ájeı úıge kirip, dastarhanǵa qarady. Dastarhanda bir úzim nan men qara sý bar.

–Qulynym, mine mynany jeı tur, qazir kórshiniń dúkenine baryp keleıin,-dedi de nemeresine úzim nandy ustatty da, syrtqa shyǵa jóneldi.
-Myna qıynshylyqtan qutylar jol bar ma eken? Iá, Allam, óziń jar bola kór, zaman tynysh, elim amanda, mendeı bir qulyńa sabyr bere kór,-dep keledi ishteı kúbirlep. Kórshiniń dúkenine býyny syzdaǵan aıaǵyn ázer basyp kirip keldi.
-Ájeı, kelińiz, ne suraısyz,-dedi satýshy Aıym kelinshek. 
-Qyzym, bir bólke nanyń men sary maıyńdy bere turshy, zeınetaqymdy alǵanda qaryz etip qaıtaramyn, qarǵam sóıte ǵoı,-degeni sol edi, Aıym shap berdi:
-Ájeı, qandaı adamsyz, qaryzyńyz mine on myńnan asyp barady, uıat bar ma ózi sizde, meniń kúıeýim tym qatal, myna qaryzyńyzdy kórse, úlken-kishi demeıdi, endi sizge qaryz berilmeıdi, myna qaryzyńyzdy tólemeıinshe, bir úzim nan da berilmeıdi,-dedi.
-Qyzym-aý, álgi nemerem, nan jegisi kep...
-Ájeı, aıttym boldy, eshteme berilmeıdi sizge.
Júregi qars aıyryldy Asylhan ájeniń. Shym-shym etip, basy salbyrap barady. 
-Áı qý, zaman aı, áı Allam aı, sabyr bere kór, bir úzim nanǵa da zar bolǵanymyz ba, nemeremniń ne kinási bar edi?,-dep keledi kóziniń jasyn tógip. 
Júregi taǵy syr berip júrgenin de sezedi. Shym-shym etken júrek tusy, júregin julyp alardaı tartyp turyp alady da, sálden keıin qaıta bosatqandaı bolady. Tynysy tarylyp, kózi qaraýytyp ketedi. Sondaıda jalǵyz nemeresin oılap, egiledi-aý. «Kimge amanattaımyn, bolashaǵy ne bolmaq, tegin umytyp ketpese ıgi edi» degen oılar san-tarapqa alyp ketedi.
Asylhan áje basy salbyrap úıge kirdi. 
-Ájeı nan ákeldiń be?,-dedi nemeresi qara sýdy simirip alyp móldiregen kózin jypylyq-jypylyq etkizip, kúlimdep.
-Á, balam nan joq eken, qazir kishkene un qalsa saǵan baýyrsaq istep beremin,-dedi de ájeı apyl ǵupyl qaptyń túbinde qalǵan undy alyp, sýmen ılep jiberdi de bir shyny qalǵan maıdy otqa qoıdy. 
-Áı, jalǵan aı,-dep qoıady ara tura. Júrek tusy aýyryp, sol qoly ıkemge kelmeı bara jatqan sıaqty.
-Balam, balamdy qaıtemin,-deıdi taǵy ishteı. Qyp-qyzyl bolyp qýyrylǵan ystyq baýrsaǵyn ottan ala otyryp, syzdaǵan belin de uqalap qoıady. 
-Joq, olaı isteı almaımyn,-dedi óz oıynan ózi shoshyp ketken Asylhan ájeı. 
Esine kóshe basyndaǵy jetim balalar úıiniń meńgerýshisiniń aıtqan sózi tústi.
-Apaı, sizdiń densaýlyǵyńyz joq, siz alaı-bylaı bolyp ketseńiz, myna balańyz dalada qalady. Aman kezińizde, ótinish jazyp, jetim balalar úıine ótkizip qoıyńyz, uıqyńyz tynysh bolady, taza jerde ósedi ǵoı balańyz, ákesi kelmeıdi báribir, qazirgi kezde «BOMJ» bolyp ketken shyǵar,-degen edi sol meńgerýshi. 
-Joq, joq men tiri turǵanda, jalǵyzym jetimder úıin panalamaq pa? Joq, jol bermeımin,-degeni sol edi sol qoly uıyp, qolynda turǵan qasyǵy jerge syńǵyr etip tústi. Qaınap turǵan maıǵa qoly tıip, ol tóńkerilip ketti de, laq etip jerge tógildi. Aıaǵyn ystyq maı qarpyp ótti. 
-Balam, balam,-deýge tili keldi de, kózi qaraýytyp qulap bara jatty. ..
Aýrýhananyń syzdy bólmesinde murnyn dáriniń kermek ıisi jaryp oıanǵan Asylhan ájeı jan jaǵyna qarap nemeresin izdedi. 
-Balam, balam Jomart barmysyń,--dep qoıady úıde júrip, úıde demalyp jatqandaı sezinip. 
-Ájeı, oıandyńyz ba?,-dedi qasynda jatqan taǵy bir naýqas. 
-Nemerem bar edi, qaıda eken,-dedi ájeı sonda da esh sóz mánisin túsinbeı. 
-Á, Jomart pa, jańa osy mańda júrgen edi, oıyn balasy emes pe? Syrtqa shyǵyp ketse kerek,-degende baryp «úh» dedi. 
Asylhan kóp oılandy, Alla saqtap, bir ólimnen qalǵan sekildi. Jalǵyz nemeresi Jomart qaıda qalmaq? Bar oıy Jomarttyń bolashaǵy bolyp tur.
- Sóıteıin, jaman jerde qalmas, sirá, men ketsem de, bul qańǵyrmasyn,-dep ishteı kúbirledi...
-Balam, balam, Jomart beri kel,-dep úıge shyǵyp kelgen Asylhan ájeı istiń mánisin túsindirmek bolyp, nemeresin shaqyryp jatyr. 
-Áý, áje kele jatyrmyn, ájetaı, ne boldy?,-dep erkelep basyp Jomart keldi. 
-Balam, asylym meniń, ıisińnen aınaldym ǵoı, meni tyńdaısyń ǵoı, ıá balam,-dedi sóziniń basyn bastaı almaı turǵan ájesi.
Jomart basyn ızedi. 
-Tyńda balam, meniń qansha ǵumyrym qalǵanyn bilmeımin, seniń tamaǵyńdy da taýyp bere almaı júrmin, qaryzym bastan asady, seniń qarnyńdy toıdyramyn dep ózime dári de almaı, aýrýydy asqyndyryp alsam kerek, endi halim nashar sekildi, meni tyńda, sen, sen,-deı berdi de eńirep kóz jasyn syqty. 
Áı, qý dúnıe aı, áı sormańdaı sorly balam-aı, ne jazyǵyń bar edi,-dep eńirep jylap jiberdi. 
-Áje, jylamashy, men birdeńe búldirdim be? Áje tek jylamashy, endi eshteńe istemeımin, búldirmeımin, dúkenshiniń balasy maǵan saǵyzdy ózi berdi,-dep qaldy Jomart ań tań kúıde, aýzyndaǵy bir tutam saǵyzyn jerge tastaı salyp, -Mine qarańyzshy, endi eshteńe almaımyn ol baladan, áje tek jylamańyzshy,-dep Jomart ta jylap jiberdi.
-Qoı, balam jylama, jylama, men tek, men tek,-dep ájeı kúbirtiktep, qıpalaqtap, nemeresin ystyq qushaǵyna qysa tústi. 
-Balam,-dedi birazdan soń sál tynysyn keńge jaıa, -Anaý kósheniń joǵarǵy jaǵyndaǵy balalar úıin bilesiń ǵoı, sol jerde senimen qatar kóp balalar bar, ol jerde daıyn tamaq, tegin kıim beredi eken. Meniń qaýqarym qalmaı bara jatqan sıaqty...,-degeni sol edi, jany jaısań bala, tamaq bar degende qýanyp ketkendeı til qatty:
-Áje meni sonda alyp barshy, ol jerde kámpıt te beredi eken dep estigem, sonda baraıyqshy,-dedi Jomart.
-Iá, tegin eken. biraq ol jerge ájeılerdi kirgizbeıdi, tek balalardy qabyl alady eken.
-Joq, onda men barmaımyn, ájemsiz men uıyqtaı almaımyn ǵoı,-dep bala kúmilip qaldy.
-Balam sen barasyń,-dep Asylhan ájeı eńkildep kep jylap jiberdi-aý...
Kúnniń kózi ashylmaı, tolastamaǵan jaýynnan aıaǵynan syz ótip úıge júgirip kirgen Jomart úıinde beıtanys áıel men bir kisiniń otyrǵanyn kórdi. Aqyryn amandasty da, sý bolǵan jyrtyq aıaq kıimin sheship, ájesiniń qushaǵyna jaqyndady.
-Balam, bul kisiler seni alyp ketýge keldi,-dedi ájesi aqyryn, balany shoshytyp almaıyn degendeı.
-Meni? Qaıda?,-dedi Jomart tańdana.
-Álgi, kóp kámpıtter beretin jer, kóp balalar oınap júretin, tegin tamaǵy bar jer,-dep kempir eńkildedi.
-Joq, áje men onda sensiz barmaımyn, joq barmaıymyn,-dedi taǵy Jomart.
-Balam, bara ǵoı, men ketip seniń dalada qańǵyp qalǵanyńdy qalamaımyn, meniń kózim tirisinde, taza jerge ornalasqanyńdy qalaımyn,-dedi Asylhan ájeı kóziniń jasyn ormalynyń ushymen súrtip.
Jomar eńiredi. Asylhan ájeı eńkiledi. Áje men nemereniń arasynda qalǵan beıtanys adamdar bir-birine qarasty da qaldy. 
Daladaǵy jaýyn áli tolastar emes. Aspannan shelektep quıǵan jaýyn, óńmeńińnen ótip, Asylhan ájeniń qısaıyp turǵan úıiniń bir buryshyn seldeı áketti. Naızaǵaı da azdy mazdy soǵyp, artynsha kúnniń kúrkiri estiledi. Jomarttyń jylaǵan daýsy syldyrlaǵan jaýynnyń únine qosylyp, kósheni alyp jatty.
-Joq, ájeı, barmaımyn, joq, jibermeshi meni, ájeeee, jalynamyn, áje,-degen Jomart kóz jasyn tóge ájesiniń qolyn jibermeı jylap tur. 
Balanyń zarlanǵan daýysyna kórshi qolańdar qulaqtaryn túre syrtqa shyǵypty. 
-Bara ǵoı, balam, barýyń kerek, sen úshin ǵoı bul,-dep eńkildeıdi kempir.
Quıǵan jaýynnyń astynda eńiregen bala men qart ájeıdiń daýsy jer jarǵandaı bolyp tur. Kórshi qolań da kózderine jas alyp, «endi qaıtsin» desti. «Sorlylar-aı, amalynyń joǵy ǵoı», «balaǵa obal-aq» dep sybyr-sybyr etti. 
...Jaýynnan jıylyp qalǵan sýdy jan jaǵyna kóligimen shashyrata, kórshi dúkenniń ıesi Aıym kelinshektiń kúıeýi zý etip kelip qaldy.
-Áı, mynalar ne istep jatyr,-dedi Aıymǵa keıip.
-Áı, ana nemeresin baǵa almaı, balalar úıne ótkizbekshi eken, bala jylap, barmaımyn dep jatyr,-dedi Aıym kelinshek.
-Tura tur, myna balany jetimder úıine alyp ketpekshi me?,-dedi Aıymnyń kúıeýi Nurbek balaǵa kózin tastap qımastyq sezimin jasyrmaı. –Obal, obal, joq, bolmas,-dedi de, Asylhannyń úıine qaraı jaqyndady.
-Ájeı, munyńyz ne, balany nege jiberesiz?,-dedi jylap turǵan balanyń basyn sıpap.
-Qaıteıin, balam aý, ózim ázer júrmin, bir úzim nandy da taba almaı qalatyn kezderim kóp, densaýlyǵym da quryp bitti, qaı kúni dám tuzym taýsylar dep kútip júrmin, menen ne qýat qaldy dersiń,-dedi Asylhan kóziniń jasyn syǵyp. 
-Tura turyńyz, nan tappaı qalamyn deısiz be? Myna dúkennen nege almaısyz, kórshim ash jatqanda meniń kólik minip, toq jatqanym ne sumdyq, nege suramadyńyz?,-dedi Nurbek tańdanyp. Asylhan Aıymǵa kóz tastady, ol basyn tómen salbyratyp tur. 
-Onsyzda senderge qaryzym on myńnan asyp ketipti, masyl bolmaıyn qarǵam, -dedi ájeı.
-Áje, siz meniń kórshimsiz, al baılyq qoldyń kiri, qaryz emessiz budan bylaı,-dep Aıymǵa qarady da, -Men bir balaǵa zar bolyp júrgenimde, siz mańdaıyńyzdaǵy balany jetim etpekshisiz be, bolmas,-dedi de, jetimder úıinen kelgen adamdarǵa kete berińder degenedeı susty kózben bir qarady. 
-Áje, budan bylaı, ne ishem, ne jeımin degen ýaıym bolmasyn, bul bala meniń qol balam, endi tarshylyq kórmeıdi, úıge kirińizder, boldy, áı Aıym úıdegi qazyńnan as, sorpa ber kórshińe,-dep aıǵaı saldy...
-«Shamalaryń kelgenshe Alladan ımenińder. Onyń aıtqanyna (ámirine) boıusynyńdar, (Alla jolynda) mal-múlikterińdi jumsańdar. Bul ózderiń úshin qaıyrly. Kimde-kim nápsi sarańdyǵynan saqtansa, ol maqsatyna jetýshi. Eger Allaǵa jaqsylap qaryz berseńder (sadaqa berseńder), Alla onyń saýabyn eselep qaıtarady. Senderdi jarylqaıdy. Alla beregen (az jaqsylyqqa, kóp saýap berýshi) keńpeıil, jazalaýǵa asyqpaıdy. Ol qupıany da, áshkereni de bilýshi. Ol asa ústem hıkmet ıesi» («Taǵabun» súresi, 16-18-aıattar),- dep Quran aıattaryn oqyǵan ımam Azan shaqyrdy da, Nurbek pen Aıymnyń tuńǵyshtarynyń qulaǵyna esimin sybyrlady. «Seniń esimiń Janádil» dep qaıtalady. Sonda Asylhan ájeı til qatty: «Aqıqat baılyq - mal-múliktiń kóp bolýy emes, aqıqat baılyq - keńpeıildilik, qaıyrymdylyq», «Qaıyrymdylyq - jaqsy qasıet». Balam Nurbektiń on jyldan keıin kelgen tuńǵyshynyń asar asýy bıik, eline qalaýly azamat bolsyn,-dedi. Sońǵy sózi ekenin sezdi me eken, kúlimdep otyrǵan Jomarttyń basynan bir sıpap, ıiskep aldy da, tereń uıqyǵa ketkendeı boldy. Dese de, júregi Jomart nemeresi úshin tynysh edi...

Qarlyǵash Sarybaı