16 aqpanda Parlament Májilisiniń depýtattary, QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń ókilderi jáne qoǵam belsendileri jer týraly zań jobasyn talqylaǵan bolatyn. Zańger Abzal Quspan óziniń Facebook paraqshasynda qoǵamdyq tyńdaýdan keıingi oıyn jazdy, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi.
(avtordyń emlesi saqtaldy – Qamshy.kz)
«Qazir feısbýkte kúıip turǵan taqyryptyń biri jer máselesi ekeni daýsyz. Buǵan deıin birneshe márte óz oıymdy aıtamyn dep oqtalǵanymmen, oǵan ýaqyt taba almaı qınalǵan jaıym bar.
Ekinshi bir taqyryp bar, ol – dál osy jer máselesinde Muhtar Taıjanǵa senemiz be, Aıdyn Egeýbaevqa senemiz be degen.
Osyǵan qatysty, áýeli ústimizdegi jyldyń 16-aqpan kúni Astanada jer máselesine arnalǵan qoǵamdyq ashyq otyrysqa qatysty oıymdy aıta keteıin. Ol jıyndy Muhtar Taıjan uıymdastyryp, Aıdyn Egeýbaev jáne kóptegen Respýblıkaǵa tanymal aǵalarymyz ben apalarymyz qatysty. Ádettegideı arty aıǵaı-shýǵa da ulasyp ketti. Bir aǵamyz aıtpaqshy osy kezge deıin ultshyldardyń birde-bir jıyny aǵaı-shýsyz ótip kórmepti, sondyqtan ony zańdylyq dep qabyldasaq ta bolatyn shyǵar. Bul jıynǵa men de qatysyp, zańǵa qatysty óz oılarymdy aıtqan boldym. Alaıda, aıtamyn dep kelgen biraz sózimdi aıta almaı (ol jaǵy uzaqtaý áńgime), sol aıta almaǵan oılarymdy osy FB-Sizdermen bólispekshimin. Onyń ózi uzaqqa sozylatyn bolǵasyn, men bir emes, birneshe taqyrypqa bólip jarıalap otyrmaqpyn.
Aldymen, bul jıyn ne úshin uıymdastyryldy jáne qandaı mańyzy boldy degen suraqtarǵa toqtalyp óteıin;
Birinshiden, sońǵy birneshe apta kóleminde vatsap baılanysy jáne áleýemettik jelileri arqyly jer sheteldikterge satylady eken, Parlamentte sol týraly zań qaraly jatyr eken degen alyp-qashpa áńgime keýlep ketti. Sol habardy taratýshylar halyqty ashyq túrde mıtıńige shaqyryp jatty.
Árıne, buǵan der kezinde halyqpen jumys jasamaǵan bılik, bılikke táýeldi BAQ ókilderi, zań jobasynyń avtorlary, ózderin «halyq ókilderimiz» dep sanaıtyn Parlament depýtattary kináli. Olar 2016 jyly jappaı mıtıńige shyqqan halyq tolqýynan tıisti sabaq alǵan joq, qorytyndy jasaǵan joq deýge tolyq negiz bar.
Maǵan salsa, sol shyndyqqa janaspaıtyn habardy taratýshylardan kóri, sońǵylarynyń kinási basymyraq dep bilemin.
Muhtar Taıjan tarapynan uıymdastyrylǵan jıyn – birinshi kezekte sol ósek qaýesetti joqqa shyǵarý úshin bolǵan edi. Halyqtyń aptyǵyn basyp, bolýy múmkin keleńsiz oqıǵalardyń aldyn-alýǵa baǵyttalǵan bolatyn.
Ekinshi bir maqsaty – ol Parlamentte qaralyp jatqan jerge qatysty zań jobasy ne týraly, onyń halyqqa ne bereri bar degen máseleni taldaý bolatyn. Osyǵan az kem toqtalyp keteıin.
Zań boıynsha birinshi áreket konsepsıadan bastalady, osy konsepsıada qaralǵan máseleleri shartty túrde «ishki» máselelerdi retteýden turady desemde bolady.
Olar mynalar;
1. Zańdy jáne jeke tulǵalarǵa jalǵa berilgen aýylsharýashylyq maqsatyndaǵy jerlerdi saqtaý jáne jetildirý. Shynynda qazir aýylsharýashylyq maqsatyndaǵy jerlerdiń kezinde kim kóringenge berilýi saldarynan ol jerlerdiń tozyp nemese paıdalanylmaǵan kúıde qalyp qoıyp jatqandary bar. Buǵan qatysty ASHM tarapynan respýblıka kóleminde jan-jaqty jumystar júrgizilip, búgingi tańda qansha der kóleminiń paıdalanylmaı otyrǵany jáne qansha jer tozyp ketkeni týraly saraptama júrgizilgen.
2. Jalǵa berilgen a/sh maqsatyndaǵy jerlerdiń shekti mólsherin belgileý. Kezinde (moratorııge deıin) jerdi satýǵa bekitilgen shekti mólsher, jerdi jalǵa berýde bekitilmegen. Nátıjesinde, álem boıynsha eń kóp jer ıelenýden ekinshi turǵan adam, ol Qazaqstanda «Ivolga-Holdıng» kompanıasynyń ıesi Rozınov (qazir Reseıge ketip qaldy degende áńgime júr ınternette), kókeńiz 1,5 mln gektar jerge ıe. Onyń ústine ol eń qunarly Qostanaı oblysynda ornalasqan, Rozınov ózi mıllıoner bola tura, kompanıasy qarjylyq qıyndyqtarǵa tap bolǵan. Qoldanystaǵy jer kodeksimen ondaı alpaýyttardan jalǵa berilgen tym kóp jerlerdi keri memleketke qaıtarý mehanızmi jetkilikti qarastyrylmaǵan bolatyn. Sol sebepti, usynylǵan nusqadaǵy zańǵa tolyqtyrýlardy óz basym qoldaımyn.
3. Shekara mańyndaǵy a/sh maqsatyndaǵy jerlerdi berýge qatysty talaptardy kúsheıtý. Ózgerister men tolyqtyrýlarda shekara mańyndaǵy jerlerdi berýdi shekteý, naqty belgileý usynylyp otyr. Menińshe bul da mańyzdy máselelerdiń qatarynda, sebebi qaýipsizdik máselesi árkez birinshi kezekte bolýy kerek.
4. Eldi meken jerlerindegi jaıylym máselesi. Kezinde a/sh maqsatyndaǵy jerlerdiń kim kóringenge sheksiz berilýi saldarynan aýyldyq jerlerdegi, ásirese aýyldyń aınalasyndaǵy jaıylym jerleri tarylyp ári tozyp ketti. Usynylǵan zań jobasynda olarda memleket menshigine keri qaıtarý jáne memleket esebinen qunarlandyrý baǵytynda jumystar atqarý kózdelgen. Qolyndaǵy azyn-aýlaq malymen ǵana kúnin kórip otyrǵan aýyl turǵyndary úshin óte mańyzdy dep bilemin.
5. JTÚ (IJS) qurylysyn salýǵa qatysty jer berý máselesin retteý. Bul endi kez-kelgen Qazaqstandyq, onyń ishinde qazaq úshin asa mańyzdy másele ekeni belgili. Kim qalalyq jerden úı salýǵa on sotyq jer alǵysy kelmeıdi? Bul máselege qatysty, onyń aýqymdy ári meniń usynysymnyń qara halyqqa unamaı qalý múmkindigi sebepti, sál keıinirek keńinen toqtalyp ótkim keledi. Óıtkeni, óz oıymdy túsindirý/jetkizý úshin kóbirek toqtalýym kerek bolady.
Bulardan basqa, jer ýchaskelerin bólý, qorǵanys jáne ulttyq qaýipsizdik máseelerine qatysty alyp qoıý, jer paıdalanýshylardan jerdi alyp qoıǵan jaǵdaıda tólenetin ótemaqy, jerdiń maqsatty paıdalanýyn ózgertýge qatysty burynnan bar zań normalaryn jetildirý baǵytynda birqatar ózgerister men tolyqtyrýlar qarastyrylǵan.
Kórip otyrǵanyńyzdaı, jerdi sheteldikterge jerdi satý-satpaý, jerdi jalǵa berý jóninde másele bul zań jobasynda joq.
Meniń tarapymnan bul jıynda naqty usynys ta engizildi, oǵan biraq ýaqyt qajettigi sebepti, aldaǵy ýaqytta arnaıy jazatyn bolamyn.
Al endi, Muhtarǵa senemiz be, Aıdynǵa senemiz be degen suraqqa kelsek, men eshkimge de senbeńiz, óz bastaryńyzǵa senińiz der edim. Óz basym adamǵa emes, aqylǵa salý arqyly óz oıyma sengendi durys kóremin. Al kimdi qoldaımyz degen suraq týyndasa, Muhtardy da, Aıdyndy da, tipti osy FB-da urandatyp otyryp, jeme-jemge kelgende qumǵa sińgen sýdaı joq bolatyn «dıvan batyrlardy» da qoldaý kerek der edim.
Muhtardiki saýatty is-qımyl jasaý arqyly bılikke halyqqa tıimdi zańdy shyǵartý. Onyń áreketi saýatsyz deıtin «saýattylar» bolsa osy jerge jiktep-jiliktep jazyp berseńizder meniń qarsylyǵym joq. Onyń barlyq qylǵan isteri anyq, ashyq ózi de naqty isteri týraly el aldynda esep berip otyrady.
Al, Aıdyndiki kúsh, eshkimge boı bere bermeıtin tabıǵı, dúleı kúsh. Ágarakı, 2016-y jappaı halyq narazylyǵy bolmasa, Aıdyn bastaǵan aıqaıshylar bolmasa, Muhtar kimge súıenip, kimge arqa súıep bılik oryndaryna barar edi?
Dıvan batyrlardy da qoldaý kerek degenim, oıyn úshin emes, shyn sózim. Biqatar memlekettik organdarda, osy FB-y kúni-túni baqylap otyratyn arnaı bólimder ashylǵany belgili. Olar jaı otyrmaıdy, áleýmettik jelilerdegi jazbalarǵa analız jasap otyrady. Sondyqtan, jer úshin qandaı da bir bolmasyn másele kótergen adamdardy qoldaýǵa laıyq dep bilemin.
Men ózim zańger bolǵannan keıin Muhtarmen kóbirek jumys jasaıtyn bolamyn, óıtkeni ol meniń qyzmetime tikeleı baılanysty. Maqsatym – eldi mıtıńige shyǵarý emes, bılikke deni durys, halyq qalaýyna saı keletin zań aktisin shyǵartý. Al ondaı zań shyqpaıtyn bolsa, elmen birge men de alańnan tabylatyn bolamyn!
Budan keıin, nege men halyqqa jappaı 10 sotyqtan jer berýge qarsy ekenimdi, Jer kodeksinde taǵy da qandaı kemshilikter bar ekenin, ózimniń tarapymnan bul baǵytta naqty qandaı sharýalar atqarylyp jatqany týraly birneshe post jazatyn bolamyn».
